Memur Ataması İptal Davası, kamu görevlisi olarak atanma sürecinde hukuka aykırı işlemlerle karşılaşan kişilerin, atamalarının iptali veya düzeltilmesi amacıyla idari yargıda açtıkları davadır. Bu sebeple; Memurlar atama iptal davasını, hukuka ve hakkaniyete aykırı ya da yetki dışı atamalar sebebiyle mağdur olduklarında haklarını savunmak için açmaktadır. Ayrıca; uygulamada memur atama iptal davası, atama iptal davası, memur atama işleminin iptal davası, kamu personeli atama iptali davası ve devlet memuru atama iptali davası şeklinde farklı isimler ile de ifade edilmektedir.
Ancak; kanun koyucu memur ataması iptal davası için mevzuatta belirli şartlar ve süreler öngörmüştür. Dolayısıyla; memur ataması iptal davası sürecinin doğru ve eksiksiz olarak yürütülmesi büyük önem taşımaktadır. memur ataması iptal davası açmak isteyen memurlar, dava sürecinde gerekli hukuki usulü takip ederek, iptal talebinde bulunabilmektedir.. Fakat; bu karmaşık süreçte bir avukatın rehberliği, davanın başarılı sonuçlanması için önemli olmaktadır. Aksi halde; para, zaman ve en önemlisi hak kaybı yaşayabilirsiniz.
Bu yazımızda, memur ataması iptal davası konusu tüm yönleriyle ele alınacaktır. Çünkü; memur ataması iptal davası süreç itibariyle takibi zor olabilecek davalardan birisidir. Bu sebeple; bir hak mağduriyetine sebep olabilmektedir. Dolayısıyla, konu hakkında uzman bir idare avukatı ile yola çıkmak önemlidir.
Atama İptal Davası Nedir ?
Memur, idarenin kamu iş ve hizmetlerini yöneten kişidir. Bu kapsamda; memur ataması iptal davası, bir memurun atama işleminin hukuka aykırı olduğu iddiasıyla açtığı bir idari davadır. Mevzuata göre gerçekleştirilen atamalar, kanuna ve ilgili mevzuata uygun yapılmadığında, memur atama işleminin iptal edilmesi talep edilebilmektedir. (Dolayısıyla; memur, memur ataması haksız veya usulsüz bir atama ile karşılaştığını düşündüğü durumlarda, idare mahkemelerine başvurup memur ataması iptal davası açarak atama işleminin iptali talep edebilmektedir.
Bu doğrultuda; memur ataması iptali davası, bir idari işlemin iptali davası niteliğindedir. Çünkü; aşağıda da açıklayacağımız üzere; atama işlemi bir idari işlemdir. Bu sebeple; hukuka aykırı bir atama işlemi yargı denetimi yoluyla iptal edilebilmektedir.
Bu doğrultuda; memur ataması iptali davası, idari yargı tarafından incelenmektedir. Çünkü; idari yargı, idarenin her türlü eylem ve işlemlerine karşı yargı yolunun açık olduğunu öngörmektedir. (AY m. 125) Aşağıda detaylı olarak açıklayacağımız üzere; atama işlemi bir idari işlemdir. Bu doğrultuda, kanun koyucu atama işlemini de hukuka uygunluk denetimine tabi tutmaktadır. Bunun sonucunda; memur ataması iptali davası ortaya çıkmaktadır.
Memur ataması iptal davası için hukuki süreç tebliğ tarihinden itibaren başlamaktadır. Bu sebeple; atama işleminin hukuka aykırı olduğunu düşünen kişinin bu tarihten itibaren süresi içinde dava açma hakkını kullanmak için harekete geçmelidir. Çünkü; bu süre hak düşürücü niteliktedir. Dolayısıyla, bu süre geçtikten sonra dava açılması mümkün değildir. Devamında; davacının dava dilekçesi hazırlanması gerekmektedir.
Davacının memur ataması iptal davası açarken belirli belgeleri hazırlanması ve idare mahkemesine sunması gerekmektedir. Çünkü; bu belgeler, davacın memur ataması iptal davası kapsamında dayandığı hukuki gerekçeleri desteklemek ve idari işlemin hukuka aykırı olduğunu kanıtlamak için önemlidir. Bu doğrultuda; memur ataması iptal davası ı için gerekli belgeler şunlardır;
- Dava dilekçesi
- Atama tebligatı
- İtiraz dilekçesi
- İdari işleme dayanak yapılan belgeler
- Varsa tanık beyanları
- Kimlik ve ikametgah gibi belgeler
- Avukatın olması halinde vekaletname
Bu doğrultuda; davacı, dava dilekçesinde atamanın hukuka aykırı olma sebebini, atama işlemini gerçekleştiren kişi ve kurumun aykırı davranılan yasal düzenlemeleri detaylı bir şekilde açıklanması gerekmektedir. Bu kapsamda; memur ataması iptal davası dilekçesinde usulsüzlükler, adil olmayan atama süreçleri, yönetmelik ihlalleri, liyakat esaslarının ihlal edilmesi vb. durumları yer alması mümkündür. Daha sonra; davacının memur ataması iptal davası dilekçesi ilgili idare mahkemesine sunması gerekmektedir. Mahkemenin dilekçeyi kabul etmesi ile dava kabul etmesi ile beraber, mahkeme davayı da kabul etmektedir. Böylece, mahkeme davalı idareye savunma yapması için süre tanınmaktadır. Davalı idare ise, bu sürede mahkemeye savunmasını sunmaktadır. Mahkeme ise, dava dilekçesi ve savunma dilekçesini inceleyerek bir karar vermektedir. Ancak; gerekirse mahkeme, ek deliller toplayabilir, bilirkişi incelemesi isteyebilir. Böylece; mahkeme, davanın taraflarını dinleyerek, hukuka aykırılık tespit ederse, atama işlemini iptal etmektedir. Mahkeme, atama işleminin iptaline veya reddine karar vermektedir. Mahkeme kararı taraflara yazılı olarak tebliğ etmektedir. Diğer taraftan, tarafların mahkeme kararına itiraz etmesi mümkündür. Böylece, tarafların ilk derece mahkemesinin kararına karşı, ilgili bölge idare mahkemesine itiraz veya Danıştay’a temyiz başvurusu yapması mümkündür. Eğer mahkeme atama işlemini iptal ederse, idare mahkemesi kararı gereği, ilgili kişi eski görevine iade edilir veya hukuka uygun yeni bir atama yapılır.
Mahkemenin verdiği memur ataması iptal davası kararı, atama işleminin hukuki sonuçlarını ortadan kaldırmaktadır. Ancak; bu karar, sadece atama işlemin iptalini sağlamakla kalmamaktadır. Aynı zamanda; hukuka aykırılığı tespit ederek, idarenin gelecekte bu tür hatalar yapmasının önüne geçmektedir. Böylece;. atama işlemi iptal edildikten sonra, ilgili kişi eski görevine dönebilmekte veya hukuka uygun yeni bir atama süreci başlatılabilmektedir.
Atama işleminin iptali sebebiyle maddi olarak zarar uğramış kişi için, mahkemenin memur ataması iptal davası sonucunda tazminata da hükmetmesi mümkündür.
Memur ataması iptal davası, idari yargının idareyi denetlemesine ve hukuka aykırı işlemlerin düzeltilmesine imkan tanımaktadır. Bu sebeple; memur ataması iptal davası özellikle, kamu görevlileri açısından kariyerlerinin ve haklarının korunması adına önemli bir hukuki araçtır.
Memur ataması iptal davası için avukat tutmak, yasal olarak zorunluluk değildir. Ancak; memur ataması iptal davası, teknik bir dava olduğu için uzaman bir avukattan destek almanız faydanıza olacaktır.
Atama İşlemi Nedir ?
Atama işlemi, kamu ya da özel sektördeki kurumların belirli bir göreve veya pozisyona kişiyi tayin ederek yerleştirmesini ifade etmektedir. Bu doğrultuda; atama işlemi, kurumun ihtiyaçlarına, adayların yetkinliklerine ve başvuru sürecindeki performanslarına göre yapılmaktadır. Atama işlemi yapıldığında ilgili kişiye yazılı olarak tebliğ edilmektedir.
Bu kapsamda; kamudaki idarenin atama işlemi bir idari işlemdir. Çünkü; idari işlemler, idarenin tek taraflı irade açıklamalarıyla doğrudan hukuki sonuç doğuran işlemlerdir. Yani, atama işlemi tek taraflı bir idari eylemini temsil etmektedir. Ayrıca; yargı denetimine tabidir. Dolayısıyla, atama da bir idari işlem olarak değerlendirilmektedir. Bunun sonucu olarak; atama işlemi, bireysel idari işlemler kategorisinde yer almaktadır.
Bu sebeple; kanun koyucu atama işlemi de hukuka uygunluk denetimine tabi tutmaktadır. Dolayısıyla; kanun koyucu, mevzuatta hukuka aykırı bir atama işleminin yargı denetimi yoluyla iptal edilebileceğini öngörmektedir.
Atama İşlemi ve Yasal Dayanağı Nedir ?
Memurlarla ilgili iş, eylem, görev vb. hususlar mevzuatta düzenlenmektedir. (DMK) Bu doğrultuda; kanun koyucu, mevzuatta memurların görev yerlerinin belirlenmesinde ve atanma süreçlerinde esas alınan kuralları ve ilkeleri içermektedir. Bu ilke ve kurallar, genel mevzuatta düzenlenebileceği gibi aşağıda bahsedeceğimiz üzere, kamu personelinin niteliğine göre özel mevzuatta da düzenleyebilmektedir. Bu yüzden; kurumların atama işleminin hukuka ve hakkaniyete uygun olması için, ilgili mevzuata uygun olarak yapması gerekmektedir.
Aksi halde; yukarıda da bahsettiğimiz üzere, memurun memur ataması iptal davası açma hakkı doğmaktadır.
Atamanın İptali Davasında Hukuka Aykırılık Sebepleri
Atama işleminin hukuka aykırı olduğunun kanıtlanması gerekir. Atama usulüne, mevzuata veya genel ilkelere aykırı bir işlem gerçekleştirilmişse, davacı bu durumu gerekçe göstererek dava açabilir. Ayrıca; Atama işleminin davacının menfaatini ihlal etmesi gerekir. Bu, memurun mevcut görevinden haksız bir şekilde alınması veya haksız bir atamayla başka bir pozisyona yerleştirilmesi durumlarında geçerli olur. Menfaat ihlali olmadan dava açılamaz. Bu doğrultuda; memur ataması iptali davası için hukuk aykırılık sebepleri arasında şu hususlar sayılabilir:
1.Usule Aykırılık
Usule aykırılık, idari işlemin veya eylemin tesisinde veya idari yargılama sürecinde kanunlarda ve diğer ilgili mevzuatta öngörülen usul kurallarına aykırı hareket edilmesi durumudur. Bu doğrultuda; atama sürecinde kanun koyucunun mevzuatta izlenmesini öngördüğü zorunlu hukuki ve idari usullerin eksik veya yanlış uygulanması “usule aykırılık” oluşturmaktadır. Bu doğrultuda; memurun “usule aykırılık” sebebine dayanarak memur ataması iptal davası açması mümkündür.
Örneğin; kurumun memurun atama işlemi için, kanun koyucunun mevzuatta zorunlu olarak öngördüğü sınav ya da değerlendirmelerin doğru yapmaması “usule aykırılık teşkil” etmektedir. Çünkü; bu durum, mevzuata uygun olmayan bir işlemin yapılması anlamına gelmektedir.
2. Yetki Aşımı
Yetki aşımı, idari bir yetki kullanan kurum veya kişinin sahip olduğu yasal yetkilerin dışına çıkarak işlem yapması durumunu ifade etmektedir. Bu doğrultuda; atama işlemini yapan kurumun yasal yetkisi dışında bir işlem yapması ya da yetkili olmayan bir kişi ya da kurumun atama işlemini yapması “yetki aşımı” oluşturmaktadır. Bu doğrultuda; memurun “yetki aşımı” sebebine dayanarak memur ataması iptal davası açması mümkündür.
Örneğin; ilçe milli eğitim müdürünün, il milli eğitim müdürlüğü yetkisindeki bir öğretmenin atamasını yapması “yetki aşımı” etmektedir. Çünkü; bu durum, kanun koyucunun mevzuata yetkili kılmadığı bir kişi veya kurumun idari işlem yapması anlamına gelmektedir.
3. Kamu Yararı ve Hakkaniyete Aykırılık
Kamu yararı, toplumun genel menfaatini ifade etmektedir. Hakkaniyet ise, adalet, dürüstlük ve eşitlik ilkelerine uygunluktur. İdarenin işlemleri, sadece yasalara değil, aynı zamanda hakkaniyet ilkelerine de uygun olmalıdır. Hakkaniyete aykırılık, idarenin keyfi, ayrımcı veya orantısız uygulamalarını ifade etmektedir. Bu doğrultuda; kurumların ve kişilerin idari işlemlerde kamu yararını gözetmesi gerekmektedir.
Fakat, uygulamada zaman zaman atama işlemleri bireysel veya siyasi amaçlar doğrultusunda yapılabilmektedir. Bu durumda; kamu yararına aykırı sonuçlar doğurabilmektedir. Bu sebeple; bu gibi hallerde atamanın iptali talebi doğabilmektedir. Böylece; hakkaniyet ve eşitlik ilkelerine aykırı olarak yapılan atamalarda yargı denetimiyle karşılaşabilmektedir.
Örneğin; daire başkanlığına, bilgi işlem alanında hiçbir teknik bilgisi veya deneyimi olmayan, sadece yakın bir siyasi destekçisini atarsa, bu durum “kamu yararı ve hakkaniyete aykırılık” etmektedir.
4. Liyakat İlkesine Aykırılık
Liyakat ilkesi, kamu görevlerine atanacak kişilerin, görevlerini yerine getirebilmeleri için gerekli olan bilgi, beceri, deneyim ve yeteneklere sahip olmalarını ifade etmektedir. Bu doğrultuda; kamu hizmetine alınmada liyakat ve eşitlik ilkelerinin esas alınmasını zorunlu kılmaktadır. (AY m. 70) Aksi halde; liyakat ilkesine aykırı atamalarda, gerekli niteliklere sahip olmayan bireylerin göreve getirilmesi söz konusu olabilmektedir. Dolayısıyla; atama işlemlerinde bu ilkelerin göz ardı edilmesi, atama işleminin iptali sebebi olabilmektedir.
Örneğin; bir Sağlık Bakanlığı hastanesine, “Başhekim” olarak, tıp alanında hiçbir uzmanlığı veya deneyimi olmayan, sadece siyasi bir bağlantısı bulunan bir kişinin atanması “liyakat ilkesine aykırılık” teşkil etmektedir.
Atama İptal Davası Hangi Durumlarda Açılır?
Yukarıda da açıkladığımız üzere; memur kendisine yapılan atama işleminin hukuka aykırı olduğunu düşündüğü belirli durumlarda memur ataması iptal davası açabilmektedir. Bu doğrultuda; aşağıda listeleyebileceğimiz durumlarda atama iptal davası açılabilir:
- Usule aykırılık
- Yetki aşımı
- Kamu Yararı ve Hakkaniyete Aykırılık
- Liyakat İlkesine Aykırılık
- Keyfi veya Ayrımcı Atama
- Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Kriterlerine Aykırılık
- Yer değiştirme
- KHK veya İdari Kararlarla Haksız Atama
Atama İptal Davası İçin Gerekli Şartlar Nelerdir?
Memur ataması iptal davası açabilmek için belirli şartların sağlanması gerekmektedir. Bu noktada; davacının bu şartlara dikkat etmesi gerekmektedir. Bu şartlar davanın hukuki geçerliliği ve başarı şansını etkilemektedir. Aşağıda memur ataması iptal davası açabilmek için gereken şartlar sayılmıştır:
- Atama işleminin hukuka aykırı olması: Atama işlemi, yetki, şekil, sebep, konu veya amaç yönlerinden biri ile hukuka aykırı olmalıdır.
- Menfaat ihlali: Atama işlemi, davacının menfaatini ihlal etmelidir. Bu, memurun mevcut görevinden haksız bir şekilde alınması veya haksız bir atamayla başka bir pozisyona yerleştirilmesi durumlarında geçerli olur. Menfaat ihlali olmadan dava açılamaz.
- Dava açma süresine uyulması: Dava, atama işleminin tebliğinden itibaren 60 gün içinde açılmalıdır.
Memur Atama İptali Davası Ne Kadar Süre İçinde Açılmalıdır?
Davacı, kurumunun veya kişinin davaya konu olan atama işlemini davacıya tebliğ etmesinden itibaren 60 gün içinde, memur ataması iptal davası açması gerekmektedir. Çünkü; kanun koyucu, söz konusu 60 günlük süreyi mevzuatta idari yargı için dava açma süresi olarak belirlemiştir. (İYUK m.)
Unutulmamalıdır ki, bu süre hak düşürücü süredir. Bu sebeple; davacı bu süreyi geçirdiği takdirde dava hakkı kaybetmektedir.
Ayrıca; ilk derece mahkemesinin memur ataması iptal davası kararına itiraz edilerek, tarafların bölge idare mahkemesine veya temyiz başvurması mümkündür.. Bu durumda başvuru süreleri genellikle 30 gündür.
Memur Atama İptali Davasında Yürütme Durdurma Talep Edilebilir mi?
Yürütmenin durdurulması taleplerinde amaç, yürütmenin durdurulması kararı çıkarmaktır. Yürütmenin durdurulması kararı ise, dava konusu idari işlemin uygulanmasını geçici olarak durdurmasını sağlamaktadır. Böylece, işlemin etkilerini askıya alınması ve işlemin yapılmadan önceki hukuki duruma dönülmesini sağlamaktadır.
Ancak; bu tür bir kararın iptal davasından bağımsız bir dava olarak ele alınması mümkün değildir. Bu sebeple; yürütmenin durdurulması talebi, iptal davasıyla beraber sunulmalıdır. Kabul edilmesi halinde ise, bir yargı kararı gibi geçerlilik ve sonuç doğurmaktadır.
Bu noktada; yürütmenin durdurulması için 2 temel koşul bulunmaktadır. Bu 2 koşulun birlikte gerçekleşmesi halinde, yürütmenin durdurulması kararı alınabilmesi mümkündür. Bu 2 koşul aşağıdaki gibidir:
- İdari işlemin yürütülmesi durumunda telafisi güç veya imkansız zararların ortaya çıkması,
- İdari işlemin açıkça hukuka aykırı olması.
Bu doğrultuda; idare mahkemenin kararın tebliğ etmesinden itibaren 30 gün içinde uygulamak zorundadır.
Atama İptal Davasında Duruşma Yapılır mı?
İdari yargı süreçlerinde, davaların niteliğine göre duruşma yapmak mümkündür. Bu doğrultuda; idare mahkemesinde memur ataması iptal davasının duruşmalı olarak yapılması dava dilekçesinde talep edilmelidir.
Mahkemenin davayı duruşmalı görmesindeki amaç, tarafların memur ataması iptal davası ile ilgili gerekçeli ve somut delilleri sunmasını sağlamaktır.
Atama İptal Davasında Harç ve Masraflar
Memur ataması iptal davası harç ve masrafları davanın giderleri arasındadır. Bu sebeple; bu giderlerin mahkeme veznesine yatırılması gerekmektedir. Aksi halde; mahkeme taraflara kesin süre vererek giderlerin yatırılması talebinde bulunmaktadır. Eğer ki, taraflar bu kesin süre içerisinde de harç ve masraf giderlerini yatırmazsa durumunda mahkeme davayı reddedilecektir.
Ayrıca; davayı kazanması taraf davayı kazanması ile bu masrafları karşı taraftan geri talep edebilecektir. Bu harç ve masraflar şu şekildedir.
Yeni Dava Açılış Posta Masrafı: 2.100,00 TL
Yeni Dava (Duruşma İstemli): 2.520,00 TL
Yeni Dava (Yürütmeyi Durdurma İstemli): 2.940,00 TL
Yeni Dava (Duruşma ve Yürütmeyi Durdurma İstemli): 3.360,00 TL
İdare Mahkemesi Harçları
Başvuru Harcı: 615,40 TL
Karar Harcı: 615,40 TL
Yürütmeyi Durdurma Harcı 1.013,90
Delil Tespiti Harcı 1.013,90 TL
Vekâlet Harcı 87,50 TL
Vekalet Pulu 138,00 TL
Memur Ataması İptal Davası Ne Kadar Sürer?
Genel olarak; yargı, memur ataması iptal davası açısından davayı 6 ay ile 1 yıl arasında sonuçlandırmaktadır. Ayrıca; memur ataması iptal davası kapsamında, davacı yürütmenin durdurulması talebinde bulunmuşsa, idari mahkeme bu talebi genellikle 2-3 ay içinde sonuçlandırmaktadır.
dava süresi genel olarak davalı kurumun durumuna ve davanın türüne göre değişmektedir. Ayıca; dava açıldıktan sonra, mahkemenin iş yüküne ve dosyanın karmaşıklığına göre dava süreci farklılık gösterebilmektedir. Diğer taraftan; tarafların itirazları, bilirkişi raporları veya başka sebeplerle süreç daha uzun sürebilmektedir.
Tüm bunlara ek olarak; taraflardan birinin kararı temyize götürülmesi halinde, dava süreci uzamaktadır. Çünkü; memur ataması iptal davası dosyası üst mahkemede yeniden incelenecektir. Bu doğrultuda; temyiz süreci de yaklaşık 6 ay ile 1 yıl arasında sürebilir. Bu sebeple; bu süreler göz önünde bulundurularak, davanın açılması için gereken hukuki adımların zamanında atılması ve sürecin titizlikle takip edilmesi gerekmektedir.
Öğretmen Atama İptali
Öğretmenin atama iptali, öğretmenlerin ve öğretmen adaylarının Milli Eğitim Bakanlığı’nın yaptığı öğretmen atamalarının iptali veya iptal etmesi tehlikesinin iptalidir. Bu halde, öğretmenin veya öğretmen adayının memur ataması iptal davası açması gerekmektedir.
Bu noktada; uygulamada öğretmenlerin ve öğretmen adaylarının açacağı memur ataması iptal davası, öğretmen atama iptali davası olarak da ifade edilmektedir. Dolayısıyla; öğretmen atama iptali davasında, memur ataması iptal davası kapsamına paralel olarak, öğretmenlerin ve öğretmen adaylarının hakları korumak için başvurdukları hukuki süreçtir.
Uygulamada; öğretmen atama iptali davası şu sebepler ile açılmaktadır:
- Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması
- Sağlık durumu
- Atama şartlarının karşılanmaması
- Disiplin cezası ve adli sicil
- KPSS puanı
TSK Atama İptal Davası
Türk Silahlı Kuvvetleri’ndeki subay ve astsubaylar “Subay Astsubay Atama Yönetmeliği” hükümleri uyarınca atamaya tabi tutulmaktadır. Bunun yanı sıra; Uzman Erbaşlar ise “Uzman Erbaş Yönetmeliğine göre atamaları yapılmaktadır. Bu yönetmeliklere ve ilgili mevzuata aykırı gerçekleşen atama işlemleri için TSK personellerinin ve TSK personeli adaylarının memur ataması iptal davası açması gerekmektedir. Bu noktada; uygulamada TSK personellerinin ve TSK personeli adaylarının memur ataması iptal davası, TSK atama iptali davası olarak da ifade edilmektedir Bu doğrultuda; TSK atama iptali, TSK personellerinin ve TSK personeli adaylarının Milli Savunma Bakanlığı’nın yaptığı TSK personeli atamalarının iptali veya iptal etmesi tehlikesinin iptalidir.
Söz konusu yönetmeliklerde, atama işlemlerinin “hizmetin aksatılmadan yürütülmesi” ilkesi doğrultusunda idari, asayiş ve zaruri sebeplere dayanılarak yapılması öngörülmüştür. Ancak atama işlemlerinin hukuka uygun olabilmesi için sadece bu yönetmeliklerin lafzına değil, aynı zamanda idarenin “yetki, şekil, sebep, konu ve amaç unsurlarına” da uygun olması gerekmektedir. Özellikle, sebep unsuru, atama işlemlerinin iptal davalarında en çok tartışılan konuların başında gelmektedir. Zira idarenin, keyfi ve gerekçesiz atamalar yapmasının önüne geçilmesi için, her atamanın kamu yararına hizmet ettiğinin somut olgularla ortaya konulması gerekir. mahkeme içtihatları idarenin takdir yetkisinin sınırlarının bu unsurlar çerçevesinde değerlendirilmesi gerektiğini göstermektedir.
Yargı mercileri, atama işleminin gerekçesini, personelin önceki görev yeriyle yeni atandığı kadro arasındaki farkı, idarenin kamu yararı ve hizmet gerekleri doğrultusunda hareket edip etmediğini ve kişinin kazanılmış haklarının ihlal edilip edilmediğini değerlendirerek karar vermektedir. Sonuç olarak, TSK personelinin hukuka aykırı atama işlemlerine karşı dava açarak haklarını koruma imkanı bulunmaktadır. Ayrıca; bu davalar, idari işlemin tüm yönleriyle hukuka uygunluk denetiminden geçmesini sağlamaktadır.
Jandarma Atama İptal Davası
Jandarma personelinin atamaları, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı Personel Yönetmeliği çerçevesinde, belirli kriterler doğrultusunda gerçekleştirilmektedir. Bu kriterler arasında; mesleki gelişim, kadro ihtiyacı, hizmet süresi, terfi durumu, sağlık durumu ve personelin atanma isteğinde belirttiği yerler gibi unsurlar bulunmaktadır. Ancak uygulamada, bu kriterlerin göz ardı edilerek yapılan atamalar nedeniyle personelin mağduriyeti söz konusu olabilmektedir. Özellikle garnizon hizmet süresi dolmadan atama yapılması, branş ve ihtisas alanı göz önünde bulundurulmadan farklı bir göreve atanma veya personelin sağlık ve ailevi durumlarının dikkate alınmaması gibi durumlar, hukuka aykırı atamalara yol açmaktadır.
Bu tür işlemlerin iptali için, jandarma personellerinin ve jandarma personeli adaylarının memur ataması iptal davası açması gerekmektedir. Uygulamada, jandarma personellerinin ve jandarma personeli adaylarının memur ataması iptal davası, jandarma atama iptali davası olarak da ifade edilmektedir. Bu doğrultuda; jandarma atama iptali, jandarma personellerinin ve jandarma personeli adaylarının İçişleri Bakanlığı’nın yaptığı jandarma personeli atamalarının iptali veya iptal etmesi tehlikesinin iptalidir.
Jandarma atama iptal davaları, genellikle sebep ve amaç unsurları yönünden hukuka aykırılık iddiasına dayanmaktadır. Danıştay ve idare mahkemesi içtihatlarına göre, bir atama işleminin hukuka uygun olabilmesi için idarenin takdir yetkisini kamu yararı ve hizmet gerekleri doğrultusunda kullanması gerekmektedir. Örneğin, bir personelin ihtisas alanına aykırı bir kadroya atanması veya ailesinin sağlık durumu nedeniyle belirli bir bölgede kalması gerekirken farklı bir bölgeye atanması hukuka aykırı bir durum teşkil edebilir. Nitekim; idare mahkemeleri, garnizon hizmet sürelerinin gözetilmemesi veya personelin tercih dışı bir yere atanarak mağdur edilmesi gibi konularda verilen atama kararlarını iptal edebilmektedir. Atama iptali davası açan personelin, idarenin hukuka aykırı hareket ettiğini somut delillerle ortaya koyması gerekmektedir.
Naklen Atama İptali
Naklen atama, memurların kamu hizmeti içinde farklı kadrolara geçirilmesini düzenleyen hukuki bir işlemdir. Böylece; idare, memurları unvan ve görev eşitliği gözetmeksizin, ancak kazanılmış hak aylık derecelerine uygun olacak şekilde, kurum içindeki başka kadrolara atayabilir. (DMK 76) Bu durum, memurun isteğine bağlı olmaksızın gerçekleştirilebileceği gibi, memurun talebi doğrultusunda da yapılabilir. Ancak; memurun rızası ile yapılan atamalarda, kazanılmış hak derecesinin en fazla üç derece altındaki kadrolara atanması mümkündür.
Bununla birlikte, naklen atama işlemi yalnızca mevzuat lafzına uygunluk ile değerlendirilmemelidir. (DMK m. 76) Bir idari işlemin hukuka uygun olabilmesi için yetki, şekil, konu, sebep ve amaç unsurlarının tamamının hukuka uygun olması gerekmektedir. Özellikle sebep ve amaç unsurları yönünden idarenin takdir yetkisinin sınırları, Danıştay içtihatları ve idare hukuku doktrini çerçevesinde belirlenmektedir. İdarenin, memurun kazanılmış haklarını gözeterek atama yapması esas olmakla birlikte, kamu hizmetinin gerekleri ve idari düzenlemeler doğrultusunda hareket etmesi gerekmektedir.
Son olarak, idarenin takdir yetkisi kapsamında gerçekleştirdiği naklen atama işlemleri, kamu yararı ve hizmet gereklerine uygun olmalıdır. Naklen atama işlemleri, memurun görev yaptığı kurumdaki mevcut kadro durumu ve hizmet ihtiyacı doğrultusunda şekillenir. Ancak; bu yetki sınırsız değildir; atamanın nesnel, makul ve hukuka uygun sebeplere dayanması gerekmektedir. Aksi halde, keyfi ve hukuka aykırı yapılan naklen atama işlemleri, idari yargıda memur ataması iptal davası ile iptal edilebilecektir.
Memur Ataması İptali Davası İle İlgili Danıştay Kararları
Memur ataması iptali davası hakkında Danıştay’ın çeşitli karaları bulunmaktadır. Bu kararlardan bazıları aşağıdaki gibidir:
Danıştay, 12. D. 2015/3186 E., 2015/5513 K., 22.10.2015 T. kararı;
“2802 sayılı Kanun’un Ek 1. maddesi ile Adalet Bakanlığı Memur, Sınav, Atama ve Nakil Yönetmeliği hükümleri uyarınca zabıt katipleri hakkında sadece arşiv araştırması yapılacağı, arşiv araştırması kapsamında ise anılan Yönetmelikte tanımladığı, bu doğrultuda hakkında verilen hükmün açıklanmasının geriye bırakılması kararı karşısında, sözleşmeli zabıt katipliği sınavında başarılı olan davacının arşiv araştırmasının başarısız olduğundan söz edilemeyeceğine hükmedilmiştir.” şeklindedir.
Danıştay, 5. D. 2015/4910 E. 2015/10432 K. 15.12.2015 T. kararı;
“Zonguldak İli, .. Üniversitesi Sağlık Uygulama ve Araştırma merkezinde hemşire olarak görev yapan davacının, Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Başkanlığı, Halk Sağlığı Müdürlüğü bünyesinde bir göreve atama istemine muvafakat verilmemesine ilişkin 27.10.2014 tarih ve 12090 sayılı işlemin iptali istemiyle açılan davada; kamu hizmetinin bütünlüğü ve devamlılığı ilkesi gereğince, kamu görevlilerinin özel koşullarına göre verimliliklerinin en yüksek olduğu ve hizmetlerinden en yüksek oranda yararlanılacak bir yerde çalışmalarının kamu yararına uygun düşeceği, bu halin davacının maddi ve manevi varlığının gelişmesine olumlu yönde katkı yapacağı, bu durumunda kamu hizmetinden beklenen faydayı arttıracağı ve davacının kamu çalışanı olan eşinin Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu’na bağlı .. Aile Sağlığı Merkezi’nde aile hekimi olarak görev yaptığı anlaşıldığından, bu hususlar göz önüne alınmaksızın, davacının hizmetine ihtiyaç duyulduğundan bahisle muvafakat talebinin reddi yönünde tesis edilen dava konusu işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı gerekçesiyle iptali yolunda İdare Mahkemesi’nce verilen kararın, temyizen incelenerek bozulması isteminden ibarettir. Temyiz isteminin reddi ile anılan kararın onanmasına karar verilmiştir.” şeklindedir.
Atamanın İptali Dilekçesi Örneği
T.C. … İDARE MAHKEMESİNE
Yürütmeyi Durdurma Taleplidir
DAVACI : … ()
Adres : …
DAVALI : … ()
Adres : …
DAVA KONUSU : Hukuka aykırı olarak gerçekleştirilen atama işleminin iptali talebinden ibarettir.
DAVA KONUSU İŞLEMİN TEBLİĞ TARİHİ: …
AÇIKLAMALAR
- Tarafıma … tarihinde tebliğ edilen atama kararı ile … görevine atanmış bulunmaktayım. Ancak, söz konusu atama işlemi hukuka ve ilgili mevzuata aykırıdır. Atama sürecinde … nedenlerinden dolayı hukuki hatalar ve usulsüzlükler bulunmaktadır.
- Yapılan atama işlemi, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu ve ilgili diğer mevzuat hükümlerine aykırı bir şekilde gerçekleştirilmiştir. Zira; atama sürecinde gerekli yönetmelik hükümleri ihlal edilerek, sınav/tercih süreçlerinde usulsüzlük yapılmıştır,. Ayrıca; yetkili olmayan bir merci olan … tarafından karar alınmıştır
- Anayasa’nın 70. maddesi ve 657 sayılı DMK’da belirtilen liyakat ilkesi gereği, kamu hizmetine alınmada ve atamalarda eşitlik ve liyakat esası gözetilmelidir. Ancak, atamam liyakat ilkesine aykırı bir şekilde yapılmıştır. Zira; görevde yükselme veya yer değişikliği kriterlerine aykırı hareket edilmiştir.
- İdari işlemler kamu yararına uygun olmalıdır. Ancak, şahsımın mağduriyetine sebep olan bu atama işlemi kamu yararına uygun değildir ve hakkaniyeti ihlal etmektedir. Zitra; … yapılarak keyfi, ayrımcı veya siyasi bir atama yapılmıştır
- BURAYA OLAYIN ÖZELLİĞİNE GÖRE HUSUSLAR VE EMSAL KARARLAR EKLENMELİDİR.
- Hukuka aykırılığı açık olan bu atama işleminin iptali gerekmektedir. Aksi takdirde, telafisi imkansız zararlar doğacak ve kamu hizmetinin gerekliliği ihlal edilecektir.
HUKUKİ NEDENLER : 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu ve ilgili mevzuat
HUKUKİ DELİLLER : atama işleminin tebligatı, tanık beyanları (varsa), kurum içi yazışmalar ve sair hukuki delil
SONUÇ VE TALEP : Yukarıda açıkladığım hukuka aykırılık sebepleri doğrultusunda,
- Hukuka aykırı atama işleminin iptali,
- İptal davasının yürütmeyi durdurma talepli olarak incelenmesi,
- Yargılama giderleri ve vekalet ücretinin davalı idareye yüklenmesi,
Hususlarında gereğinin yapılmasını saygılarımla arz ve talep ederim. … (Tarih)
DAVACI
(..)
İmza
EKLER:
Ek-1: Atama Tebligatı
Ek-2: İtiraz Dilekçesi
Yukarıda verdiğimiz memur ataması iptali davası örnek niteliğinde olup, somut olaya göre düzenlenmesi gerekmektedir.
