Memurluğa Engel Suçlar – Memur Olma Şartları

Memurluğa Engel Suçlar

Bu yazımızda da sizlere 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu kapsamında memur olmanın temel koşullarını, memurluğa engel suçların neler olduğunu, hangi hallerde memur olunamayacağı gibi hususları açıklayacağız.

Memur Olmanın Genel Şartları Nelerdir ? 

Memur olabilmek için başta Anayasa ve 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu olmak üzere birtakım özel kanunlarda yer alan şartları taşımak gerekmektedir. Devlet Memurları Kanunu kapsamında memur olmanın genel şartlarını şu şekilde sıralayabiliriz:

Türk Vatandaşı Olmak

Anayasamızın 70.maddesi hükmüne göre her Türk, kamu hizmetine girme hakkına sahiptir. Hizmete alınmada, görevin gerektirdiği niteliklerden başka hiçbir ayırım gözetilemez. Bu itibarla memur olmanın temel koşulu olarak kişinin Türk vatandaşı olması gerektiğini ifade edebiliriz. Nitekim Devlet Memurları Kanunu m.48/1 hükmüne göre memur olmanın birinci genel şartı Türk Vatandaşı olmaktır.

Yaş Durumu

Devlet memuru olabilmenin bir diğer temel koşulu ise kişinin 18 yaşını doldurmuş olmasıdır. Bu itibarla 18 yaşını doldurmayan Türk vatandaşları memur olamazlar. Bununla birlikte bir meslek veya sanat okulunu bitirip de en az 15 yaşını doldurmuş ve Türk Medeni Kanununun 12’nci maddesine göre kazai rüşt kararı almış Türk vatandaşları Devlet memurluklarına atanabilirler. Yine birçok özel kanunlara tabi devlet memurlarında azami 35 yaş şartının da olduğunu ifade etmekte fayda bulunmaktadır.

Öğrenim Durumu

Memuriyette öğrenim koşulu, ilgili memuriyete ilişkin özel kanun veya cumhurbaşkanlığı ya da yönetmelik gereğince başkaca bir hüküm öngörülmedikçe ortaokul mezuniyetinin sağlanmış olmasıdır. Bununla birlikte memurluk kadrosuna istekliler arasından yeteri kadar ortaokul mezununun başvurmamış olması halinde ise ilkokul mezunları da istihdam edilecektir. Görüldüğü üzere memuriyette ilkokul mezunlarının istihdamı, ikinci derecede bir nitelik taşımakta olup ilgili memur kadrosu için yeteri kadar ortaokul mezununca başvuru sağlanmış olması halinde ilkokul mezunlarına hak tanınmayacaktır. Tüm bunlarla birlikte yukarıda da izah ettiğimiz üzere kadro açan bakanlığın/kurumun/kuruluşun öğrenim durumuna ilişkin yüksekokul mezuniyeti veya yabancı dil gibi ek koşullar öngörülebilir.

Kamu Haklarından Mahrum Olmamak

Türk Ceza Kanunu m.53 hükmü gereğince kişi, kasten işlemiş olduğu suç dolayısıyla hapis cezası mahkumiyetinin kanuni sonucu olarak mahkum olduğu süre boyunca kamu görevi üstlenemeyecektir ve dolayısıyla memurluk da yapamayacaktır.

Hapis Cezası

Aşağıda detaylı olarak ele alacağız.

Sağlık Durumu

Kişinin görevinin devamlı bir şekilde yapmasına engel olabilecek nitelikte akıl hastalığının bulunmaması gerekmektedir. Bununla birlikte 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu m.53 hükmünde ifade alanı bulan “engelli çalıştırma yükümlülüğü” hususu saklıdır.

Askerlik Durumu

Memur olmak isteyen kimsenin askerlik durumu itibariyle aşağıda sayılan durumlardan birini sağlıyor olması gerekmektedir. Bunlar:

• Askerlikle ilgisi bulunmamak
• Askerlik çağına gelmemiş bulunmak
• Askerlik çağına gelmiş ise muvazzaf askerlik hizmetini yapmış yahut ertelenmiş veya yedek sınıfa geçirilmiş olmak

Memur Olmaya Engel Suçlar Nelerdir ?

Memur olmanın temel koşullarından biri de kişinin, 657 Sayılı Devlet Memurları Kanununda öngörülen ve memurluğa engel suçları işlememiş olmasıdır. Burada kamu haklarından mahrum bırakılmamış olma şartından farklı olarak mahkumiyet süresinin bitimi halinde de kişi memur olamayacaktır. Dolayısıyla aşağıda sayacağımız bu suçlar dolayısıyla mahkumiyetin gerçekleşmesi halinde kişi hem mahkumiyet süresince hem de mahkumiyet süresinin bitiminden sonra memur olamayacaktır. Bununla birlikte ilgili suçlar için temel koşulun mahkumiyet olduğu unutulmamalıdır. Nitekim kişinin bu suçlar dolayısıyla soruşturma ya da kovuşturma geçirmesi veya tutuklu yargılanması, mahkumiyet olarak nitelendirilemeyecek süreçler olması nedeniyle ve anayasal bir ilke olan masumiyet karinesi dolayısıyla memurluğa başvurmasında bir engel bulunmamaktadır.

Memurluğa Engel Suçlar:

Kasten işlenen bir suçtan dolayı bir yıl veya daha fazla süreyle hapis cezasına mahkum olmak

Dikkat edileceği üzere mahkumiyete neden olan suçun kasıtlı işlenmiş ve neticesinde de mahkumiyetin 1 yıl veya daha fazla süreli olması gerekmektedir. Bu itibarla kişinin, manevi unsur bakımından basit taksir veya bilinçli taksirle suç işlemiş olması halinde mahkum olunan hapis cezası süresinin ne kadar olduğunun bir önemi olmamakta, başka bir ifade ile kişi memur olabilmektedir. Burada ayrıca belirtmek gerekir ki “kasten” ibaresi Türk Ceza Kanunu kapsamında kendini iki şekilde göstermektedir. Bunlar: 1. Doğrudan Kast 2. Olası Kast. Bu bakımdan kişinin suçu doğrudan kastla veya olası kastla işlemiş olması arasında da bir fark bulunmamaktadır. Dolayısıyla kişinin doğrudan kast veya olası kast ile işlemiş olduğu suç neticesinde 1 yıl veya daha fazla süreyle hapis cezasına mahkum olması halinde kişi memur olmaya engel suç nedeniyle memur olamayacaktır.

Affa uğramış olsa bile;

• Devletin güvenliğine karşı suçlar
• Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar
• Zimmet
• İrtikap
• Rüşvet
• Hırsızlık
• Dolandırıcılık
• Sahtecilik
• Güveni kötüye kullanma
• Hileli iflas
• İhaleye fesat karıştırma
• Edimin ifasına fesat karıştırma
• Suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama
• Kaçakçılık

Suçlarından biri dolayısıyla mahkum olunması halinde de memurluğa engel suç nedeniyle kişi memur olamayacaktır. Burada özellikle belirtmemiz gereken husus, son halde sayılan suçlar dolayısıyla mahkumiyet halinde verilecek ceza için minimum 1 yıl süre hapis şartının olmadığıdır. Dolayısıyla bu suçlar nedeniyle verilecek hapis cezasının 1 yıldan az olması halinde de kişi memur olamayacaktır. Yine başta belirtmiş olduğumuz üzere bu suçlar nedeniyle mahkumiyetin gerçekleşmesinden sonra af gelecek olsa bile kişi yine memur olamayacaktır.