Mirasçılıktan Çıkarma (Iskat) ve İptal Şartları -Mirasçılıktan Men

Mirasçılıktan Çıkarma (Iskat)

0 11 5 dakika okuma süresi

Mirasçılıktan Çıkarma (Iskat) ve İptal Şartları

Mirasçılıktan çıkarma, miras bırakanın bir ölüme bağlı tasarruf yapmak suretiyle mirasçısının mirasçılık sıfatını ortadan kaldırmasıdır. Mirasçılıktan çıkarma esasında cezai çıkarma ve borç ödemeden aciz dolayısıyla çıkarma olarak ikiye ayrılabilir. Bu anlamıyla mirasçılıktan çıkarma cezai bir kurumdur, borç ödemeden aciz dolayısıyla mirasçılıktan çıkarma ise koruyucu bir mirastan çıkarma şeklidir. Mirasçılıktan çıkarma miras bırakanın bir ölüme bağlı tasarruf yapması vasıtasıyla olur. Bu ölüme bağlı tasarruf vasiyetname olabileceği gibi miras sözleşmesi de olabilir. Ancak kural olarak mirasçının miras bırakan tarafından mirasçılıktan çıkarılması genelde vasiyetname ile yapılmaktadır. Mirasçılıktan çıkarma yani mirasçılıktan men için Türk Medeni Kanunu’nun miras hukukuyla ilgili hükümlerine göre belli durumların gerçekleşmiş olması gerekmektedir.

İlgili Yazımızın İçeriği

Mirasçılıktan Çıkarmanın Türleri

Mirasçılıktan çıkarma hususu, mirastan cezai çıkarma ve mirastan koruyucu çıkarma olarak ikiye ayrılabilir. Şimdi bunları inceleyelim:

Mirastan Cezai Çıkarma: Mirastan cezai çıkarma birazdan da değinileceği üzere belli sebeplerin bulunması durumunda miras bırakanın mirasçılarından birini ya da birden çoğunu bir ölüme bağlı tasarruf yapmak suretiyle mirasçılıktan çıkarmasıdır. Mirastan cezai çıkarma, miras bırakanın mirasçısının miras hakkını elinden almasıdır. Bu yönüyle mirasçılar bakımından cezai çıkarmanın sonuçları oldukça önemlidir.
Koruyucu Çıkarma: Mirastan koruyucu çıkarma ise miras bırakanın borç ödemeden aciz belgesi bulunan altsoyunu mirastan çıkarmasıdır. Temel mantığı şudur ki miras bırakan mal varlığının mirasçılarının alacaklılarına gitmesini önlemeye çalışmaktır.

Her iki mirasçılıktan çıkarma durumu da esasında mirasçıların, miras haklarından bir kısmını ya da tamamını kaybetmelerine neden olmaktadır. Bu iki mirasçılıktan çıkarma durumunun temel farkı şudur ki mirastan cezai çıkarma durumunda miras bırakanın affı ile cezai çıkarma hususu ortadan kalkar. Ancak mirastan koruyucu çıkarmanın miras bırakanın affı ile ortadan kalkması söz konusu değildir.

Mirastan Cezai Çıkarma

Mirastan cezai çıkarma yukarıda da ifade edildiği üzere belli durumların varlığı halinde miras bırakanın bir vasiyetname ile mirasçısını mirasçılıktan çıkarmasıdır. Mirastan cezai çıkarmanın yapılabilmesi için iki durum söz konusu olabilir. Bu iki durumdan birinin gerçekleşmesi yeterli olacaktır:

Mirasçı, miras bırakanın kendisine ya da yakınlarından birine karşı ağır bir suç işlemiş olabilir: Mirasçı şayet miras bırakana ya da miras bırakanın yakınlarından birine karşı ağır bir suç işlemişse miras bırakan mirasçısını bir ölüme bağlı tasarruf ile mirasçılıktan çıkarabilir. Burada suçun illa miras bırakana karşı işlenmiş olması şart değildir. Miras bırakanın yakınlarından birine karşı da işlenmiş olabilir. Ancak mirasçının bu suçu miras bırakanın akrabasına karşı işlemiş olmasına gerek yoktur. Miras bırakanın yakını olması yeterlidir. Bu anlamda miras bırakanın yakın bir arkadaşına karşı bu ağır suçun işlenmiş olması yeterlidir.

Miras bırakanın kendisine ya da yakınlarına karşı işlenen bu suçun kasten ve hukuka aykırı olarak işlenmiş olması gerekir. Diğer bir ifadeyle taksirle işlenen suçlar ya da hukuka uygunluk sebebi içerisinde işlenen suçlar mirastan çıkarma için gerekçe gösterilemez. Miras bırakanın kendisine ya da yakınlarına karşı işlenen bu suçun ağır bir suç olması gerekmektedir. Bu anlamda söz gelimi mirasçının miras bırakana ya da miras bırakanın yakınlarından birine karşı basit hırsızlık suçu işlemiş olması mirastan çıkarma sebebi olamaz.

Mirasçı, miras bırakan veya miras bırakanın aile üyelerine karşı aile hukukundan doğan yükümlülüklerini önemli ölçüde yerine getirmemiş olabilir: Mirasçı şayet, miras bırakana ya da miras bırakanın aile üyelerine karşı aile hukukundan kaynaklanan yükümlülüklerini önemli ölçüde yerine getirmemişse mirastan cezai çıkarma söz konusu olabilir. Buna örnek olarak mirasçının aile hukukundan kaynaklanan bir nafaka yükümlülüğünü yerine getirmemesi gösterilebilir.

Mirastan çıkarma için bu iki durumun beraber gerçekleşmesi gerekmez. Bu iki durumdan birinin gerçekleşmiş olması yeterlidir.

Mirastan Koruyucu Çıkarma

Mirastan koruyucu çıkarma temel mantığıyla miras bırakanın, mal varlığının mirasçılarının alacaklılarına geçmesini önlemeye çalışmaktır. Mirastan koruyucu çıkarmanın söz konusu olabilmesi için ilgili altsoyun hakkında ödemeden aciz belgesinin bulunması gerekmektedir. Bu aciz belgesi yüzünden miras açıldığında ve mirasçı miras bırakandan geçen haklarını aldığında alacaklılar borç ödemeden aciz belgesi ile bu malları icra yoluyla takip edebileceklerdir. Bu durum da miras bırakanın mallarının mirasçılarına geçmeden bir nevi mirasçıların alacaklılarına geçmesine neden olacaktır. Miras bırakan bu durumu engellemek istiyorsa koruyucu çıkarma yolu ile hakkında borç ödemeden aciz belgesi bulunan alt soyunu mirasçılıktan çıkarabilir. Mirastan koruyucu çıkarma için aşağıdaki şartların bulunması gerekmektedir:

Mirastan koruyucu çıkarılacak olan mirasçının hakkında bir borç ödemeden aciz belgesi bulunmalıdır.
Mirastan koruyucu çıkarma yalnızca ilgili mirasçının saklı payının yarısı için çıkarılabilir.
Miras bırakan kalan ½’lik kısmı mirastan koruyucu çıkarılan mirasçının altsoyuna özgülemek zorundadır.
Yalnızca saklı paylı mirasçılar mirastan koruyucu çıkarılabilir. Yine aynı şekilde sadece altsoy mirastan koruyucu çıkarılabilir.

Koruyucu çıkarma bakımından doğmuş ve doğacak olan çocuklara ön mirasçı ve art mirasçılara ilişkin hükümler uygulanır. Miras açıldığı zaman borç ödemeden aciz belgesinin hükmü kalmamışsa veya belgenin kapsadığı borç tutarı mirasçılıktan çıkarılanın miras payının yarısını aşmıyorsa, mirasçılıktan çıkarılanın istemi üzerine çıkarma iptal olunur. Miras bırakanın ölüm tarihinde aciz belgesi kaldırılmışsa veya borç saklı payın yarısından az ise mirasçı koruyucu çıkarmanın iptalini talep edebilir. Detaylı Bilgi İçin Ankara Avukatlarımızla İletişime geçiniz.

Mirastan Çıkarmanın Sonuçları ve İspatı

Mirastan çıkarılan mirasçı mirastan pay alamayacağı ve talep edemeyeceği gibi tenkis davası da açamaz. Miras bırakan başka türlü bir tasarrufta bulunmadığı sürece mirasçılıktan çıkarılan kimsenin miras payı, o kişi miras bırakandan önce ölmüş gibi kabul edilir. Mirastan çıkarılan kişinin payı varsa altsoyuna yoksa miras bırakanın yasal mirasçılarına kalır. Mirastan çıkarılan kimsenin altsoyu, o kimse miras bırakandan önce ölmüş gibi saklı payını talep edebilir.

Mirasçılıktan çıkarmanın geçerli olabilmesi için miras bırakanın çıkarma sebebini ilgili ölüme bağlı tasarrufta göstermesi gerekmektedir. Diğer bir ifadeyle mirasçılıktan çıkarmada miras bırakanın sebep gösterme zorunluluğu bulunmaktadır. Mirasçılıktan çıkarılan kişinin itiraz etmesi durumunda ispat yükü bu çıkarmadan yararlanan mirasçıya ya da vasiyet alacaklısına düşer. Diğer bir deyişle ispat yükü, çıkarmadan yararlanan kişilerin üzerindedir. Şayet çıkarmaya ilişkin sebep ispat edilememişse yahut da çıkarma sebebi belirtilmemişse ölüme bağlı tasarruf mirasçının saklı payı dışında yerine getirilir. Sadece miras bırakan yanlışlıkla yani yanılarak bu çıkarmayı gerçekleştirmişse o zaman bu çıkarma geçersizdir.

Mirastan Çıkarmanın Ortadan Kaldırılması

Mirasçılıktan cezai olarak çıkarma yalnızca miras bırakanın affı ile ortadan kalkar. Yani miras bırakan mirasçıyı ve çıkarma sebebini affetmediği sürece mirastan çıkarma işlemi ortadan kalkmaz. Sadece şu durum vardır ki miras bırakan çıkarma işlemini bir ölüme bağlı tasarrufla yapmışsa (örneğin vasiyetname) bu ölüme bağlı tasarrufun iptal edilmesi gündeme gelebilir. Şayet bu ölüme bağlı tasarruf ağır şekil sakatlıkları yönünden iptal edilirse mirastan çıkarma işlemi de geçersiz hale gelir.

Mirastan koruyucu çıkarma için ise miras açıldığı zaman borç ödemeden aciz belgesinin hükmü kalmamışsa veya belgenin kapsadığı borç tutarı mirasçılıktan çıkarılanın miras payının yarısını aşmıyorsa, mirasçılıktan çıkarılanın istemi üzerine çıkarma iptal olunur. Miras bırakanın ölüm tarihinde aciz belgesi kaldırılmışsa veya borç saklı payın yarısından az ise mirasçı koruyucu çıkarmanın iptalini talep edebilir. Bu durumların haricinde mirasçının mirastan çıkarılmasının ortadan kaldırılması söz konusu olamaz. Zira genel anlayış, miras bırakanın son arzularına geçerlilik tanınması ve iradesini ön plana almak yönündedir.