Kamu İhalelerine İtiraz – Şikayet – İptal Davası
Kamu İhalelerine İtiraz ve İptal Davaları
Kamu İhalelerine İtiraz – Şikayet – İptal Davası; Kamu İhale Kanunu kapsamında, ihale sözleşmeleri akdedilirken yapılan pek çok işlem idari işlem niteliğindedir. Bu nedenle ihale sürecinde idarelerin tesis ettiği işlemlere karşı idari işlemin iptali davasının açılması mümkündür. Uygulamada özellikle ihaleden yasaklama durumlarının, ilgililerce dava edildiği görülmektedir. Yasaklama sebepleri; Kamu İhale Kanunu, Devlet İhale Kanunu veya Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’ndan kaynaklanmış olabilir. Bununla beraber; şartname düzenlenmesi de bir idari işlemdir ve dava yoluna götürülebilmektedir.
Kamu İhalelerinden Yasaklama
Kamu ihalelerinden ilgililerin yasaklanmasına sebep olan haller; 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu ve 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’ndan kaynaklanmaktadır. Buna göre isteklilerin kamu ihalelerinden yasaklanmasına sebep olan durumlar şöyle listelenebilir:
Yasaklama Sebepleri:
- İstekli ile ihale dokümanını hazırlayan veya hazırlanmasına yardımcı olan görevliler arasında akrabalık bulunması.
- İhale sürecinde veya sonrasında hile, vaat, tehdit, nüfuz kullanma, çıkar sağlama, anlaşma, irtikap, rüşvet gibi yollarla sözleşmeye ilişkin işlemlere fesat karıştırmak veya buna teşebbüs etmek.
- İhaleye katılan isteklilerin kendileri veya başkaları adına birden fazla teklif vermiş olması.
İsteklinin ihale dokümanında gösterilen teminatları eksik vermesi veya hiç vermemesi. - İsteklilerin üzerine ihale yapıldığı halde mecburi sebep halleri dışında usulüne göre sözleşme imzalamaması.
- İsteklilerin ihale dokümanını imzalamadan önce veya sonra değiştirmesi veya eksik bırakması.
- Yüklenicilerin sözleşmede belirtilen vergi, sigorta primi ve diğer yasal yükümlülükleri yerine getirmemesi.
Yukarıdaki sebeplerden birinin söz konusu olması durumunda ilgili istekli hakkında yasaklama kararı verilebilir. Yasaklama kararları, yasaklamayı gerektiren fiil veya davranışın tespit edildiği tarihi izleyen en geç kırk beş gün içinde verilir. Verilen bu karar Resmî Gazetede yayımlanmak üzere en geç on beş gün içinde gönderilir ve yayımı tarihinde yürürlüğe girer. Bu kararlar Kamu İhale Kurumunca izlenerek, kamu ihalelerine katılmaktan yasaklı olanlara ilişkin siciller tutulur.
Yasaklama süresi 1 yıldan az ve 2 yıldan çok olamaz. Bu nedenle yasaklama süresinin 1 yılla 2 yıl arasında bir zaman zarfı olacağını belirtmek gerekir. İleride de bahsedileceği üzere yasaklama kararının iptali halinde, isteklinin yasaklama sicilinden çıkarılması için Kamu İhale Kurumu’na başvuru yapması gerekmektedir. Yasaklama kararının kusurlu ve kasıtlı olarak verildiği durumlarda ise ilgilinin zararlarının tazmini açısından tazminat davası açma hakkı saklıdır.
Yasaklama Kararına Karşı İtiraz:
Hakkında kamu ihalelerinden yasaklanma kararı verilen ilgililer, yasaklanma kararının kendilerine tebliğinden itibaren 15 gün içerisinde ilgili idari makama itiraz edebilirler. İdare 30 gün içerisinde bu itirazı değerlendirmek ve karara bağlamak zorundadır. 30 gün içerisinde idarenin herhangi bir karar vermemesi, diğer bir ifadeyle sessiz kalması durumunda ise idare itiraz başvurusunu zımnen reddetmiş olur.
Kamu İhale Kurumu’na Şikayet:
Kamu İhalelerine İtiraz – Şikayet – İptal Davası; Yasaklama kararı veren idareye itiraz edilmeden önce veya sonra Kamu İhale Kurumu’na şikâyet başvurusu yapılabilir. Şikâyet başvurusu için 15 günlük bir süre vardır. Kamu İhale Kurumu, şikâyeti 60 gün içinde inceleyip karara bağlamalıdır. Kurumun şikâyeti reddetmesi veya süresinde cevap vermemesi halinde dava açma hakkı doğar.
Yasaklama kararına karşı tüketilecek bu başvuru yolları dava açmak için zorunlu olarak tüketilmesi gereken yollar değildir. Ancak bunu, kamu ihale süreçlerindeki işlemlerle de karıştırmamak gerekir. Zira kamu ihale sürecindeki işlemlerin hukuka aykırılıkları açısından aşağıda da belirteceğimiz üzere zorunlu idari başvuru yolları öngörülmüştür.
İhalelere Yönelik Başvurular
Kamu ihale sözleşmeleri bakımından 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun öngördüğü 2 adet zorunlu başvuru yolu mevcuttur. Diğer bir ifadeyle ihale sürecindeki bir idari işlemin dava edilebilmesi için zorunlu idari başvuru yollarının tüketilmesi gerekmektedir. 2 tane zorunlu idari başvuru yolu öngörülmüştür: İdareye Şikayet ve Kurum’a İtirazen Şikayet.
Her iki başvuru da altı imzalı dilekçelerle yapılır. Dilekçelerde aşağıdaki hususlar bulunmak zorundadır:
- Başvuru sahibinin, varsa vekil ya da temsilcisinin adı, soyadı veya unvanı ve adresi.
- İhaleyi yapan idarenin ve ihalenin adı veya ihale kayıt numarası.
- Başvuruya konu olan durumun farkına varıldığı veya bildirildiği tarih.
- Başvurunun konusu, sebepleri ve dayandığı deliller.
- İtirazen şikâyet başvurularında idareye yapılan şikâyetin ve varsa şikâyete ilişkin idare kararının bildirim tarihi.
Şikâyet ve itirazen şikâyet başvuruları, ihale sürecindeki hukuka aykırı işlemlerin dava edilebilmesi için tüketilmesi gerekli zorunlu idari başvuru yollarıdır. Diğer bir ifadeyle bu yollar tüketilmeden idari dava açılamaz. Açılan idari dava hakkında idari merci tecavüzü kararı verilerek dilekçe ilgili kurum veya idareye gönderilir. Bu iki yol aşamalı başvuru yollarıdır. Diğer bir ifadeyle ihale sürecindeki işlem hakkında önce idareye şikâyet başvurusunda bulunulur. Bunun reddedilmesinin ardından Kamu İhale Kurumu’na itirazen şikâyet başvurusunda bulunulur. Bu iki yolun tüketilmesinin ardından kamu ihale sürecindeki hukuka aykırı olduğu iddia edilen işlem idari işlemin iptali davasına konu edilebilir.
Kamu İhalesinde İdareye Şikayet Başvurusu
İdareye şikâyet başvurusu, ihale sürecindeki hukuka aykırı işlemin iptal davasına konu edilebilmesi için ilgilisince tüketilmesi gereken ilk başvuru yoludur. Şikâyet başvurusu, ihale sürecindeki işlem veya eylemlerin hukuka aykırılığı iddiasıyla bu işlem veya eylemlerin farkına varıldığı veya farkına varılmış olması gereken tarihi izleyen günden itibaren ihalenin niteliğine göre 5 veya 10 gün içerisinde ihaleyi yapan idareye yapılır. İlanda yer alan hususlara yönelik başvuruların süresi ilk ilan tarihinden, ön yeterlik veya ihale dokümanının ilana yansımayan diğer hükümlerine yönelik başvuruların süresi ise dokümanın satın alındığı tarihte başlar.
İlan, ön yeterlik veya ihale dokümanına ilişkin şikayetler birinci fıkradaki süreleri aşmamak üzere en geç ihale veya son başvuru tarihinden üç iş günü öncesine kadar yapılabilir. İdare, şikâyet başvurusu üzerine gerekli incelemeyi yaparak 10 gün içinde gerekçeli bir karar alır. Alınan karar, şikayetçi ile diğer aday veya istekliler ile istekli olabileceklere karar tarihini izleyen üç gün içinde bildirilir. İlan ile ihale veya ön yeterlik dokümanına yönelik başvurular dışında istekli olabileceklere bildirim yapılmaz.
İhaleyi yapan idareye ihale sürecindeki bir işlemle alakalı olarak şikâyet başvurusunun yapıldığı durumlarda şikâyet başvurusunun reddedilmesi veya süresi içerisinde karara bağlanmaması halinde ilgili Kamu İhale Kurumu’na itirazen şikâyet başvurusunda bulunabilir.
Kamu İhalesinde Kuruma İtirazen Şikayet Başvurusu
Kamu İhalelerine İtiraz – Şikayet – İptal Davası ; İdareye şikâyet başvurusunda bulunan veya idarece alınan kararı uygun bulmayan aday sözleşme imzalanmadan önce itirazen şikâyet başvurusunda bulunulabilir. Kamu İhale Kurumu’na itirazen şikâyet başvurusu için öngörülen süre idareye yapılan şikâyet başvurusunun reddi kararının ilgilisine bildiriminden itibaren 10 gündür. Ancak ihalenin iptaline ilişkin işlem ve kararlardan, sadece şikâyet ve itirazen şikâyet üzerine alınanlar itirazen şikâyete konu edilebilir ve bu kararlara karşı beş gün içinde doğrudan Kuruma başvuruda bulunulabilir.
Kurum itirazen şikâyet başvurularını başvuru sahibinin iddiaları ile idarenin şikâyet üzerine aldığı kararda belirlenen hususlar ve itiraz edilen işlemler bakımından eşit muamele ilkesinin ihlal edilip edilmediği açılarından inceler. İdare tarafından şikâyet veya itirazen şikâyet üzerine alınan ihalenin iptal edilmesi işlemine karşı yapılacak itirazen şikâyet başvuruları ise idarenin iptal gerekçeleriyle sınırlı incelenir.
Kamu İhale Süreçlerinde Dava Yolu
Yukarıda izah edilen 2 zorunlu idari başvuru yolunun tüketilmesinin ardından kamu ihale süreçlerinde tesis edilen idari işlemler dava edilebilir duruma gelmektedir. Bu sebeple, tüketilen zorunlu idari başvuruların ardından kamu ihale süreçlerindeki idari işlemler idare mahkemelerinde iptal ettirilmek üzere dava edilebilir.
Dava tipik idari işlemin iptali davası niteliğindedir. Ancak bu konuda açılacak davalarda 2577 sayılı İYUK m.20/A uyarınca ivedi yargılama usulü uygulanır. İvedi yargılama usulü, ihaleler bakımından ihaleden yasaklanma kararları hariç tüm ihale işlemleri hakkında uygulanır. Bu nedenle ihale süreçlerindeki işlemlerin dava edilme süresi 30 günken, ihaleden yasaklama işlemine karşı açılacak davalarda dava açma süresi diğer idari işlemin iptali davalarında olduğu gibi 60 gündür.
Bu davalar bakımından savunma süresi 15 gündür. Savunma süresi gerekli görüldüğü takdirde tek sefere mahsus olmak üzere 15 gün uzatılabilir. Bu sürelerin geçmesinin ardından dosya tekemmül etmiş sayılır ve ivedi yargılama usulünde dosya tekemmül etmesinin ardından en geç 1 ay içinde karara bağlanır. Bu davalarda yürütmenin durdurulması hakkında verilen kararlara karşı itiraz edilemez. Ayrıca kamu ihale süreçlerindeki işlemlerin dava edilmesinin ardından verilecek karar 15 gün içerisinde temyiz makamına götürülebilir. Diğer bir deyişle bu davalar bakımından istinaf yoluna gitmeden temyiz kanun yoluna gidilmesi mümkündür.
Kamu İhalelerine İtiraz Emsal Kararlar
Kamu İhalelerinden Yasaklama
Danıştay 13. Dairesi 2022/2306E, 2023/2126
Tüm bu hususlar bir arada değerlendirildiğinde, davacılara isnat edilen fiilin sübuta erdiği ve bu fiil nedeniyle haklarında kamu ihalelerine katılmaktan yasaklama kararı verilebileceği açık olmakla birlikte davalı idarece, fiil ve davranışın özelliği ile ihale ve sözleşme sürecine etkisi dikkate alınmaksızın ve herhangi bir somut gerekçe gösterilmeksizin davacı şirket ile şirketin sermayesinin tamamına sahip olan … hakkında 4735 sayılı Kanun’un 26. maddesinde belirtilen alt sınırdan uzaklaşılarak üst sınırdan 2 (iki) yıl ihalelere katılmaktan yasaklama kararı verilmesinin, fiille ceza arasında âdil bir denge bulunmadığından ölçülülük ilkesine uygun olmadığı, bu itibarla dava konusu işlemde bu yönüyle hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna varılmıştır
Kamu İhalelerine Karşı İtirazen Şikayet Yolu
Danıştay 13. Dairesi 2023/32E, 2023/1386K
Dava konusu istem: Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Basın ve Halkla İlişkiler Müşavirliği’nce 11/03/2022 tarihinde açık ihale usûlüyle gerçekleştirilen “Alo 144 Sosyal Yardım Hattı, Alo 183 Sosyal Destek Hattı ile Teknik Yardım ve Beyaz Masa İletişim Merkezi Hizmet Alım İşi” ihalesine ait ihale dokümanına yönelik dava dışı … Ltd. Şti. tarafından yapılan itirazen şikâyet başvurusu üzerine ihalenin iptal edilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı Kamu İhale Kurulu (Kurul)kararının iptali istenilmiştir. Bu itibarla, mevzuatta sözleşmenin yürütülmesi aşamasında işin yerine getirilmesi için gerekli olduğu öngörülen mesleki ve teknik yükümlülüklere yönelik bilgi ve belgelerin sözleşme imzalanmadan önce sunulmasını engelleyici bir düzenleme bulunmadığı, sözleşme imzalanmadan önce sunulması istenilen uyuşmazlığa konu insan kaynakları grubuna ilişkin öz geçmiş, şirket organizasyonu ve görev tanımlarına ilişkin bilgi ve belgelerin rekabeti engelleyici olmadığı, ihale konusu hizmetin verimliliği ve fonksiyonelliğini sağlamaya yönelik olduğu anlaşıldığından, dava konusu Kurul kararında yer alan 4. İddiaya yönelik davanın reddine ilişkin Mahkeme kararının bu kısmında hukukî isabet bulunmamaktadır.
Kamu İhalesinin İptali İçin Şikayet Süresi
Danıştay 13.Dairesi 2023/324E, 2023/1980K
Her ne kadar, davacının dava dilekçesi ve eklerinin ihaleyi gerçekleştiren idareye 27/07/2022 tarihinde tebliğ edildiği anlaşılmaktaysa da, dava dilekçesi ve eklerinin idareye bir iç yazışmayla gönderildiği ve bu iç yazışmadan davacının haberdar olmasının beklenemeyeceği, öte yandan davacının makul bir sürede Mahkeme kararına atıf yaparak başvurusunun neticesi hakkında idareye başvuruda bulunduğu ve idare tarafından bu başvurusuna cevap verildiği göz önüne alındığında, 27/07/2022 tarihinin şikâyet başvurusu tarihi olarak kabul edilmesinin hak arama hürriyetine ölçüsüz bir müdahale olacağı sonucuna varılmıştır. Bu itibarla, davacı tarafından makul sürede yapılan başvuru sonucunda, şikâyet başvurusunun reddine yönelik ihale komisyonu kararına karşı yapılan itirazen şikâyet başvurusunun süre yönünden reddine ilişkin Kurul kararında hukuka uygunluk, davanın reddi yolundaki temyize konu Mahkeme kararında ise hukukî isabet bulunmamaktadır.
Kesinleşen İhale Kararına İtiraz
Danıştay 13. Dairesi 2023/679E, 2023/1610K
Davacı tarafından, kesinleşen ihale kararının 08/09/2022 tarihinde tebliğ edildiği, öncelikli alım hakkı sahibi olduğu kamu konutunun ihalesinin iptal edilmesini yasal bir zorunluluk hâline getiren ve ihaleyi fesatlayan işlemin, ihale komisyonunun … tarih ve … sayılı kararı olduğu, bu karar 19/09/2022 tarihinde tarafına tebliğ edildiğinden davanın bu tarihten itibaren 30 günlük yasal süre içerisinde açıldığı ileri sürülmektedir. Dosyanın incelenmesinden, davacı tarafından, adına tahsis edilen İzmir ili, Karşıyaka ilçesi, … Mahallesi, … ada, … sayılı parselde bulunan … numaralı bağımsız bölümde yer alan kamu konutunun satışına ilişkin olarak 11/08/2022 tarihinde gerçekleştirilen ihalenin, en yüksek teklifi veren kişiye ihale edilmesine, 4706 sayılı Kanun’un 4. maddesi ve 385 sayılı Milli Emlak Genel Tebliği’nin 8. maddesi gereğince kamu konutunun fiilen kullanımı tespit edilemediğinden “öncelikli alım hakkının bulunmadığına” ilişkin … tarih ve E… sayılı komisyon kararının iptalinin istenildiği anlaşılmaktadır. Bu itibarla, davacının iptalini istediği … tarih ve E… sayılı komisyon kararının davacıya tebliğ edildiği 19/09/2022 tarihinden itibaren 30 günlük dava açma süresi içerisinde 03/10/2022 tarihinde açılan davanın süresinde açıldığının kabulü gerekirken, süre aşımı nedeniyle davanın reddine karar verilmesinde usûl hükümlerine uygunluk bulunmamaktadır
Sıradaki Makelemiz : Ankara Kira Avukatı