SGK Tarafından Karşılanmayan Kanser İlaçları (2025 Güncel Liste ve Hukuki Çözüm Yolları)

SGK tarafından karşılanmayan kanser İlaçları ile ilgili davalar son zamanlarda çok fazla artış göstermiş ve bu konuda bir çok yargı kararı ve içtihat ortaya çıkmıştır.

Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), Türkiye’de sağlık hizmetlerinin finansmanından sorumlu en önemli kamu kurumudur. Ancak her ilaç, özellikle de bazı kanser tedavisinde kullanılan yenilikçi ilaçlar, SGK’nın ödeme kapsamında yer almaz. Bu durum, birçok hasta ve yakını için hem ekonomik hem de hukuki belirsizlikler doğurmaktadır.

SGK, bir ilacın ödeme listesinde yer alabilmesi için o ilacın onaylı endikasyon kapsamında reçetelenmiş olmasını ve geri ödeme listesinde bulunmasını şart koşar. Ancak bazı immünoterapi, akıllı ilaç ve hedefe yönelik tedavi ilaçları henüz bu kriterleri karşılamadığı için SGK tarafından ödenmemektedir. Bu ilaçların maliyeti ise çoğu zaman hastaların ekonomik gücünü aşmaktadır.

SGK tarafından karşılanmadığı en çok dile getirilen kanser ilaçları arasında şunlar öne çıkar:

• Keytruda (pembrolizumab)
• Opdivo (nivolumab)
• Tecentriq (atezolizumab)
• Yervoy (ipilimumab)
• Avastin / Altuzan (bevacizumab)
• Kadcyla (trastuzumab emtansin)
• Herceptin (trastuzumab) – bazı formları sadece belli endikasyonlarda ödenir
• Mabthera (rituksimab) – endikasyon dışı kullanımlarda SGK karşılamaz

Bu ilaçların büyük kısmı özellikle melanom, akciğer kanseri, böbrek kanseri, meme kanseri, lenfoma ve mide kanseri gibi ciddi tanılarda doktorlarca reçetelenmektedir. Ancak SGK’nın standart tedavi rehberleri dışında kalan kullanımlarda bu ilaçları ödememesi, hastaları mağdur edebilmektedir.

Bir ilacın SGK tarafından ödenip ödenmediğini anlamak için:

• SGK’nın güncel geri ödeme listesine bakılmalı,
• Reçeteleme endikasyonuna dikkat edilmeli,
• İlaç firmalarının geri ödeme anlaşmaları araştırılmalıdır.

2. Neden Bazı Kanser İlaçları SGK Tarafından Ödenmemektedir?

Türkiye’de kamu sağlık sisteminin finansmanını sağlayan Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), yalnızca belirli şartları sağlayan ilaçları ödeme kapsamına alır. Ancak son yıllarda geliştirilen ve özellikle kanser tedavisinde büyük umut vadeden bazı akıllı ilaçlar ve immünoterapiler, henüz bu kriterleri tam anlamıyla karşılayamamaktadır. Bu nedenle, birçok hasta için hayati öneme sahip bazı kanser ilaçları SGK tarafından karşılanmamaktadır.

SGK’nın ilaç ödeme politikaları üç temel kriter üzerine kuruludur:

1. İlacın Sağlık Bakanlığı tarafından onaylı endikasyon kapsamında reçete edilmiş olması,
2. İlacın geri ödeme listesinde yer alması,
3. SGK’nın belirlediği tedavi protokollerine uygun biçimde reçetelenmesi.

Ancak birçok yeni nesil kanser ilacı, özellikle de hedefe yönelik tedavi sağlayan immünoterapi grubu ilaçlar, genellikle sadece klinik araştırma verilerine dayanarak reçete edilebilmektedir. Bu da ilacın SGK ödeme listesine alınmasını zorlaştırmaktadır. Sonuç olarak, SGK tarafından karşılanmayan kanser ilaçları listesi her geçen gün artmakta ve hastalar ciddi mali yüklerle baş başa kalmaktadır.

Özellikle aşağıdaki durumlarda SGK kanser ilacı ödeme kapsamı dışında kalmaktadır:

• İlacın onaylı endikasyon dışında kullanılması (off-label),
• Henüz SGK’nın geri ödeme listesine alınmamış olması,
• Pahalı tedavi maliyetleri nedeniyle bütçe kısıtları,
• Klinik kılavuzlarda yer almaması.

SGK tarafından karşılanmayan kanser İlaçları hem hasta hem de yakınları açısından maddi ve manevi olarak ciddi mağduriyetler yaratmaktadır. Ancak bu mağduriyetin telafisi için hukuki yollar açıktır. SGK’nın karşıladığı ve karşılamadığı kanser ilaçları listesi incelendikten sonra, red kararı alınan hastalar dava açarak geri ödeme hakkı talep edebilmektedir. Bu davalar da birçok hasta lehine sonuçlar alınmıştır.

3. SGK’nın Karşıladığı ve Karşılamadığı Kanser İlaçları (2025)

SGK’nın ilaç ödeme sistemi her yıl güncellenmekte ve bazı ilaçlar geri ödeme kapsamına alınırken bazıları kapsam dışı bırakılmaktadır. Özellikle kanser tedavisinde kullanılan akıllı ilaçlar ve immünoterapiler, maliyetlerinin yüksekliği ve endikasyon dışı kullanım gerekçeleriyle sıklıkla SGK tarafından karşılanmayan kanser ilaçları arasında yer almaktadır.

SGK Tarafından Karşılanmayan Kanser İlaçları (2025):

• Keytruda (pembrolizumab)
• Opdivo (nivolumab)
• Tecentriq (atezolizumab)
• Yervoy (ipilimumab)
• Kadcyla (trastuzumab emtansin)
• Herceptin (bazı endikasyonlarda kapsam dışı)
• Mabthera (rituksimab – endikasyon dışı durumlarda)
• Avastin / Altuzan (bevacizumab)
• Lenvima (lenvatinib)

Bu ilaçların büyük bir kısmı özellikle şu hastalık türlerinde önerilmektedir:

• Akciğer kanseri
• Mide ve kolon kanseri
• Malign melanom
• Böbrek kanseri
• Meme kanseri
• Lenfoma türleri

Ancak geri ödeme listesinde yer almayan bu ilaçlar, hastanın tedavi şansını önemli ölçüde etkilemekte ve yüksek fiyatları nedeniyle maddi erişimi imkânsız hale getirmektedir. Bu nedenle, SGK tarafından karşılanmayan kanser İlaçları için yapılacak itirazlar ve hukuki başvurular büyük önem taşımaktadır.

SGK tarafından karşılanan bazı kanser ilaçları ise şunlardır:

• Xeloda (capecitabine)
• Zoladex (goserelin)
• Gemzar (gemcitabine)
• Taxol (paclitaxel)
• Cyramza (ramucirumab) (belirli koşullarda)

Ancak bu ilaçların da sadece SGK’nın belirlediği onaylı endikasyonlar içinde kullanıldığında ödeme kapsamına girdiği unutulmamalıdır.

4. Akıllı İlaçlar SGK Tarafından Ödeniyor Mu?

Akıllı ilaçlar, klasik kemoterapiden farklı olarak yalnızca tümör hücrelerini hedef alan, genetik ve biyolojik belirteçlere göre kişiselleştirilmiş tedavi sağlayan ilaçlardır. Bu ilaçlar modern onkolojinin en etkili silahlarından biri haline gelmiştir. Ancak yüksek maliyetleri ve hızlı gelişen teknoloji nedeniyle birçok akıllı ilaç SGK tarafından ödenmemektedir.

SGK, bir ilacın ödeme kapsamına alınabilmesi için:

• Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu (TİTCK) onayı,
• Geri ödeme listesine dahil edilmesi,
• Ve genellikle onaylı endikasyon ile reçete edilmesini şart koşmaktadır.

Oysa pek çok akıllı kanser ilacı, hâlâ “klasik tedaviye yanıt alınamayan” hastalar üzerinde deneme aşamasında veya onaylı endikasyon dışında kullanılmaktadır. Bu durum, SGK’nın söz konusu ilaçlar için ödeme yapmamasına neden olmaktadır.

2025 itibarıyla sıkça gündeme gelen ve SGK tarafından karşılanmayan akıllı ilaçlar şunlardır:

• Keytruda: İmmünoterapi ilacı, birçok kanser türünde kullanılmakta ancak ödeme kapsamı dışında.
• Opdivo: Metastatik akciğer ve böbrek kanserinde etkili, ancak SGK ödeme listesinde değil.
• Tecentriq: Akciğer ve mesane kanseri için etkili, ödeme kapsamı dışında.

Bu ilaçlar bazen endikasyon dışı başvuru ile kullanılabilir ancak bu da hastanın ödemeyi kendi cebinden yapmasını gerektirir. Bu nedenle hastalar, SGK’nın ödeme yapmadığı akıllı ilaçlar için hukuki yollarla hak arayışına yönelmektedir.

5. SGK İlacı Karşılamazsa Ne Yapılabilir?

SGK’nın bir kanser ilacını ödeme kapsamına almaması, hastanın o ilaca ulaşamayacağı anlamına gelmez. SGK tarafından karşılanmayan kanser ilaçları için yasal ve idari yollardan hak aramak mümkündür. Bu süreçte hem idareye başvuru yapılabilir hem de gerekirse dava açılarak tedavi giderlerinin SGK tarafından karşılanması sağlanabilir.

1. Endikasyon Dışı Kullanım Onayı Alınması

İlk adım, doktorun ilacı neden reçete ettiğine dair ayrıntılı bir rapor hazırlamasıdır. Bu raporla birlikte, Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu (TİTCK)‘na endikasyon dışı kullanım onayı başvurusu yapılır. TİTCK onayı olmadan SGK ödeme yapmaz.

2. SGK’ya Yazılı Başvuru

TİTCK onayı alındıktan sonra, hasta veya yakını SGK’ya dilekçe ile başvurarak söz konusu ilacın ödenmesini talep eder. Bu aşamada genellikle ret cevabı verilir, çünkü SGK bütçe ve rehber tedavi kuralları dışında ödeme yapmak istemez.

3. SGK Tarafından Karşılanmayan Kanser İlaçları İçin Yargı Yoluna Başvuru (İdari veya İş Mahkemesi)

SGK ret cevabı alındıktan sonra dava açma süreci başlar.

• Emekli Sandığı (657’li memurlar kanunu ) kapsamındaki hastalar için: İdare Mahkemesi
• SSK/BAĞ-KUR kapsamında olanlar için: İş Mahkemesi

Davada genellikle şu talepler ileri sürülür:

• Tedavi için gerekli olan ilacın hayati önemde olduğu,
• Bilimsel olarak tedaviye katkı sağladığı,
• SGK’nın red kararının hastanın yaşam hakkını ihlal ettiği.

Mahkemeden ihtiyati tedbir ya da yürütmenin durdurulması talep edilerek ilacın dava süresince SGK tarafından karşılanması sağlanabilir.

4. SGK Tarafından Karşılanmayan Kanser İlaçları İçin Mahkeme Kararıyla Geri Ödeme Alınması

Eğer dava hasta lehine sonuçlanırsa, hem tedavi süresince yapılan masraflar iade edilir hem de ilacın ileriki kullanımları SGK tarafından karşılanır. Böylece, SGK karşılamadığı kanser ilaçları yargı kararıyla hastaya sunulmuş olur.

6. SGK’ya Dava Nasıl Açılır? Adım Adım Süreç

SGK tarafından karşılanmayan kanser ilaçları için dava açmak, hastaların ilaca erişim hakkını savunmak açısından önemli bir yoldur. Dava süreci, belirli adımlar izlenerek ilerlemeli ve mümkünse bir avukat desteğiyle yürütülmelidir.

1. Tıbbi Rapor ve Belgelerin Hazırlanması

Tedaviyi yürüten uzman hekimin detaylı bir raporu alınmalıdır. Bu raporda ilacın neden gerekli olduğu, diğer tedavi yöntemlerinin etkisiz kaldığı ve ilacın bilimsel olarak etkili olduğuna dair açıklamalar bulunmalıdır.

2. SGK Ret Yazısı Alınması

SGK’ya yazılı başvuru yapılarak ilacın karşılanması talep edilir. Çoğu durumda SGK bu talebi reddeder. Bu red cevabı dava açmak için hukuki temel teşkil eder.

3. Mahkeme Türünün Belirlenmesi

• Memur hastalar (Emekli Sandığı): İdare Mahkemesi
• SSK ve Bağ-Kur’lular: İş Mahkemesi
  Yargı yetkisi hastanın sosyal güvencesine göre değişir.

4. İhtiyati Tedbir Talebi

Dava açılırken, mahkemeden ihtiyati tedbir istenebilir. Bu karar sayesinde, dava süresi boyunca ilacın SGK tarafından karşılanması sağlanabilir. Böylece tedavi aksatılmadan devam eder.

5. SGK Tarafından Karşılanmayan Kanser İlaçları İçin Dilekçe ve Belgelerle Dava Açılması

SGK tarafından karşılanmayan kanser İlaçları ile ilgili Dava dilekçesi, uzman görüşü içeren tıbbi raporlar, reçeteler, faturalar ve SGK’nın ret yazısı ile birlikte mahkemeye sunulur. Dava konusu genellikle “SGK’nın red kararının iptali” ve “ilacın bedelinin ödenmesi” taleplerinden oluşur.

6. Bilirkişi ve Karar Süreci

Mahkeme genellikle bilirkişi incelemesi yaptırır. Tedavinin zorunluluğu ve tıbbi gerekliliği bilirkişi raporuyla desteklenirse, karar çoğunlukla hasta lehine çıkar. Mahkeme, SGK’nın ilacı karşılamasına ve varsa yapılan harcamaların iadesine hükmedebilir.

Bu süreçte hastanın yaşam hakkı ve sağlık hakkı öncelikli değerlendirilir. Nitekim pek çok dava, hastanın tedaviye erişiminin engellenmemesi gerektiği gerekçesiyle lehe sonuçlanmıştır.

7.SGK Tarafından Karşılanmayan Kanser İlaçları SGK Dava Sürecinde Emsal Kararlar Ne Diyor?

SGK’nın bazı kanser ilaçlarını ödeme kapsamına almaması üzerine açılan davalarda, Türkiye’de birçok mahkeme hastalar lehine kararlar vermiştir. Bu kararlar, hem mevcut davalara ışık tutmakta hem de benzer durumdaki hastalar için hukuki yol gösterici niteliği taşımaktadır.

1. Mahkemelerin Temel Gerekçeleri

Mahkemeler, SGK tarafından karşılanmayan kanser ilaçları konusunda genellikle şu ilkeler doğrultusunda karar vermektedir:

• Anayasa’nın 56. maddesi uyarınca herkesin sağlık hizmetlerinden yararlanma hakkı vardır.
• Bilimsel olarak etkili ve hekim tarafından önerilen bir ilacın hasta için hayati önemi varsa, bu tedaviye erişim engellenemez.
• Kamu kurumları, bütçe gerekçesiyle yaşam hakkını sınırlayamaz.

2. Örnek Karar – İş Mahkemesi (Keytruda Davası)

Bir hasta, metastatik akciğer kanseri tedavisinde kullanılan Keytruda isimli immünoterapi ilacı için SGK’ya başvurdu ancak olumsuz yanıt aldı. Bunun üzerine İstanbul Anadolu 5. İş Mahkemesi, ilacın ödeme süresi boyunca SGK tarafından karşılanmasına karar verdi. Mahkeme, ilacın “tek ve etkili tedavi yöntemi” olduğunu, hastanın tedaviye ulaşamamasının telafisi güç zararlara yol açabileceğini belirtti.

3. Örnek Karar – İdare Mahkemesi (Opdivo Davası)

Emekli Sandığı’na tabi bir hastanın başvurusu üzerine açılan davada, İzmir 3. İdare Mahkemesi, SGK’nın ödeme yapmamasını “ölçüsüz ve yaşam hakkına aykırı” buldu. Mahkeme, ilacın tedavi sürecinde olumlu etki gösterdiğini belirterek hem geçmiş tedavi bedelinin ödenmesine hem de tedavinin SGK tarafından devam ettirilmesine karar verdi.

4. Yargıtay ve Danıştay Görüşleri

Bu tür davalar temyiz aşamasına taşındığında, yüksek yargı organları da hasta lehine yorumlarda bulunmaktadır. Yargıtay ve Danıştay, kararlarında genellikle:

• “Kamu kurumları bireyin yaşam hakkını ikinci plana itemez.”
• “Tedavi zorunluysa, ödeme yükümlülüğü idareye aittir.”
  gibi ifadelere yer vermektedir.

Bu tür emsal kararlar, SGK’nın karşıladığı ve karşılamadığı kanser ilaçları arasındaki eşitsizliği hukuken gidermeye yöneliktir ve hastalar için umut verici niteliktedir.

8. Kanser İlacı Davası İçin Gerekli Belgeler Nelerdir?

SGK tarafından karşılanmayan kanser ilaçları nedeniyle açılacak davalarda mahkemeye sunulacak belgeler, davanın seyrini doğrudan etkileyebilir. Bu belgelerle hastanın tedaviye ihtiyacı, SGK’nın red kararı ve ilacın maliyeti açıkça ortaya konulmalıdır. Hem dava öncesinde hem dava sırasında titizlikle hazırlanması gereken belgeler şu şekilde sıralanabilir:

1. Hekim Raporu

Tedaviyi yürüten uzman hekimin imzasıyla hazırlanmış, ayrıntılı ve gerekçeli bir tıbbi rapor gerekir. Bu raporda:

• İlacın neden gerekli olduğu,
• Alternatif tedavilerin etkisiz olduğu,
• İlacın hayati öneme sahip olduğu,
• Bilimsel dayanaklarla desteklenmiş açıklamalar yer almalıdır.

2. Endikasyon Dışı Kullanım Onayı (Varsa)

Eğer reçete edilen ilaç endikasyon dışıysa, Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu (TİTCK) tarafından verilen endikasyon dışı kullanım onayı da eklenmelidir.

3. SGK Red Cevabı

SGK’ya yapılan başvuruya verilen yazılı ret cevabı mutlaka dava dosyasına eklenmelidir. Eğer yazılı bir ret alınmamışsa, başvuru yapıldığını kanıtlayan evraklar sunulmalıdır.

4. Reçete ve Faturalar

İlacın hekim tarafından reçete edildiğini gösteren reçete ile birlikte, eğer hasta ilacı kendi imkânlarıyla temin ettiyse buna ilişkin eczane faturaları ve ödeme belgeleri ibraz edilmelidir.

5. Hasta Kimlik ve SGK Evrakları

Dava açacak kişinin kimlik fotokopisi, sosyal güvenlik belgesi, e-nabız özeti ve ilacın kullanıldığına dair tedavi döküm belgeleri dosyada yer almalıdır.

6. İhtiyati Tedbir Talebi (Varsa)

Tedavi süreci devam ediyorsa ve dava neticelenene kadar ilacın karşılanması isteniyorsa, mahkemeye sunulacak ihtiyati tedbir dilekçesi ve bu talebi destekleyen aciliyet raporları da hazırlanmalıdır.

Bu belgeler hem dava dilekçesinin inandırıcılığını artırır hem de mahkemenin kısa sürede karar verebilmesini sağlar. Eksiksiz sunulan belgeler sayesinde, SGK karşılamadığı kanser ilaçları için mahkemeden olumlu sonuç alma şansı ciddi biçimde artar.

Davalar Ne Kadar Sürer, Masraflar Geri Alınır mı?

SGK tarafından karşılanmayan kanser ilaçları için açılan davalar, mahkemenin iş yüküne ve dosyanın içeriğine göre değişmekle birlikte ortalama 4 ila 12 ay arasında sonuçlanmaktadır. Ancak mahkemeden ihtiyati tedbir talep edilmesi hâlinde, tedavi süreci boyunca ilacın SGK tarafından karşılanması sağlanabilir.

Mahkeme hasta lehine karar verirse:

• SGK’nın ödeme yapmadığı dönemde hasta tarafından karşılanan ilaç bedelleri geri ödenir.
• Gelecekteki tedaviler için ilacın SGK tarafından karşılanmasına hükmedilir.

Ayrıca dava sonucunda:

• Yargılama giderleri,
• Avukatlık ücretleri,
• Vekalet harcı gibi masraflar da SGK’dan tahsil edilebilir.

Bu nedenle dava yalnızca ilaca erişim değil, aynı zamanda maddi kayıpların giderilmesi açısından da önemlidir.

Sık Sorulan Sorular

SGK hangi kanser ilaçlarını karşılamıyor?

Keytruda, Opdivo, Tecentriq, Yervoy, Herceptin (bazı durumlarda), Mabthera gibi yüksek maliyetli, hedefe yönelik ve immünoterapiler genellikle SGK tarafından karşılanmaz.

SGK’nın karşılamadığı bir ilacı kullanmak istiyorum, ne yapmalıyım?

SGK tarafından karşılanmayan kanser İlaçları ile ilgili Öncelikle doktor raporu ve endikasyon dışı kullanım onayı alınmalı, SGK’ya yazılı başvuru yapılmalı ve red gelirse dava açılmalıdır.

SGK tarafından karşılanmayan kanser İlaçları ile ilgili Davayı hangi mahkemede açmalıyım?

Emekli Sandığı (memur): İdare Mahkemesi, SSK veya Bağ-Kur: İş Mahkemesi

Dava süresince ilacımı nasıl alacağım?

Mahkemeden ihtiyati tedbir kararı istenerek, dava sonuçlanana kadar ilacın SGK tarafından karşılanması sağlanabilir.

SGK tarafından karşılanmayan kanser İlaçları ile ilgili  dava açmak ne kadar sürer?

Ortalama 4–12 ay sürebilir. Ancak ihtiyati tedbir ile tedavi gecikmeden devam edebilir.

SGK tarafından karşılanmayan kanser İlaçları ile ilgili Dava kazanılırsa geçmişte ödediğim masrafları alabilir miyim?

Evet. Fatura ve ödeme belgeleri sunulursa, tüm ilaç bedelleri ve yargılama giderleri SGK’dan tahsil edilebilir.

Avukat tutmak zorunlu mu?

Zorunlu değil, ancak SGK tarafından karşılanmayan kanser İlaçları ile ilgili dava süreci teknik detaylar içerdiği için idare hukuku konusunda uzman bir avukatla çalışmak başarı şansını artırır.