Branştan Çıkarma İşlemi ve İptal Davası (2025)

Branştan Çıkarma İşlemi

0 15 9 dakika okuma süresi

Branştan Çıkarma İşlemi ve İptal Davası (2025)

Emniyet teşkilatında görev yapan personelin uzmanlık alanları, sadece görev tanımlarını değil aynı zamanda mesleki kariyerlerini de doğrudan etkileyen önemli bir unsurdur. Bu kapsamda uygulamaya alınan “branştan çıkarma işlemi“, bir polis memurunun görev yaptığı özel branştan alınarak farklı bir birimde ya da genel hizmet sınıfında görevlendirilmesini ifade eder. Her ne kadar bu işlem, idarenin takdir yetkisi dahilinde görünse de, branştan çıkarma işleminin dayandığı gerekçelerin hukuka uygunluk taşıması zorunludur. Aksi halde, personelin kariyerini, görev yerini ve çalışma koşullarını doğrudan etkileyen bu idari tasarruf, yargı denetimine tabi tutulur ve iptali mümkündür. Özellikle Emniyet Hizmetleri Sınıfı Branş Yönetmeliği’nde belirtilen koşullar oluşmadan yapılan işlemler, hak ihlallerine yol açmakta ve idare mahkemelerinde iptal davalarının konusunu oluşturmaktadır.

Branş, emniyette çalışan personelin hangi alanda çalışacağına yönelik olarak yapılan sınıflandırmadır. Bu anlamda branş esasında emniyet güçlerinin bünyesinde barındırdığı personelin kategorize edilmesidir. Branştan çıkarma işlemi ise, bir idari işlem vasıtasıyla personelin mevcut olarak çalıştığı branştan çıkarılması ve başka bir branşta çalıştırılmasıdır. Buna örnek olarak TEM’den çıkarılan bir polisin Özel Harekata verilmesi gösterilebilir. İşte ilgili kişiler bu branştan çıkarma işlemine karşı nasıl bir yola başvuracaklardır? Branştan çıkarma işlemi temelde bir idari işlem olması nedeniyle iptali bakımından idari işlemin iptali prosedürüne tabi durumdadır. Diğer bir ifadeyle branştan çıkarılma işlemine karşı idare mahkemesinde idari işlemin iptali davası açılabilecektir.

İlgili Yazımızın İçeriği

Branş Nedir? Branş Çeşitleri Nelerdir ?

Branş temel anlamıyla emniyet hizmet personelinin çalışma alanları bakımından sınıflandırılmasını ifade eder. Emniyet güçleri bakımından branşlı personellerin haricinde genel hizmet personeli de bulunmaktadır ve bunlar genel statülü olduklarından bunlar hakkında branş ya da branştan çıkarma işlemi söz konusu olmaz. Emniyet kuvvetleri bakımından branş temelde, emniyet kuvvetlerinin ve emniyet hizmet personelinin çalışacağı alana göre ayrıma tabi tutulmasıdır. Peki bu branşların çeşitleri nelerdir? Branşların çeşitleri şu şekilde sıralanabilir:

Terörle Mücadele (TEM)
Motosikletli Polisler
Deniz Polisi
Trafik Polisi
Çocuk Polisi
Çevik Kuvvet
Kaçakçılık ve Organize Suçlarla Mücadele (KOM)

Emniyet hizmet mensupları farklı görevlerine göre yukarıda sayılan branşlardan birinde çalıştırılmaktadır. Bir emniyet hizmet mensubu aynı anda iki branşta çalışamaz, çalıştırılmamalıdır. Bunun haricinde branştan çıkarma işlemi gerçekleştirilebilmektedir. Yani sözgelimi Terörle Mücadele’de çalışan bir emniyet personeli branştan çıkarma işlemi ile Trafik Polisi olarak hizmet vermesi sağlanabilmektedir. Branştan çıkarma işlemi en temelde bir idari işlem niteliğinde olmasından kaynaklı bu işleme karşı idari işlemin iptali davası açılabilmektedir.

Branşa Aktarma İşlemi

Branşa aktarma işlemi, emniyet hizmet personelinin branşa aktarılması işlemini kapsamaktadır. Emniyet Hizmetleri Sınıfı Branş Yönetmeliği m.9/1’e göre branşa aktarma işlemi için aşağıdaki şartların gerçekleşmesi gerekmektedir:

Personel son 3 yıl içerisinde kademe ilerlemesinin durdurulması ya da ikiden daha fazla aylıktan kesme disiplin cezası almamış olmalıdır.
Personelin daha önce kendisiyle çalışan en az 2 amirinin branşa aktarma konusunda olumlu görüşünün alınması gerekmektedir.
İlgili personel için yazılı ya da sözlü sınav yapılması öngörülmüşse bu personelin bu sınavlardan başarılı olarak geçmesi gerekmektedir.
Her branş için ayrı bir kurs bulunmaktadır. Bir branşa aktarılacak personelin, aktarma işleminin yapılabilmesi için bu kursu başarıyla tamamlamış olması gerekmektedir.

Bu şartlara ek olarak bazı kurallar da mevcuttur. Sözgelimi emniyet hizmetleri sınıfına ilk defa atanmış olup da henüz 1 yıl daha çalışmamış olan personel branşa aktarılamaz. Lakin bu kural özel harekat polisleri için uygulanmamaktadır. Yine aynı şekilde ek bir kural olarak bir personel aynı anda birden fazla branşta istihdam edilemez. Yani aynı personel hem TEM’de hem de KOM’da çalıştırılamaz.

Branştan Çıkarma İşlemi Nedir ? Branştan Çıkarılma Sebepleri Nelerdir?

Branştan çıkarma işlemi, tipik bir idari işlem olmakla beraber bazı şartların varlığı durumunda branşa aktarılan personelin branştan çıkarılmasını ifade etmektedir. Bu anlamda branştan çıkarma işlemi pek çok zaman idari yargıda dava konusu olmaktadır. Zira bazen şartlar gerçekleşmeden ilgili ve yetkili idari makamca personel hakkında branştan çıkarma işlemi tesis edilmektedir. Bu durumlar da haksız bir tutum oluşturacağından ilgili personeller tarafından dava yoluna götürülebilmektedir. Bununla beraber sebepler gerçekleşmiş ve şartlar oluşmuşsa branştan çıkarma işlemi tesis edilebilir. Zira Emniyet Hizmetleri Sınıfı Branş Yönetmeliği m.10’da da bu husus düzenlenmiştir. İlgili maddeye göre branştan çıkarma işlemi için aşağıdaki durumlardan birinin mevcut olması gerekmektedir:

Belirlenen branşa aktarılan ancak sonrasında branşa aktarma şartlarından birini yitiren kişiler hakkında branştan çıkarma işlemi uygulanır.
Branşta çalışan personelin verimli olmayacağının bilgi ve belgelerle sabit olması durumunda verimsiz personel hakkında branştan çıkarma işlemi tesis edilir.
Adli ya da idari şekilde bir ceza almış personellerden çalıştığı branşta verimsiz olacağı anlaşılanlar hakkında branştan çıkarma işlemi uygulanır.
1 yıl içerisinde yazılı olarak iki defa ikaz edilen personeller branştan çıkarma işlemine tabii tutulur.
Halk-polis ilişkilerinde olumsuz tavırlarda bulunan kişilerden bu davranış ve tavırları bilgi ve belgelerle ispat edilen personeller hakkında branştan çıkarma işlemi tesis edilir.
İlgili branş yönergelerinde belirlenen süre kadar branşı dışında çalışanlar hakkında branştan çıkarma işlemi uygulanır.
Periyodik başarı ölçümü doğrultusunda, başarı oranı düşük olan personel branştan çıkarma işlemine tabii tutulur.
Kesintisiz olmak kaydıyla 3 yıl boyunca branş dışında çalıştırılan kişiler de branştan çıkarılır.
Polislik mesleğinden ayrılıp da en az 2 yıl mesleğe dönmeyen kişilerin mesleğe dönmeleri durumunda branştan çıkarılması söz konusu olur.

Son iki durum bakımından resen karar verilmektedir. Diğer bir ifadeyle son iki durumda branştan çıkarma işlemi herhangi bir talep olmadan Personel Daire Başkanlığınca gerçekleştirilecektir. Diğer durumlarda ise teklif ve uygun görüş alınması gerekmektedir. Yukarıdaki durumlardan birinin söz konusu olması halinde branştan çıkarma işlemi tesis edilir ve ilgili personel artık o branş dışında istihdam edilir.

Branştan Çıkarılanların Durumu

Branştan çıkarılan emniyet hizmetleri sınıfı personelinin durumu da Emniyet Hizmetleri Sınıfı Branş Yönetmeliğinde düzenlenmiştir. Buna göre branştan çıkarılanların durumu aşağıdaki şekilde farklı durumlar ve sonuçlar doğurabilir:

Branştan çıkarılan personel, genel hizmetlerde görevlendirilir ve istihdam edilir. Dolayısıyla artık genel hizmet sınıfında görev yapar. Kural olarak branştan çıkarılan kişi tekrar aynı branşa aktarılamaz. Ancak, personel süre dolduğu için branştan çıkarılmışsa bu durumda tekrardan aynı branşa aktarılması söz konusu olabilecektir. Yine aynı şekilde kesintisiz olarak 3 yıl başka branşta görevlendirildiği için branştan çıkarılan kişiler de tekrardan aynı branşta görevlendirilebilir.
Branştan ayrılan personel, 1 defaya mahsus olmak üzere tekrardan aynı branşa aktarılabilecektir. Yönetmelik bu bağlamda adeta ikinci bir hak daha vermektedir.
Bu durumda olan personelden fiilen branşta olmaya devam eden personellerin talebi olmasa bile Komisyonca resen aynı branşa aktarılması sağlanabilir. Bu konuda Komisyonun takdir yetkisi olduğu vurgulanmalıdır.

Branştan Çıkarma İşlemine Karşı İptal Davası

Branştan çıkarma işlemi yukarıda da ifade edildiği üzere bir idari işlemdir. Yetkili mercii tarafından gerçekleştirilen bu idari işlemler diğer idari işlemler gibi idari işlemin iptali prosedürüne tabiidir. Branştan çıkarma işlemine karşı iptal davası branştan çıkarma davası olarak da adlandırılmaktadır. Bu dava, branştan çıkarılan ancak bu çıkarmanın haksız olarak yapıldığını iddia eden personelce açılabilecektir. Pek tabii ki de ilgili personelin açtığı bu davada iddiasını kuvvetli şekilde ispatlaması gerekecektir. Bunun için de idari yargıda uzman bir avukatlık ofisinden hukuki danışmanlık alınması yerinde olacaktır.

Branştan çıkarma işlemine karşı açılacak iptal davası, idari işlemin iptali davasıdır. İdari işlemin iptali davasında idari işlemin; yetki, şekil, sebep, konu ya da maksat unsurlarından birinde hukuka aykırılık bulunduğu iddiasıyla açılan davadır. Bu unsurlardan birinde hukuka aykırılık bulunabileceği gibi birden çok unsurda da hukuka aykırılık bulunabilir. Örneğin yetkili makam tarafından değil de herhangi bir amir tarafından yapılan branştan çıkarma işlemi idari işlemin yetki unsuruna aykırılık içermektedir. Bu nedenle idari işlemin yetki unsuru sakattır ve bu sakatlıktan dolayı da branştan çıkarma işleminin iptal edilmesi gerekmektedir. Yine aynı şekilde yukarıda sayılan branştan çıkarma sebeplerinden biri gerçekleşmeden personel branştan çıkarılmışsa idari işlemin sebep unsurunda hukuka aykırılık söz konusu olur ve branştan çıkarma işlemi sebep unsuru bakımından sakat hale gelir. Bu nedenle de branştan çıkarma işleminin iptal edilmesi gerekmektedir.

Branştan Çıkarma İptal Davası Hangi Mahkemede Açılır?

Branştan çıkarma işlemine karşı açılacak iptal davası, 2577 sayılı İYUK uyarınca branştan çıkarılan personelin görev yaptığı yerdeki idare mahkemesinde açılmalıdır. Görev ve yetki bakımından bu şekilde bir belirleme yapıldıktan sonra branştan çıkarılan personelin görev yaptığı yerdeki idare mahkemesinde idari işlemin iptali davası açılmalıdır. Bu dava branştan çıkarılan personelce açılmalıdır.

Branştan Çıkarma İptal Davası Dava Açma Süresi

2577 sayılı İYUK uyarınca idari işlemin iptali için açılacak iptal davasında dava açma süresi idari işlemin tebliğinden itibaren 60 gün olarak belirlenmiştir. Branştan çıkarma işlemi de bir idari işlem niteliğinde olduğundan bu işleme karşı branştan çıkarılan personel, branştan çıkarıldığının kendisine tebliğ edilmesinden itibaren 60 gün içerisinde iptal davasını açmalıdır.

Branştan Çıkarma İptal Davası Yürütmenin Durdurulması

Branştan çıkarma iptal davası bakımından yürütmenin durdurulması önem arz etmektedir. Zira yürütmenin durdurulması sayesinde dava sonuçlanıncaya kadar ilgili idari işlemin yürütmesi durdurulmaktadır. Branştan çıkarma işlemine karşı açılan iptal davasında da şayet yürütmenin durdurulması kararı alınabilirse dava sonuçlanıncaya kadar branştan çıkarılan personel geri branşına dönebilecektir. Yürütmenin durdurulması kararı için 2 şartın varlığı aranmaktadır:

Tesis edilen idari işlem açıkça hukuka aykırı olmalıdır.
Bu idari işlem sonucunda telafisi güç ya da olanaksız bir zarar meydana gelme ihtimali bulunmalıdır.

Yürütmenin durdurulmasına ilişkin bu iki şart olayda bulunuyorsa açılacak davanın dilekçesinin yürütmenin durdurulması talepli olması gerekmektedir. Bu sayede dava sonuçlanıncaya kadar ilgili personel branştan çıkarılmasına rağmen aynı branşta istihdam edilmeye devam edebilecektir.

Branştan Çıkarma İşlemi Emsal Kararlar

Danıştay 2. Daire Başkanlığı 2021/18594 E. , 2022/989 K. ;

Sualtı Grup Amiriliğinde görevli ve içinde davacının da bulunduğu bir kısım personelin haklarında süren adli ve idari soruşturmaların personelin görev dalışlarını etkilemeye başladığı, personelin söz konusu şubede görev yapmalarının sakıncalı hale geldiği bu nedenle Branş Yönetmeliği gereğince durumlarının değerlendirilmesi ve başka illerde görevlendirilmesi hususunda bilgi verilerek gereğinin yapılmasının istendiği, disiplin soruşturmaları sona erdikten sonra Samsun Valiliğince 07/05/2015 tarihli yazıyla da aynı taleplerin Emniyet Genel Müdürlüğüne bildirildiği, Emniyet Genel Müdürlüğü Branş Komisyonunun … günlü, … sayılı toplantısında alınan kararla davacının balıkadam branşından çıkarılmasına karar verilmesi üzerine bakılan davanın açıldığının anlaşıldığı; uyuşmazlıkta, davacının aldığı disiplin cezaları nedeniyle kurbağa adam branşından çıkarıldığı, davacının aldığı disiplin cezalarından biri ile ilgili iptal kararının bozulduğu, biri ile ilgili ret kararının onandığı, birine dava açılmadığı, biri ile ilgili olarak da iptal kararının onandığı, dolayısıyla aldığı disiplin cezalarından sadece biri ile ilgili yargısal sürecin davacının lehine sonuçlandığı; ancak, yukarıda yer verilen mevzuat ışığında davacının durumu değerlendirildiğinde, davacının adli ve/veya idari bir suçtan dolayı ceza almış olmasının çalıştığı branşta verimli olamayacağı anlamına gelmediği, dolayısıyla ceza almış olmasının branştan çıkarılma için tek başına yeterli olmadığı, davalı idarece davacının yürüttüğü hizmette verimsiz olduğunun somut olarak ortaya konulması gerektiği sonucuna varıldığından, dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlem iptal edilmiştir.

Danıştay 2. Daire Başkanlığı 2021/2148 E. , 2021/4437 K.

Dava Konusu İstem : Dava; … Polis Laboratuarları Müdürlüğünde polis memuru olarak görev yapan davacı tarafından, kriminal branşından çıkarılmasına ilişkin 22/06/2012 günlü işlem ile buna dayanılarak … Polis Laboratuarlar Müdürlüğünden Bursa İl Emniyet Müdürlüğü emrine atanmasına ilişkin 29/06/2012 günlü işlemin iptali istemiyle açılmıştır. İlk Derece Mahkemesi Kararının Özeti : Danıştay Onaltıncı Dairesinin 06/05/2015 günlü, E:2015/10516, K:2015/2451 sayılı bozma kararına uyulmak suretiyle … İdare Mahkemesince verilen temyize konu kararla; davacının, Emniyet Örgütü Disiplin Tüzüğünün 8/22. maddesi uyarınca “kaçakçılık yapmak ve kaçakçılarla ilişki kurmak” suçunu işlediğinden bahisle başlatılan soruşturma sonucunda “24 ay uzun süreli durdurma cezası” ile cezalandırıldığı ancak dosyada yer alan bilgi ve belgeler beraber incelendiğinde, aldığı disiplin cezasından hareketle bulunduğu branşta verimli olmayacağı sonucuna ulaşılamayacağı, idarenin de bu yönde bir delil sunamadığı, davacı hakkında disiplin cezasına gerekçe olarak gösterilen eylemleri yönünden; “birden fazla kişi ile birlikte silah ticareti yapmak” suçundan açılan davada; yüklenen suçun sanıklar tarafından işlenmediğinin sabit olduğu ve davacının beraat ettiği gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline hükmedilmiştir.

Danıştay 2. Daire Başkanlığı 2021/2337 E. , 2021/3677 K.

İdare Mahkemesince; Mahkemenin davanın reddine ilişkin … günlü; E:…, K:… sayılı kararının Danıştay Beşinci Dairesinin 29/05/2017 günlü; E:2016/17765, K:2017/14910 sayılı kararı ile bozulması üzerine, bozma kararına uyulmak suretiyle, Emniyet Hizmetleri Sınıfı Terörle Mücadele Branş Yönetmeliğinin “Branştan Çıkarma Esasları” başlıklı 10. maddesinin 1. fıkrası uyarınca terörle mücadele branşında verimli olamayacağı veya hizmeti olumsuz etkilediği bilgi ve belgelerle anlaşılanlar ile adli ve/veya idari bir suçtan dolayı ceza almış olanlardan terörle mücadele hizmetlerinde verimli olamayacağı anlaşılanların branştan çıkarılabileceği, ilgili mevzuatı uyarınca emniyet hizmetleri sınıfında görev yapan bir personelin, branş değişikliğinin gerçekleştirilebilmesi için sadece adli ve/veya idari bir suçtan dolayı disiplin cezası almasının yeterli görülmediği, aynı zamanda ceza almış personelin ilgili branşta hizmetinden yararlanamayacağının anlaşılması gerektiği; davacının, uyarma cezasına ve hakkında devam eden idari soruşturmaya konu fiilleri sebebiyle ne şekilde terörle mücadele birimlerinde verimli olamayacağı sonucuna ulaşıldığı somut olarak ortaya konulmadan terörle mücedele branşından çıkarılarak genel hizmet branşına geçirilmesine yönelik tesis edilen dava konusu işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

Danıştay 2. Daire Başkanlığı 2021/9880 E. , 2021/3428 K.

Danıştay Beşinci Dairesinin 26/03/2019 günlü, E:2016/40929, K:2019/2225 sayılı bozma kararına uyularak; … İdare Mahkemesi’nce verilen temyize konu kararla; Emniyet Hizmetleri Sınıfı Branş Yönetmeliğine göre, ilgili Yönergede belirtilen süre kadar branşı dışında çalışan personelin branştan çıkarılabileceği, uyuşmazlıkta, dava konusu işlemin tesis edildiği tarihte geçerli olan Yönergeye göre davalı idarece davacının branşından çıkarılması için gerekli olan “toplam bir yıl branşı dışında çalışmış olma” şartının gerçekleşmiş olduğu; bu durumda, Branş Komisyonunun davacının branştan çıkarılıp çıkarılmaması konusunda sahip olduğu takdir yetkisini, bir yıl branşından uzak kaldığını gözeterek kaçakçılık ve organize suçlarla mücadele hizmetlerinin aksamadan etkin ve verimli yürütülmesi amacıyla branştan çıkartılması yönünde kullanmak suretiyle tesis edilen dava konusu işlemde hukuka aykırılık görülmediği gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.

Bozma kararına uyulmak suretiyle verilen … İdare Mahkemesinin temyize konu kararıyla; uyuşmazlıkta, her ne kadar idarenin ilgiliyi eski branşına aktarıp aktarmama konusunda takdir yetkisine sahip olduğu açık ise de; davacının kendi isteği üzerine terörle mücadele branşından çıkarıldığı dikkate alındığında, davalı idarece, davacının branşa alınmadaki kriterler yönünden gerekli şartları taşıyıp taşımadığının ilgili mevzuat kapsamında değerlendirilerek bir karar verilmesi gerekirken, Emniyet Hizmetleri Sınıfı Branş Yönetmeliğinin 9. maddesi kapsamında herhangi bir değerlendirme yapılmaksızın branşa aktarılma talebinin zımnen reddine ilişkin işlemde hukuka uyarlık görülmediği, öte yandan, Mahkemece verilen iptal kararının davacının doğrudan terörle mücadele branşına aktarılması sonucunu doğurmayacağı, davalı idare tarafından davacının durumunun yeniden değerlendirilerek bu konuda ayrıca bir işlem tesis edileceğinin de açık olduğu, diğer taraftan, davacının terörle mücadele branşına aktarılma şartlarını taşıyıp taşımadığı hususunda idarece yeniden bir değerlendirme yapılacağından bu aşamada parasal hak kaybının da bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline, bu nedenle yoksun kaldığı ileri sürülen parasal hakların ödenmesi talebinin ise reddine karar verilmiştir.