Yurt Dışına Çıkış Yasağı ve Pasaport Tahdidi İşleminin İptali ; Kişilerin seyahat hakkı gibi birçok temel hak ve özgürlüklerini sınırlayan pasaport tahdidi işlemi, pasaport kullanımının sınırlanması, kısıtlanması anlamına gelen bir tür idari işlemdir. Yurt Dışına Çıkış ve Yasağı Pasaport tahdidi işlemi, 5682 sayılı Pasaport Kanunu 22.maddede düzenlenmekte olup ayrıca mahkeme kararları ile de iş bu sınırlama yapılabilmektedir.
Pasaport Tahdidi Nasıl Kaldırılır?
Bir tür idari işlem olan pasaport tahdidinin kaldırılması için İdare Mahkemelerinde iptal davası açılması gerekmektedir. İdari işlemlerin; yetki, sebep, şekil, konu ve maksat olmak üzere beş unsuru vardır ve bu unsurların birinde sakatlık olması halinde iptal davası açılabilir. Pasaport tahdidi işlemi de bir idari işlem olduğundan bu unsurları sağlamak ve başta Anayasa olmak üzere hukuka uygun olmak zorundadır.
Pasaport Tahdidi İptal Davasında Süre
Pasaport tahdidi işleminin kaldırılması amacıyla açılan iptal davası için özel bir düzenleme bulunmamakta, genel dava açma süresi içinde iptal davası açılmaktadır. Hukuka aykırı tahdide karşı iptal davası açılmadan önce idareye başvurularak tahdidin gerekçesinin açıklanması, idarenin işlemlerini bir nedene dayandırma zorunluluğu gereği, talep edilebilmektedir. Bu başvuru sonucunda idare 30 gün içinde başvuruda bulunana cevap verir, cevap verilmemesi hali ise zımni ret sayılır. Başvuruda bulanan cevabın tebliğ tarihinden itibaren, cevap verilmediği takdirde ise 30 günlük sürenin bitiminden itibaren 60 gün içerisinde iptal davasını açabilmektedir. Başvuruda bulunan pasaport tahdidi işlemi uygulanması sebebiyle temel hak ve özgürlükleri kısıtlanan kişi olmalıdır.
Pasaport Tahdidi Türleri
Pasaport kullanımını sınırlayan, kısıtlayan bu işlem idari makamlar tarafından herhangi bir mahkeme kararı olmaksızın gerçekleştirilebileceği gibi adli kontrol amacıyla ceza mahkemeleri tarafından da gerçekleştirilebilir. İdari makamlar tarafından getirilen kısıtlamaya karşı İdare Mahkemelerinde iptal davası açılabilirken Ceza Mahkemeleri tarafından getirilen pasaport tahdidinin iptal davasına konu edilmesi mümkün değildir. Ceza mahkemesi tarafından yapılan pasaport tahdidi işlemine karşın adli kontrol kararına itiraz yolu kullanılmalıdır.
Pasaport Tahdidi İşleminin İdari İşlem Unsurları Bakımından Hukuka Uygunluğu
Yukarıda da açıkladığımız üzere pasaport tahdidi işlemi bir idari işlem olur idari işlemin unsurları olan yetki,sebep,şekil,konu ve maksat bakımından hukuka uygun olmalıdır. Bu unsurlardan birinde sakatlık olması hali iptal davası açılması ve işlemin iptal edilmesi için yeterli olacaktır.
Yetki unsuru bakımından: Anayasamızın 23. Maddesi ile yargı organlarına, yurtdışına çıkış yasağı koyma yetkisi tanınmış olup mahkeme kararı olmaksızın verilen pasaport tahdidi işlemi fonksiyon gaspı niteliğindedir ve bu işlem yetki unsuru bakımından hukuka aykırı olacaktır.
Sebep unsuru bakımından: İdare yaptığı işlemler için sebep göstermeli ve bu sebep hukuka uygun olmalıdır. Mahkeme kararı olmaksızın Pasaport Kanunundaki Anayasaya aykırı olan düzenlemeyi sebep göstererek yapılan pasaport tahdidi işlemi hukuka aykırı olacaktır.
Konu unsuru bakımından:Pasaport tahdidi işlemi Anayasa madde 23 ile yargı organlarına verilmiş olup idare yargı kararı olmaksızın bu işlemi yapamaz. İdarenin yargı kararı olmasksızın yapacağı pasaport tahdidi işlemi konu bakımından hukuka aykırı olacaktır.
Maksat unsuru bakımından: İdare, işlemlerinde kamu yararı ve kamu düzenini maksat haline getirmelidir. İdarenin Anayasa tarafından yargı organlarına verilen yurtdışına çıkış yasağı işlemini yapması halinde herhangi bir kamu yararı bulunduğu söylenemez ve bu işlem maksat unsuru bakımından da hukuka aykırı olacaktır.
Pasaport Tahdidinin İptali Davasında Görevli Ve Yetkili Mahkeme
Pasaport tahdidinin iptali davasında görevli ve yetkili mahkeme işlemi gerçekleştiren idari makamın bulunduğu yerdeki İdare Mahkemeleridir.
Pasaport Tahdidi İşlemine Karşı Tazminat Davası
Pasaport tahdidinin iptali davası ile tahdidin hukuka aykırı olduğunu kanıtlayan kişinin maddi ve manevi zarara uğramış olabileceği kabul edilebilir. Kişi söz konusu işlem sebebiyle uğradığı zararları tam yargı davası ile tazmin edebilmektedir. Tam yargı davasının açılmasında, pasaport tahdidi işlemini yapan idari merciin bulunduğu yer İdare Mahkemeleri yetkili ve görevli mahkemelerdir.
Zaruri Hallerde Pasaport Tahdidi Kaldırılabilir Mi?
Zaruri durumların varlığı halinde kişiler, Pasaport Kanunu m.22 gereği Cumhurbaşkanının onayı ile pasaport veya pasaport yerine geçen seyahat vesikası alınabilir ancak bu istisna yurtdışına çıkış yasağının mahkeme tarafından verildiği hallerde uygulanamaz.
KHK İle Pasaport İptalleri Hakkında Karar
Ankara Bölge İdare Mahkemesi söz konusu kararında, khk ile görevden çıkarılanların pasaportuna konulan iptal kaydının hukuka aykırılığına karar vermiştir. Karara göre; TC Anayasasının 13. maddesinde temel hak ve hürriyetlerin özüne dokunmaksızın ancak kanunla sınırlanabileceğinin öngörülmesi ve hakkında mahkemece verilmiş herhangi bir karar olmadan davacının yurt dışına çıkma hürriyetinin kısıtlanmasına olanak bulunmaması gözetildiğinde davacıya pasaport verilmemesine ve pasaportuna şerh konulmasına ilişkin işlemde hukuka uyarlık, bu işlemin iptali istemiyle açılmış davanın reddi yolundaki kararında hukuki isabet görülmemiştir.
Pasaport Tahdidinin Kaldırılması Anayasa Mahkemesi Kararı
Anayasa Mahkemesinin 14. Temmuz 2021 günlü Resmi Gazetede yayımlanan kararı
Anayasa Mahkemesi iptal gerekçesinde;
“42. Dava konusu kurallarda İçişleri Bakanlığı tarafından kapsamda yer alan kişilere pasaport verilebilmesi bu kişilerin haklarında aynı nedenlerden dolayı; devam etmekte olan herhangi bir idari veya adli soruşturma veya kovuşturmanın bulunmaması, kovuşturmaya yer olmadığına, beraatine, ceza verilmesine yer olmadığına, davanın reddine veya düşmesine karar verilmiş olması, mahkûmiyet kararı bulunanların ise cezalarının tümüyle infaz edilmiş veya ertelenmiş olması ya da hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilmiş olmasının yanı sıra kolluk birimlerince yapılacak araştırma sonucuna bağlanmıştır. Kurallara göre tüm bu şartların gerçekleşmesi durumunda dahi pasaport verilmesi konusunda İçişleri Bakanlığının takdir yetkisi bulunmaktadır.
43. Anayasa’nın 23. maddesi uyarınca yurt dışına çıkma hürriyetinin ancak suç soruşturması veya kovuşturması sebebiyle sınırlanabileceği ve hâkim kararı güvencesine bağlandığı gözetildiğinde dava konusu kurallarda Anayasa’nın anılan maddesinde yer almayan sınırlama sebepleriyle de söz konusu hürriyetin sınırlandığı ve kuralların yurt dışına çıkış yapılabilmesini idarenin yetkisine bırakarak Anayasa’da belirtilen sınırlama sebeplerine bağlanan hâkim kararı güvencesini ihlal ettiği görülmektedir. Bu itibarla kuralların yurt dışına çıkma hürriyetini Anayasa’ya aykırı olarak sınırladığı sonucuna ulaşılmıştır.”
Pasaport Tahdidinin Kaldırılması İdareye Başvuru Dilekçe Örneği
ANKARA İL NÜFUS MÜDÜRLÜĞÜNE
Müvekkilin 357 Sayılı KHK ile memuriyetine son verilmiştir. Müvekkil hakkında devam etmekte olan herhangi bir idari veya adli soruşturma veya kovuşturma bulunmamakta, hakkında Ankara 16. Ağır Ceza Mahkemesi nezdinde yapılan yargılama neticesinde hakkındaki tüm suçlamalardan beraat etmiştir. (EK-1). Ankara 16. Ağır ceza mahkemesince verilen karar yerel mahkeme aşamasında kesinleşmiştir. İş bu sebeple 5282 sayılı kanun ek madde 7 gereği müvekkil hakkında konulmuş olan tahdidinin kaldırılmasını vekaleten talep ederiz. 07.10.2023
Reform Hukuk & Danışmanlık
Pasaport Tahdidinin Kaldırılması Örnek Dava Dilekçesi
ANKARA İDARE MAHKEMESİ BAŞKANLIĞINA
YÜRÜTMEYİ DURDURMA TALEPLİ
ADLİ YARDIM TALEPLİ
DAVACI :
ADRES :
VEKİLİ : Reform Hukuk& Danışmanlık
DAVALI İDARE :
ADRESİ :
KONU : Müvekkilin pasaportunun üzerindeki tahdidin kaldırılmaması işleminin iptali hak.
AÇIKLAMALAR :
1.Müvekkil hakkında yürütülen soruşturma sırasında Ankara 3. Sulh Ceza Hakimliği tarafından yurt dışına çıkış yasağı ve haftada 1 gün pazartesi günleri imza atmak suretiyle adli kontrole karar verilmiştir.
2.Müvekkil hakkında yapılan Ankara 16 . Ağır Ceza Mahkemesi nezdinde yapılan yargılama neticesinde 24.02.2022 tarihli duruşmada müvekkil hakkındaki tüm suçlardan beraat etmiştir. Verilen karar neticesinde müvekkil hakkındaki tüm adli kontrol tedbirleri kaldırılmıştır.
3.Ankara 16. Ağır Ceza Mahkemesi tarafından müvekkil hakkında verilen karar itiraz edilmeden kesinleşmiştir.
4.Müvekkil beraat kararının kesinleşmesi üzerine Ankara İl Nüfus müdürlüğüne pasaport alabilmek için başvurmuştur. Ancak söz konusu kamu kurumu pasaportunda tahdit olduğu gerekçesi ile müvekkile pasaport veremeyeceğini ………tarihli yazısı ile bildirmiştir.
5.Davalı idare tarafından tesis edilen pasaport tahdidinin kaldırılması talebinin reddine ilişkin karar hakka ve hukuka aykırıdır. Şöyle ki;….
YÜRÜTMENİN DURDURULMASI TALEBİ HAKKINDA
Müvekkilin alanında uzman ve dünyaca ünlü bir cerrah olup uluslararası konferanslara da katılmaktadır. İş bu sebeple İngiltere nin Londra şehrinde …………tarihinde gerçekleşecek olan uluslararası tıp kongresine konuşmacı olarak katılabilmesi için davaya konu idari işlemin yürütmesinin durdurulmasına karar verilmesi gerekmektedir.
ADLİ YARDIM TALEBİ HAKKINDA
Müvekkilin hakkında gerçekleşen soruşturma ve kovuşturma neticesinde uzun yıllardır hiçbir işte çalışamamış ve maddi olarak sıkıntı yaşamaktadır. İş bu sebeple yargılama giderlerini karşılama gücü bulunmamaktadır. İş bu sebeple adli yardım talebimizin kabulüne karar verilmesini talep ederiz.
SONUÇ VE İSTEM :
Yukarıda arz ve izah olunan ve re’sen dikkate alınacak hususlar birlikte değerlendirilerek;
1-Herhangi bir gelir kaynağımın ve malvarlığımın olmayışı hususu nazara alınarak ADLİ YARDIM İSTEMİNİN KABULÜNE,
2-Dava konusu işlemin YÜRÜTMESİNİN DURDURULMASINA,
3-Dava konusu ………. Sayılı RET İŞLEMİNİN İPTALİNE,
4-Yargılama giderlerinin ve dosyayı avukatın temsil etmesi halinde avukatlık ücretinin davalı idare üzerinde bırakılmasına karar verilmesini vekaleten talep ederiz.
Reform hukuk & Danışmanlık
Pasaport Tahdidi İşleminin İptali Emsal Kararlar
Danıştay Kararı- 10 D., E.1998/4442 K. 1998/4832 T. 14.10.1998
İdareye, yurt dışına çıkmasında genel güvenlik bakımından sakıncalı görmesi halinde, yargı kararına dayalı olmaksızın, tek taraflı irade açıklamasıyla kişilerin anayasayla teminat altına alınan yurt dışına çıkma hürriyetini ortadan kaldırma yetkisi veren 5682 sayılı Yasa hükmü: Anayasanın; Cumhuriyetin nitelikleri başlıklı 2. maddesi, yerleşme ve seyahat hürriyeti başlıklı 23. maddesi ve suç ve cezalara ilişkin esaslar başlıklı 38. maddesine açıkça aykırıdır. Dolayısıyla anılan yasa hükmünün iptali istemiyle ve itiraz yoluyla Anayasa Mahkemesine gönderilmesi gerekmektedir.
Anayasaya aykırılık yolundaki düşüncenin kabul görmeyerek işin esasına geçilmesi halinde ise davacının yasayla öngörülen cezası infaz edilen suçlarına ve bu suçlan işlemesi nedeniyle “ülkemiz ve devletimiz aleyhinde yeniden zararlı faaliyetlerde bulunabileceği” varsayımına dayalı olarak, yurt dışına çıkmasında genel güvenlik bakımından sakınca görülmesi, herhangi bir tespit içermeyip yürürlükteki mevzuata dahi aykırı bulunduğundan, davanın reddi yolundaki mahkeme kararının bozulması gerekmektedir.
Danıştay Kararı 7. D., E. 2004/47 K. 2004/2441 T. 14.10.2004
Yukarıda değinilen Kanun hükmüne göre, vergi mahkemesince bir davaya bakılabilmesi, maddede sayılan davalardan birinin mevcut olması şartıyla olanaklıdır. Olayda ise, vergi salınması yolunda tesis edilmiş herhangi bir işlem söz konusu olmayıp, ortağı ve kanuni temsilcisi olduğu Limited Şirketin ödenmemiş vergi borçlarından dolayı, davacı adına, 424 seri No’lu Tahsilat Genel Tebliği uyarınca, yurt dışına çıkış yasağı uygulanmasına ilişkin işlem dava konusu edildiğinden, idare mahkemesinin görevine giren davaya vergi mahkemesince bakılmış olmasında, görev yönünden isabet görülmemiştir.
Danıştay Kararı – 10. D., E. 2002/554 K. 2003/4263 T. 10.11.2003
5682 sayılı Pasaport Kanununun 22. maddesinin 1. fıkrasında “Yurtdışına çıkmaları; mahkemelerce yasaklananlara, memleketten ayrılmalarında genel güvenlik bakımından mahzur bulunduğu İçişleri Bakanlığınca tespit edilenlere, vergiden borçlu olduğu pasaport vermeye yetkili makamlara bildirilenlere pasaport veya seyahat vesikası verilmez. Ancak, yabancı memleketlere gitmeleri mahkemelerce yasaklananlar dışında kalanlara, zaruri hallerde İçişleri Bakanının teklifi ve Başbakanın onayı ile pasaport veya pasaport yerine geçen seyahat vesikası verilebilir.” hükmüne yer verilmiştir.
Görüldüğü üzere, 5682 sayılı Yasanın yukarıda anılan hükmünde kimlere pasaport verilmeyeceği belirlenmiş, ancak bunun istisnası da aynı hüküm içinde yer almıştır.
Buna göre, mahkemece yurtdışına çıkış yasağı konulanlar hariç tutulmak suretiyle zorunluluk halinde İçişleri Bakanının teklifi ve Başbakanın onayı ile pasaport veya pasaport yerine geçen vesika verilmesi konusu idarenin takdirine bırakılmıştır. Ayrıca zorunluluk nedeniyle yurtdışına çıkılmak istenilmesi halinde, yurtdışına çıkışı gerektiren zorunluluk halinin de idareye sunulacak belgeyle kanıtlanması gerekmektedir.
Yurt dışına çıkış yasağı ve pasaport tahdidi işleminin iptali ile alakalı Reform Hukuk büromuzun idare hukukunda uzman avukatları ile iletişime geçebilirsiniz.
Sıradaki Makelemiz : Ankara Ceza Avukatı
