Yetiştirme Yurdundan Kalanların Memur Olma Hakkı 2025
Yetiştirme Yurdundan Kalanların Memur Olma Hakkı
Yetiştirme yurdundan kalanların memur olma hakkı, devlet koruması altında büyüyen bireylerin kamu kurum ve kuruluşlarında öncelikli olarak memur kadrolarına atanabilmesini ifade eder. Bu hak, özellikle 2828 sayılı Sosyal Hizmetler Kanunu çerçevesinde düzenlenmiş olup, çocuk yaşta korunma kararı verilen bireylerin topluma eşit şartlarda katılabilmesini amaçlar.
Devlet koruması altında yetişen bireyler, belirli şartları sağladıkları takdirde KPSS sınavına girmeksizin ya da özel kontenjanlardan faydalanarak memuriyet hakkına sahip olabilir. Bu durum, sosyal devlet ilkesi doğrultusunda hem bir sosyal sorumluluk hem de bir anayasal haktır.
1- Yetiştirme Yurdu Nedir?
Yetiştirme yurdu; ailesi olmayan, ailesi tarafından terk edilen ya da istismar, ihmal gibi nedenlerle ailesinden alınan çocukların devlet tarafından barındırıldığı, eğitildiği ve hayata hazırlandığı sosyal hizmet kuruluşudur. Bu kuruluşlar genellikle Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından yönetilmekte ve çocuklara barınma, eğitim, sağlık gibi temel haklar sağlanmaktadır.
2- Kimler Koruma Altına Alınır?
Koruma altına alınan kişiler, Türk Medeni Kanunu ve 2828 sayılı Sosyal Hizmetler Kanunu uyarınca belirlenir. Aşağıdaki bireyler devletin korumasına alınabilir:
- Anne veya babası olmayan çocuklar,
- Ailesi tarafından terk edilmiş çocuklar,
- Fiziksel veya psikolojik istismara uğramış bireyler,
- Ailesi tarafından bakımı mümkün olmayan, ekonomik ve sosyal yoksunluk içindeki çocuklar.
Bu bireyler, belirli yaşa kadar yetiştirme yurtlarında barındırılır ve eğitimlerini tamamlamaları teşvik edilir. Reşit olduklarında ise devletin sağladığı bazı haklardan, özellikle memuriyet hakkı gibi fırsatlardan yararlanabilirler.
3-Devlet Koruması Altındaki Çocukların Hakları Nelerdir?
Devlet koruması altındaki çocukların hakları, eğitim, barınma, sağlık ve istihdam gibi temel yaşam alanlarını kapsayan anayasal ve yasal güvencelerdir. Bu haklar, bireylerin topluma eşit şekilde katılabilmesini sağlamayı amaçlar ve 2828 sayılı Sosyal Hizmetler Kanunu başta olmak üzere çeşitli mevzuatlar ile güvence altına alınmıştır.
Devletin koruması altında yetişen bireyler, reşit olduktan sonra da belirli sosyal haklardan faydalanmaya devam eder. En önemlilerinden biri de kamu kurumlarında istihdam edilme yani memur olma hakkıdır.
·Eğitim Hakkı: Koruma altındaki çocukların örgün eğitim ve mesleki eğitim olanaklarından ücretsiz olarak faydalanma hakkı vardır. Devlet, bu bireylerin ilkokuldan üniversiteye kadar eğitim süreçlerini karşılamakla yükümlüdür. Yurt, okul servisi, harçlık gibi destekler sağlanır.
·Sağlık Hakkı: Devlet koruması altındaki bireylerin tüm sağlık giderleri devlet tarafından karşılanır. Gerek duyulması hâlinde psikolojik destek, rehabilitasyon ve özel sağlık hizmetlerine erişim hakkı da tanınır.
· Barınma ve Sosyal Destek Hakkı:18 yaşına kadar yetiştirme yurtlarında ya da çocuk evlerinde barınma hakları vardır. Reşit olduktan sonra da belirli bir süre gençlik evlerinde kalmaya devam edebilirler. Ayrıca iş hayatına geçişte kira yardımı ve geçici destekler de sağlanabilir.
· Kamu Kurumlarında Memuriyet Hakkı: En dikkat çeken haklardan biri, yetiştirme yurdundan çıkanların memur olma hakkıdır. Bu bireyler için kamuya yerleştirmelerde özel kontenjanlar ayrılır. KPSS puanıyla ya da KPSS’siz doğrudan atama gibi seçeneklerden yararlanabilirler. Bu konuda detaylar, 2828 sayılı kanun ve yönetmeliklerle düzenlenmiştir.
4. Yetiştirme Yurdundan Kalanlar Devlet Memuru Olabilir mi?
Evet, yetiştirme yurdundan çıkan bireyler devlet memuru olabilir. Devlet koruması altında büyüyen çocuklar, 2828 sayılı Sosyal Hizmetler Kanunu kapsamında kamu kurumlarında istihdam edilme hakkına sahiptir. Bu hak, sosyal devlet ilkesinin bir yansıması olarak, hayatın başlangıcında dezavantajlı durumda olan bireylerin kamu hizmetinde görev alabilmesini amaçlar.
Yetiştirme yurdundan kalanların memur olma hakkı, sadece yasal bir ayrıcalık değil; aynı zamanda Anayasa’nın eşitlik ilkesi doğrultusunda tanınmış önemli bir fırsattır.
Yasal Dayanak: 2828 Sayılı Sosyal Hizmetler Kanunu
2828 sayılı Kanun’un ek 1. maddesi, korunma kararı ile devlet korumasına alınan bireylerin, reşit olduktan sonra KPSS puanı aranmaksızın veya özel kontenjanlarla kamu kurumlarına atanabileceğini düzenler. Bu çerçevede;
- En az ilköğretim mezunu olanlar,
- Herhangi bir yüz kızartıcı suça karışmamış olanlar,
- Güvenlik soruşturmasından olumlu sonuç alanlar,
doğrudan veya başvuru yoluyla devlet memuru olarak görevlendirilebilir.
Atama Süreci Nasıl İşler?
Koruma altında yetişmiş bireyler için özel alım ilanları yayınlanır. Bu ilanlar genellikle Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın resmi sayfasında duyurulur. Başvuru sürecinde adaylardan:
- Koruma altında olduklarını gösterir belge,
- Mezuniyet belgesi,
- Kimlik ve adli sicil kayıtları
gibi belgeler istenir. Atamalar kura veya değerlendirme komisyonu yoluyla yapılabilir.
KPSS Olmadan Devlet Memuru Olmak Mümkün mü?
Evet, devlet korumasında büyüyen bireyler için KPSS’siz atama imkânı bulunmaktadır. Ancak bazı durumlarda, memuriyet sınıfına göre asgari puan talep edilebilir. Örneğin, bazı kurumlar KPSS şartı koyabilirken, bazıları tamamen muafiyet sağlayabilir. Bu nedenle başvuru ilanları dikkatle incelenmelidir.
5. Koruma Altındaki Çocuklar İçin KPSS ve Özel Kontenjan Nedir?
Yetiştirme yurdundan kalanların memur olma hakkı, yalnızca KPSS ile sınırlı değildir. Devlet, 2828 sayılı Sosyal Hizmetler Kanunu kapsamında koruma altında yetişen bireylere yönelik KPSS muafiyeti ve özel memur kontenjanları uygulamaktadır. Bu sistem sayesinde devlet korumasında büyüyen bireyler, ayrıcalıklı başvuru yollarıyla kamu görevlerine atanabilirler.
KPSS’siz Atama İmkânı
2828 sayılı Kanun’un Ek 1. maddesine göre, devlet koruması altındaki bireyler için KPSS şartı aranmaksızın kamuya atanma mümkündür. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı bu kapsamdaki kişileri tespit ederek ilgili kurumlara bildirir ve başvuru süreci sınavsız olarak yürütülür.
Ancak bazı kurumlar, atama yapılacak kadronun niteliğine göre asgari KPSS puanı isteyebilir. Bu durumda ilgili bireyler özel kontenjanla başvuru yapar, ancak yine avantajlı konumdadırlar.
Özel Kontenjanlar Nasıl Belirlenir?
Her yıl Resmî Gazete’de yayımlanan merkezi atama takvimine göre, kamu kurum ve kuruluşlarına koruma altında büyüyen bireyler için belirli sayıda kadro tahsis edilir. Bu kontenjanlar, genellikle şu kadrolarda yoğunlaşır:
- Büro personeli
- Hizmetli
- Memur
- Yardımcı hizmetler sınıfı
Atama işlemleri Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ile Devlet Personel Başkanlığı koordinasyonunda yürütülür. İlgili bireylerin başvuruları, elektronik ortamda veya valilikler aracılığıyla alınır.
Başvuru Şartları Nelerdir?
KPSS’siz veya özel kontenjandan faydalanacak bireylerden şu belgeler istenir:
- Koruma altında olduğunu gösterir belge (SHÇEK/Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü yazısı)
- Mezuniyet belgesi
- T.C. kimlik fotokopisi
- Sabıka kaydı
- Sağlık raporu (gerekirse)
Yetiştirme yurdundan çıkan bireyler, bu belgeleri temin ederek atanacakları kamu kurumunu seçemez; atamalar genellikle kura ile yapılır.
6. Devlet Koruması Altındayken Suç İşleyenlerin Memur Olma Hakkı Etkilenir mi?
Yetiştirme yurdundan çıkanların memur olma hakkı, bazı koşullarda sınırlamalara tabi olabilir. Bu hak, her ne kadar sosyal devlet ilkesi çerçevesinde tanınmış olsa da, devlet memuru olmanın genel şartlarına uygunluk aranır. Bu nedenle, devlet koruması altındayken suç işlemiş bireylerin durumu özel olarak değerlendirilir.
Adli Sicil Kaydı ve Memuriyet Engeli
Devlet memurluğu için başvuran bireylerde, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 48. maddesi uyarınca yüz kızartıcı suçlar, zimmet, rüşvet, dolandırıcılık, güveni kötüye kullanma, hırsızlık gibi suçlardan mahkûmiyet bulunmaması gerekir. Bu kriter, koruma altındaki çocuklar için de geçerlidir.
Örneğin:
- Adli sicil kaydında affa uğramış olsa dahi memuriyete engel suç varsa, memuriyet başvurusu reddedilebilir.
- Ancak rehabilitasyon süreci tamamlanmış, sabıka kaydı silinmiş bireyler için pozitif değerlendirme yapılabilir.
Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması
Devlet memurluğuna atanacak herkes gibi, yetiştirme yurdundan çıkan bireyler de güvenlik soruşturmasına tabi tutulur. Bu araştırmada;
- Kişinin sabıka durumu,
- Terör örgütleriyle ilişkisi olup olmadığı,
- Kamu görevine uygunluğu
gibi hususlar değerlendirilir.
Eğer bireyin geçmişinde küçük yaşta işlenmiş bir suç varsa, bu durum bazen esnek yorumlanabilir. Ancak örgüt üyeliği, anayasal düzene karşı suçlar gibi ağır suçlar kesin olarak memuriyete engel teşkil eder.
7. Emsal Kararlar: Yargıdan Koruma Altındakilere Memuriyet Yolu
Yetiştirme yurdundan çıkanların memur olma hakkı, sadece yasal düzenlemelerle değil, aynı zamanda yargı kararlarıyla da desteklenmiştir. Danıştay ve idare mahkemeleri, koruma altındaki bireylerin kamuya atanmalarının önünü açan birçok karar vermiştir. Bu kararlar, memuriyet başvurusu reddedilen bireylerin açtığı davalar sonucunda içtihat niteliği kazanmıştır.
Danıştay Kararları: Eşitlik İlkesine Vurgu
Danıştay 12. Dairesi, bir kararında devlet koruması altında yetişen ve ataması güvenlik soruşturması nedeniyle reddedilen bir bireyin davasında şu değerlendirmeyi yapmıştır:
“Devletin koruması altında yetişen bireyler, Anayasa’nın sosyal devlet ilkesine göre pozitif ayrımcılıkla desteklenmelidir. Sırf koruma altındaki geçmişi nedeniyle bireyin kamuya atamasının reddi hukuka aykırıdır.”
Bu gibi kararlar, özellikle güvenlik soruşturması olumsuz gelen bireylerin yargı yoluyla haklarını geri alabildiklerini göstermektedir.
İdare Mahkemeleri: Somut Delil Yoksa Red Olamaz
İdare mahkemeleri, özellikle memuriyet başvurusunun keyfi gerekçelerle reddedilmesi durumlarında idarenin işlemine karşı iptal kararları vermektedir. Mahkemeler şu hususlara dikkat çeker:
- Adayın sabıka kaydı temizse,
- Somut bir disiplin cezası ya da örgüt bağlantısı yoksa,
- Sadece koruma altında yetişti diye “riskli” değerlendirmesi yapılmışsa,
memuriyet hakkı engellenemez.
8. Yetiştirme Yurdundan Çıkıp Memur Olanların Yaşadığı Sorunlar
Yetiştirme yurdundan çıkanların memur olma hakkı, kanunen tanınmış olsa da, uygulamada bu haktan yararlanan bireyler bazı yapısal ve idari sorunlarla karşılaşabilmektedir. Devlet koruması altında büyüyüp kamu görevine başlayan bireyler için, sürecin sadece atama ile sınırlı kalmadığı; psikolojik, bürokratik ve sosyal engellerin de var olduğu bilinmektedir.
Atama Sürecinde Gecikmeler ve Belirsizlikler
Koruma altındaki bireylerin memuriyet başvurularında zaman zaman belirsiz ve yavaş işleyen süreçlerle karşılaşıldığı görülmektedir. Özellikle:
- Belgelerin Aile ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüklerinde gecikmeli onaylanması,
- Güvenlik soruşturmasının uzun sürmesi,
- İlgili kadroların net şekilde açıklanmaması,
atamaların ertelenmesine veya başvuran bireyin motivasyonunun kırılmasına neden olabilmektedir.
Kurum İçi Önyargı ve Ayrımcılık Algısı
Ne yazık ki, devlet koruması altındaki bireyler memur olduktan sonra kurum içinde geçmişleri nedeniyle etiketlenmeye maruz kalabilmektedir. Bu durum şu şekillerde ortaya çıkabilir:
- Diğer personelin “torpilli atama” algısıyla yaklaşması,
- Psikolojik baskı ya da dışlama,
- Geçmişin ima edilmesiyle motivasyon kaybı.
Bu tür durumlar, eşitlik ve insan onuru ilkesine aykırı olup, kurumsal iç denetim mekanizmalarının etkili şekilde işletilmesini gerektirir.
Destek Mekanizmalarının Yetersizliği
Her ne kadar yetiştirme yurdundan çıkanların kamuya yerleşmeleri sağlansa da, sonrasında bu bireylerin psikososyal olarak desteklenmeleri çoğu zaman ihmal edilmektedir. Oysaki;
- Kuruma uyum süreci,
- Barınma ve ekonomik geçiş dönemi,
- Psikolojik destek ihtiyacı
gibi konularda destek verilmemesi, bu bireylerin sistem içinde yalnız kalmalarına neden olabilir.
9. Haklarınızı Nasıl Koruyabilirsiniz? Hukuki Başvuru Yolları
Yetiştirme yurdundan kalanların memur olma hakkı, yalnızca bir fırsat değil, aynı zamanda yasal güvencelerle korunmuş bir kamu hakkıdır. Bu hakka yönelik keyfi red işlemleri, ayrımcı uygulamalar ya da güvenlik soruşturması gerekçeli engellemelerle karşılaşılması durumunda bireylerin hukuki başvuru yollarını etkin şekilde kullanması mümkündür.
İdare Mahkemesine Dava Açma Hakkı
Bir bireyin memuriyet başvurusu, 2828 sayılı Kanun kapsamında hak kazanmasına rağmen reddedildiyse, bu idari işleme karşı idare mahkemesinde iptal davası açılabilir.
Dava açmak için gerekenler:
- Atama talebinin reddine dair resmi belge veya cevap yazısı
- Koruma altında yetişildiğine dair belge
- Hukuki gerekçelere dayalı dilekçe
👉 Dava süresi genellikle 60 gündür. Bu süre, işlemin tebliğinden itibaren başlar.
Güvenlik Soruşturması Olumsuz Sonuçlanırsa Ne Yapılır?
Güvenlik soruşturması nedeniyle memuriyet reddi sık karşılaşılan bir durumdur. Ancak bu red gerekçesi somut bilgi ve belgeye dayanmıyorsa, bu işleme karşı da idare mahkemesinde dava açılabilir.
Danıştay’ın yerleşik içtihatlarına göre:
“Kişinin yalnızca yetiştirme yurdunda büyümüş olması, güvenlik soruşturmasının olumsuz değerlendirilmesi için yeterli değildir.”
Kamu Denetçiliği Kurumu (Ombudsman) Başvurusu
Resmî yargı sürecine başvurmadan önce veya eş zamanlı olarak, Kamu Denetçiliği Kurumu’na (KDK) başvuru yapılabilir. Bu başvuru ücretsizdir ve hızlı sonuç alma ihtimali vardır.
KDK’ye başvurmak için:
- e-Devlet üzerinden form doldurulur.
- Memuriyet engeline dair detaylı açıklama sunulur.
- 6 ay içinde sonuç alınabilir.
Avukat Desteği Almanın Önemi
Hukuki sürecin doğru yürütülmesi için, özellikle idare hukuku alanında deneyimli bir avukattan destek almak başarı şansını artırır. Belgelerin hazırlanması, dilekçelerin yazımı ve yargılama sürecinin takibi için uzman yardımı önemlidir.
10. Sıkça Sorulan Sorular — Yetiştirme Yurdundan Çıkanların Memur Olma Hakkı
❓ Yetiştirme yurdundan kalanlar devlet memuru olabilir mi?
Evet. 2828 sayılı Sosyal Hizmetler Kanunu kapsamında yetiştirme yurdundan çıkan bireyler devlet korumasında sayılır ve kamu kurumlarında memur olma hakkına sahiptir.
❓ KPSS’siz memuriyet hakkı kimlere verilir?
Koruma kararıyla devlet yurtlarında yetişmiş bireyler, belirli şartları sağlamaları hâlinde KPSS’siz olarak kamu kurumlarına atanabilirler. Atamalar, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı koordinasyonunda yapılır.
❓ Koruma altında yetişen biri KPSS ile de memur olabilir mi?
Evet. Koruma altında yetişen bireyler KPSS’ye girerek genel atamalara da başvurabilir. Ancak özel kontenjan ve KPSS’siz atama imkânı ayrıcalıklı bir haktır.
❓Devlet korumasındaki bireylerin kamuya atanmasında özel kontenjan ayrılıyor mu?
Evet. Kamu kurumlarında koruma altındaki bireyler için her yıl belirli kadrolar özel kontenjan olarak ayrılır. Bu kontenjanlara sadece hak sahibi kişiler başvurabilir.
❓ 2828 sayılı Kanun kimleri kapsar?
2828 sayılı Kanun, korunma, bakım veya barınma kararı ile devlet yurtlarında yetişen çocukları kapsar. Bu kişiler reşit olduktan sonra çeşitli sosyal haklara sahip olur, memuriyet bu haklardan biridir.
❓ Yetiştirme yurdundan çıkan bir kişi memuru olma hakkı var mı ?
Evet. Eğer gerekli belgeler ve şartlar sağlanıyorsa, kamu kurumlarına başvurarak memur olabilirler.
❓ Koruma altında yetişmiş birinin sabıka kaydı varsa memur olabilir mi?
Suçun niteliğine göre değişir. Yüz kızartıcı suçlar ve anayasal düzene karşı suçlar memuriyete engel teşkil eder. Ancak hafif suçlarda, özellikle sicil temizlenmişse atama yapılabilir.
❓ Güvenlik soruşturması olumsuz gelirse memuriyet hakkı kaybolur mu?
Hayır. Eğer olumsuzluk somut bir gerekçeye dayanmıyorsa, birey idare mahkemesinde dava açarak bu karara itiraz edebilir ve memuriyet hakkını geri kazanabilir.
❓Devlet korumasındaki bireylerin memuriyet başvurusu reddedilirse ne yapılmalı?
İdare mahkemesinde iptal davası açılabilir. Ayrıca Kamu Denetçiliği Kurumu’na (ombudsman) da başvuru yapılabilir.
❓Koruma altında yetişen memur, kurum içinde ayrımcılığa uğrarsa ne yapmalı?
CİMER, kurum içi disiplin mekanizmaları veya idari dava yollarına başvurabilir. Gerektiğinde kamu denetçiliği veya yargı yoluna gidilebilir.
❓ Koruma altındaki bireylerin kamuya atamasında yaş sınırı var mı?
Genellikle 18 yaşını doldurmuş olmak yeterlidir, üst yaş sınırı ise atama yapılacak pozisyona ve yıl bazlı duyurulara göre değişebilir.
❓ Devlet korumasındaki bireyler hangi kadrolara atanır?
Çoğunlukla:
- Memur
- Hizmetli
- Büro personeli
- Yardımcı hizmetler kadrolarına atanırlar.
❓ Devlet memuru olan koruma altındaki bireylere ek destek sağlanıyor mu?
Bazı dönemlerde barınma yardımı, taşınma desteği, psikososyal destek gibi destekler sağlansa da, bunlar süreli ve başvuruya tabidir.
❓ Koruma altındaki birey KPSS’ye girmeden hangi yollarla memur olabilir?
Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, 2828 sayılı kanun kapsamında özel ilanlar yayımlar. Başvuru yapanlar belgeleriyle birlikte değerlendirilir ve genellikle kura veya doğrudan atama yapılır.
SIRADAKİ MAKALELER :
