Adli sicil kaydı, Devlet tarafından kişilerin suç kayıtlarının belirli bir sistem dahilinde kayıt altına alınması olup halk arasında da “Sabıka Kaydı” olarak bilinmektedir. Bu yazımızda da sizlere adli sicil kaydının ne olduğunu, adli sicil kaydında yer almayan hususları, adli sicil kaydının ne zaman silinir , adli sicil kaydı sildirme , adli sicil kaydının silinebilmesi için gerekli olan koşulları, adli sicil arşiv kaydının ne olduğu ile silinebilme koşullarını ve benzeri hususları açıklayacağız.
Adli Sicil Kaydı Nedir?
Adli sicil kaydı; kesinleşmiş ve mahkumiyete ilişkin ceza ile güvenlik tedbirlerinin Adalet Bakanlığı Adlî Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü nezdinde yer alan Merkezî Adlî Sicilde tutulmasıdır. Tanımadan da anlaşılacağı üzere bir hususun adli sicilde tutulabilmesi için gerekli olan şartları şu şekilde sıralayabiliriz:
Mahkumiyete ilişkin bir hükmün verilmiş olunması (ceza veya güvenlik tedbiri)
Hükmün kesinleşmiş olması
Bu itibarla en sık sorulan sorulardan birkaçını cevabı ile birlikte şöyle ifade edebiliriz:
Soru: Hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) kararı, adli sicil kaydına işlenir mi?
Cevap: Tanımda da belirttiğimiz üzere bir hususun adli sicil kaydına işlenebilmesi için öncelikle o hususun kesinleşmiş olması gerekmektedir. Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı ise kesinleşmiş bir mahkumiyeti ifade etmeyip bilakis adından anlaşılacağı üzere hüküm henüz verilmemiştir. Henüz bir hüküm verilmemiş olunması ise ilgili kararın adli sicil kaydına işlenmemesi için tek başına yeterlidir.
Soru: Cezanın ertelenmesi kararı, adli sicil kaydına işler mi?
Cevap: Cezanın ertelenmesi yönünde bir karar alınması halinde hüküm verilmiştir ve kesindir ancak yalnızca verilen cezanın infazı ertelenmiştir. Bu bakımdan cezanın ertelenmesi kararı, adli sicil kaydına işlenmektedir.
Adli Sicil Kaydına İşlenmeyen Veriler Nelerdir?
Adli sicil kaydı, doğal olarak her kararın işlendiği bir kayıt olmayıp belirli kararların belirli bir sistematik dahilinde işlenen bir kayıttır. Bu bakımdan adli sicil ile ilgili hususlar, 5352 Sayılı Adli Sicil Kanununda düzenlenmektedir. Adli Sicil Kanunu m.5’te “Adli Sicile Kaydedilmeyecek Bilgiler” şöyle sıralanmaktadır:
Disiplin suçlarına ilişkin mahkumiyet hükümleri
Sırf askeri suçlara ilişkin mahkumiyet hükümleri
Disiplin veya tazyik hapsine ilişkin kararlar
İdari para cezasına ilişkin kararlar
Yukarıda saymış olduğumuz hüküm ve kararlar, adli sicil kaydına işlenmemekte olup kendilerine özel kayıt altında tutulmaktadırlar. Bu gibi durumlarda adli sicile herhangi bir kayıt düşmediğinden adli sicil kaydı sildirme işlemine gerek olmamaktadır. Bununla birlikte yukarıda da ifade ettiğimiz üzere hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararının da adli sicil kaydına işlenmediğini tekrar belirtmek isteriz.
Adli Sicil Kaydı Nasıl Silinir?
Adli sicil kaydının silinmesi veya adli sicil kaydı sildirme, aşağıda saydığımız hallerden birinin gerçekleşmesi halinde mümkündür. Bunlar:
1.İlgilinin Ölümü
Adli sicil kaydı, hakkında kayıt tutulan kişinin ölmesi halinde tamamen silinmektedir. (Adli Sicil Kanunu m.9/2)
2.Adli Sicil Kaydının Silinerek Arşiv Kaydına Alınması
Adli sicil kaydı ile arşiv kayıtları farklı bir sistem üzerinde işlenmektedir. Bu bakımdan bir bilginin adli sicil kaydına işlenmesi ile arşiv kaydına işlenmesi halinde doğacak sonuçlar da birbirinden farklıdır. Adli sicil kaydı, aşağıda sayacak olduğumuz silinmeyi gerektiren halin doğması ile birlikte arşiv kaydına alınır. Bunlar (Adli Sicil Kanunu m.9/1):
Ceza veya güvenlik tedbiri infazının tamamlanması
Ceza mahkumiyetini bütün sonuçlarıyla ortadan kaldıran şikayetten vazgeçme veya etkin pişmanlık hali
Ceza zamanaşımının dolması
Genel af
Yukarıda saymış olduğumuz hususlardan birinin gerçekleşmesi halinde adli sicil kaydı silinerek arşiv kaydına alınır. Bununla birlikte özel af halinde adli sicil kaydının silinmediğini belirtmekte fayda var. Nitekim Adli Sicil Kanununun, adli sicil kaydının silinmesi ile ilgili hükmünde “özel af” sayılmamıştır.
İki husus daha var ki bunlar adli sicil kaydına işlenmeksizin doğrudan doğruya arşiv kaydına alınmaktadır. Bunlar:
Adli para cezasına ilişkin mahkumiyet hükümleri
Cezanın ertelenmesine ilişkin hükümler
3.Fiilin kanunla suç olmaktan çıkarılması halinde söz konusu suç dolayısıyla verilen mahkumiyet kararına ilişkin adli sicil kaydı talep aranmaksızın tamamen silinir.
4.Kanun yararına bozma veya yargılamanın yenilenmesi sonucunda verilen beraat veya ceza verilmesine yer olmadığı kararının kesinleşmesi halinde, önceki mahkûmiyet kararına ilişkin adli sicil kaydı tamamen silinir.
5.Akıl hastalığı nedeniyle hükmedilen güvenlik tedbirine ilişkin adli sicil kaydı, infazının tamamlanmasıyla birlikte tamamen silinir.
Arşiv Kaydı Nasıl Silinir?
Arşiv kayıtları, Adli Sicil Kanunu m.12 hükmünde yer alan şartlardan birinin gerçekleşmesi halinde silinmektedir. Bunlar:
1.İlgilinin Ölümü Hali
2.Anayasa ile Türk Ceza Kanunu dışında kalan kanunlarda bir hak yoksunluğuna neden olan mahkumiyetler bakımından kaydın arşive alınma koşullarının oluştuğu tarihten itibaren;
Yasaklanmış hakların geri verilmesi kararı alınması koşuluyla 15 yıl geçmesiyle
Yasaklanmış hakların geri verilmesi kararı alınması koşulu aranmaksızın 30 yıl geçmesiyle
Diğer mahkumiyetler bakımından ise kaydın arşive alınma koşullarının oluştuğu tarihten itibaren 5 yıl geçmesiyle tamamen silinmektedir.
3.Fiilin kanunla suç olmaktan çıkarılması halinde, bu suçtan mahkumiyete ilişkin arşiv kayıtları, talep aranmaksızın tamamen silinmektedir.
4.Kanun yararına bozma veya yargılamanın yenilenmesi sonucunda verilen beraat veya ceza verilmesine yer olmadığı kararının kesinleşmesi halinde, önceki mahkumiyet kararına ilişkin arşiv kaydı tamamen silinmektedir.
5.Akıl hastalığı nedeniyle hükmedilen güvenlik tedbirlerine ilişkin varsa arşiv kaydı da güvenlik tedbiri infazının tamamlanmasıyla birlikte tamamen silinmektedir.
