Tehlikeli Atık Taşıma Lisansı İptali  Emsal Karar

Tehlikeli atık taşıma lisansı iptali, çevreye ve insan sağlığına yönelik riskler nedeniyle son derece ciddi hukuki sonuçlar doğurabilen bir işlemdir. 2872 sayılı Çevre Kanunu ve ilgili yönetmelikler, bu alandaki faaliyetleri sıkı şekilde denetlemektedir. Ancak, bazı durumlarda lisans iptali işlemleri yasal sınırların ötesine geçebilmektedir. Danıştay 4. Daire’nin 2024/7941E,2024/2810K sayılı kararı, bu konuda emsal teşkil edecek önemli bir içtihattır.

Danıştay Kararına Konu Olay Ne?

Kocaeli Valiliği Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü, bir atık taşıma aracının kanalizasyon bacasına tehlikeli atık boşalttığını tespit etmiş ve bu eylem nedeniyle firmaya hem idari para cezası hem de tehlikeli atık taşıma lisansının iptali işlemini uygulamıştır. Firma, işlemin hukuki dayanağı bulunmadığını belirterek dava açmıştır.

Danıştay Ne Dedi?

Danıştay 4. Daire, tehlikeli atık taşıma lisansı iptali konusunda açık bir yasal düzenleme olmadığını vurgulayarak, sadece para cezası öngören Çevre Kanunu’nun lisans iptaline dayanak olamayacağına karar vermiştir. Bu bağlamda, lisans iptali işlemi hukuka aykırı bulunarak iptal edilmiştir.

Kararda Özetle 

“Anayasa’nın 38. maddesinde idarî ve adli cezalar arasında bir ayrım yapılmadığından, belirli normların sadece kanunlarla düzenlenebileceğini öngören kanunilik ilkesi, ceza hukukunda olduğu gibi idarî yaptırımlarda da uygulanması zorunlu olan bir ilkedir. Suç ve cezaların kanuniliği ilkesi, idari yaptırımlarda da uygulanması gerektiğine göre, kanunda yer almayan bir idari yaptırımın yönetmelikle veya tebliğle öngörülmesi mümkün değildir. Bir başka anlatımla, idari yaptırımlar cezai nitelik taşıdıklarından bu yetkinin kanunlarla düzenlenen alanlarda, yine kanunlarla belirlenen şartlarda kullanılması gereklidir. İdarenin yasal belirleme ve dayanak olmadan herhangi bir davranışın yaptırım gerektirdiğini takdir ederek kendi düzenleme yetkisi çerçevesinde kural koyması hukuk devleti ilkesiyle bağdaşmaz. Yukarıda yer verilen Atık Yönetimi Yönetmeliği ile Atıkların Karayolunda Taşınmasına İlişkin Tebliğ hükümlerinde bu yönetmelik ve tebliğ hükümlerine aykırı hareket edenler hakkında 2872 sayılı Çevre Kanunu’nda öngörülen müeyyidelerin uygulanacağı hüküm altına alınmıştır. 2872 sayılı Çevre Kanunu’nun 20/v maddesine göre de mevzuatta öngörülen yasaklara veya sınırlamalara aykırı olarak tehlikeli atıkları toplayan, ayıran, geçici ve ara depolama yapan, geri kazanan, yeniden kullanan, taşıyan, ambalajlayan, etiketleyen, bertaraf eden ve ömrü dolan tehlikeli atık bertaraf tesislerini kurallara uygun olarak kapatmayanlara idarî para cezası verileceği düzenlenmiş, ancak lisans iptaline ilişkin bir hükme yer verilmemiştir. 2872 sayılı Kanun’da lisans iptalini gerektiren yasak fiil ve davranışların belirtilmemiş olması, davacının sahibi olduğu firmaya ve araca ilişkin ilgili lisansların iptali yönünde işlem tesis etme konusunda idarelere kanunla yetki tanınmamış olması ve suç ve cezaların kanuniliği ilkesi uyarınca, kanunda düzenlenmeyen bir yetkinin kullanılmasının hukuken mümkün olmadığı anlaşıldığından, dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.” denilmiştir

Lisans İptali İçin Kanuni Dayanak Şart

Anayasa’nın 38. maddesine göre, cezai nitelikteki idari yaptırımlar yalnızca kanunla düzenlenebilir. Danıştay’ın kararında da vurgulandığı üzere, tehlikeli atık taşıma lisansı iptali gibi ağır yaptırımların yalnızca yönetmelik ya da tebliğe dayanılarak uygulanması mümkün değildir.

Tebliğ ile Lisans İptali Mümkün mü?

Atıkların Karayolunda Taşınmasına İlişkin Tebliğ’de lisans iptaline yönelik hükümler yer alsa da, Danıştay bu hükümlerin tek başına bağlayıcı olmayacağını ifade etmiştir. Tehlikeli atık taşıma lisansı iptali için açık ve net bir kanuni düzenleme şarttır.

Sorumluluk Kimde? Firma mı, Şoför mü?

Davacı firma, aracı kullanan kişinin kendi iradesiyle bu işlemi gerçekleştirdiğini ve firmadan bağımsız hareket ettiğini savunmuştur. Danıştay, para cezasının uygulanmasını haklı bulsa da, tehlikeli atık taşıma lisansı iptalinin firma kusuruna dayanması gerektiğini vurgulamıştır.

Sıkça Sorulan Sorular (FAQ)

Tehlikeli atık taşıma lisansı hangi durumlarda iptal edilebilir?

– Ancak Çevre Kanunu’nda açık bir hüküm varsa iptal edilebilir.

Tebliğe dayanarak lisans iptali yapılabilir mi?

– Hayır. Tebliğ, kanuni yetki olmadan lisans iptali yaptırımı doğurmaz.

Araç sürücüsünün eyleminden firma sorumlu tutulabilir mi?

– Para cezası açısından evet, ancak lisans iptali için firma kusurunun ayrıca değerlendirilmesi gerekir.

Sonuç

Danıştay 4. Daire’nin 2024/7941E,2024/2810K sayılı kararı, tehlikeli atık taşıma lisansı iptali işlemlerinin yalnızca kanuni düzenlemelere dayanarak yapılabileceğini ortaya koymuştur. Bu karar, çevre hukukunda hem idare hem de özel sektör açısından önemli bir karardır.