Kazai rüşt, Türk Medeni Kanunu’na göre bireyin belirli şartlar altında mahkeme kararıyla reşit (ergin) sayılması işlemidir. Normal şartlarda bireyler 18 yaşını doldurduklarında kendiliğinden ergin kabul edilirken, kazai rüşt davası ile bu süreç mahkeme kararıyla öne çekilebilmektedir. Özellikle ticaret yapmak, evlenmek veya bağımsız yaşamak isteyen 15 yaşını doldurmuş gençler için bu dava, önemli bir hukuki kazanım sunmaktadır.
Hukuki literatürde ergin kılınma davası olarak da bilinen kazai rüşt, bireyin kendi ayakları üzerinde durmasını sağlayan yasal bir düzenlemedir. Bu sürecin başarıyla tamamlanabilmesi için hem bireyin isteği hem de velisinin rızası gerekmektedir. Aynı zamanda hâkimin kanaati de bu süreçte belirleyici bir unsur olarak öne çıkmaktadır. 2025 yılı itibarıyla özellikle genç girişimciler, sporcular ve sanatçılar arasında kazai rüşt kararı alma taleplerinde artış gözlemlenmektedir.
Kazai rüşt davası, sadece yaş şartını dolduran bireylerin değil, aynı zamanda belli bir olgunluk seviyesine ulaşmış ve yaşamını yönlendirme iradesine sahip gençlerin hukuk önünde tanınmasını sağlar. Bu makalede, kazai rüşt nedir, nasıl alınır, kazai rüşt davası ne kadar sürer, hangi şartlar gerekir gibi birçok önemli sorunun cevabını bulabileceksiniz. Ayrıca sıkça sorulan sorular ve örnek dilekçelerle süreci daha anlaşılır hâle getireceğiz.
Kazai Rüşt Nedir?
Kazai rüşt, reşit sayılma yaşından önce bireyin kendi talebi, velisinin rızası ve mahkeme kararı ile ergin kabul edilmesini sağlayan bir hukuki statüdür. 18 yaşından küçük ancak 15 yaşını doldurmuş olan bireylerin, belirli şartları karşılamaları hâlinde ergin kılınma talepleri değerlendirilir. Bu durum özellikle erken yaşta ticari hayata atılmak, taşınmaz satın almak veya sözleşmelerde taraf olmak isteyen genç bireyler için önemlidir.
Bir kişinin kazai rüşt kararı alabilmesi, yalnızca yaş faktörüne değil, aynı zamanda bireyin yaşamını idame ettirme becerisine, düşünsel olgunluğuna ve karar alma yeteneğine de bağlıdır. Mahkeme, başvuru sahibinin beyanlarını dinler, yaşam koşullarını değerlendirir ve gerekirse bilirkişi raporu talep edebilir. Bu süreçte bireyin eğitim durumu, gelir kaynakları ve sosyal çevresi de dikkate alınır.
Kazai rüşt davası, velayet altındaki küçüklerin bağımsız bireyler olarak karar alma yetilerini tanımayı amaçlayan, aynı zamanda da suistimali engelleyen dikkatli bir hukuk mekanizmasıdır. Bu nedenle her başvuru otomatik olarak kabul edilmez; mahkeme somut olayın gereklerine göre değerlendirme yapar. Türkiye’de kazai rüşt, genellikle istisnai bir yol olsa da, doğru gerekçelendirildiğinde etkili bir hak arama aracıdır.
Ergin Kılınma Davası
Ergin kılınma davası, 15 yaşını doldurmuş bir küçüğün mahkeme aracılığıyla reşit (ergin) sayılmasını talep ettiği özel bir hukuk davasıdır. Bu dava, Türk Medeni Kanunu’nun 12. maddesi kapsamında düzenlenmiştir. Davanın açılabilmesi için çocuğun kazai rüşt talebinde bulunması ve yasal temsilcisinin (genellikle anne veya baba) bu talebe açıkça rıza göstermesi gerekmektedir. Hâkim, davacı küçük ile velisini dinledikten ve gerekli incelemeleri yaptıktan sonra kararını verir.
Kazai rüşt davası, sulh hukuk mahkemesinde görülür ve çekişmesiz yargı işlerinden sayılır. Davacı, yaşını, gerekçesini, ailesinin rızasını ve gerekirse kendisinin geçimini sağlayabildiğini mahkemeye belgelerle sunmalıdır. Özellikle bireyin düzenli bir geliri varsa, ticari faaliyet yürütüyorsa veya evlilik gibi hukuki işlemleri yerine getirmek istiyorsa, ergin kılınma talebinin kabulü daha yüksek olasılıkla sonuçlanabilir.
Bu dava türü, özellikle genç yaşta sanat, spor ya da ticari alanlarda aktif olan bireylerin karşılaştığı hukuki bir ihtiyaçtan doğmuştur. 2025 itibarıyla bireylerin dijital girişimcilik, sosyal medya sözleşmeleri ve sponsorluk anlaşmaları gibi alanlarda sorumluluk alması nedeniyle kazai rüşt kararına yönelik talepler de artmıştır. Bu nedenle, ergin kılınma davası, sadece medeni hukuk açısından değil, toplumsal değişimlerin de bir yansıması olarak değerlendirilmektedir.
Kazai Rüşt Kararı Alma Şartları
Kazai rüşt kararı alınabilmesi için Türk Medeni Kanunu’nda belirlenen birtakım şartların eksiksiz şekilde sağlanması gerekir. Bu şartlar yalnızca biçimsel değil, aynı zamanda bireyin sosyal ve ekonomik olgunluğunu da içeren maddi koşullardır. Mahkeme, başvuran kişinin gerçekten bağımsız yaşamaya hazır olup olmadığını çok yönlü bir şekilde değerlendirir. Aşağıda bu şartları detaylı biçimde inceleyelim:
1. Başvurucunun 15 yaşını doldurmuş olması
Kazai rüşt davası açılabilmesi için bireyin 15 yaşını tamamlamış olması şarttır. Bu yaş sınırı, bireyin belirli bir düşünsel ve fiziksel olgunluğa erişmiş olabileceği varsayımına dayanır. Mahkeme, başvurucunun doğum tarihini gösteren resmi belgelerle bu şartın sağlandığını kontrol eder. 15 yaşını doldurmamış bir kişi adına yapılan başvurular, ön inceleme aşamasında usulden reddedilir.
2. Küçüğün kendi isteğinin olması
Mahkemenin değerlendirdiği bir diğer önemli kriter ise başvuran bireyin özgür iradesiyle bu talepte bulunup bulunmadığıdır. Ergin kılınma davası, sadece ebeveynlerin isteğiyle değil, bizzat küçüğün talebiyle açılır. Dava dilekçesinde başvurucunun gerekçelerini açıkça ifade etmesi gerekir. Mahkeme, küçük ile birebir görüşme yaparak talebin samimiyetini ve bilinç düzeyini değerlendirir.
3. Velinin rızasının olması
Rüşt kararı, ancak yasal temsilcinin (genellikle anne ya da baba) açık rızası ile verilebilir. Veli bu rızasını dava dilekçesinde açıkça belirtmeli ve duruşmaya katılarak bunu beyan etmelidir. Eğer veli rıza göstermiyorsa, mahkeme davayı reddeder. Bu şart, küçüklerin korunması ve kötüye kullanımların önlenmesi açısından büyük önem taşır.
4. Mahkemenin olumlu yönde karar vermesi
Son ve en belirleyici şart, mahkemenin tüm belgeleri ve beyanları inceledikten sonra vereceği olumlu karardır. Hâkim, küçük ile görüşür, velinin rızasını değerlendirir ve çocuğun yaşam koşullarını göz önüne alarak karar verir. Hâkim gerek görürse sosyal inceleme raporu ya da psikolojik değerlendirme talep edebilir. Bu kapsamlı değerlendirme sonucunda, şartlar sağlanıyorsa birey mahkeme kararıyla ergin kılınmış olur.
Kazai Rüşt Davasının Hukuki Sonuçları Nelerdir?
Kazai rüşt kararı, bireyin medeni haklarını kullanabilmesi bakımından oldukça önemli hukuki sonuçlar doğurur. Mahkeme tarafından verilen bu karar, başvurucunun yasal olarak artık reşit (ergin) sayılması anlamına gelir. Bu durum, bireyin hayatında çeşitli alanlarda bağımsız olarak işlem yapma hakkı kazanmasını sağlar. Ancak bu haklarla birlikte bireyin birtakım sorumlulukları da doğar.
Dava sonucunda ergin kabul edilen birey, velayet veya vesayet altında olmaksızın tüm hukukî işlemleri kendi adına gerçekleştirebilir. Örneğin, kira sözleşmesi yapabilir, şirket kurabilir, banka hesabı açabilir ve ticari faaliyetlerde bulunabilir. Bu yetkiler, özellikle genç yaşta iş hayatına atılmak isteyen bireyler için büyük bir kolaylık sağlar. Aynı zamanda mahkeme kararıyla birlikte birey artık hukuken çocuk değil, yetişkin statüsündedir.
Ergin kılınma davası sonucunda elde edilen bu statü, bireyin ceza hukuku bakımından da bazı farklı sonuçlara yol açabilir. Örneğin, artık cezai ehliyeti tam sayıldığından, işlediği bir suçta doğrudan sorumlu tutulabilir. Ayrıca nafaka, mal paylaşımı veya borçlandırıcı işlemler gibi medeni sonuçlar açısından da tam sorumluluk altına girer. Bu nedenle kazai rüşt, yalnızca haklar değil, aynı zamanda yükümlülükler de getiren kapsamlı bir karar mekanizmasıdır.
Kazai Rüşt Davası Ne Kadar Sürer?
Kazai rüşt davası, çekişmesiz yargı işi olduğu için genellikle kısa sürede sonuçlanmaktadır. Uygulamada bu davalar, ortalama olarak 2 ila 3 ay içinde tamamlanabilmektedir. Ancak dava süresi; mahkemenin iş yükü, tarafların hazır bulunması, belgelerin eksiksiz sunulması ve hâkimin değerlendirme süresi gibi çeşitli faktörlere göre değişkenlik gösterebilir.
Davayı hızlandıran en önemli unsur, eksiksiz bir başvuru dosyası sunulmasıdır. Dilekçeye; başvurucunun kimlik bilgileri, velisinin rızasına dair yazılı beyan, başvurunun gerekçeleri, varsa gelir belgeleri ve sosyal durumuna ilişkin açıklayıcı bilgiler eklenmelidir. Tüm bu belgeler başvuru anında eksiksiz sunulursa, mahkeme ön inceleme ve tensip sürecini hızlıca tamamlayarak duruşma gününü belirler.
Bununla birlikte, bazı hâllerde mahkeme tarafından sosyal inceleme raporu ya da psikolojik değerlendirme talep edilebilir. Bu gibi durumlar süreci uzatabilir. Ancak 2025 yılı itibarıyla e-duruşma ve UYAP üzerinden yapılan başvurular sayesinde işlemler hızlanmıştır. Ergin kılınma davası, uygun dosya düzeniyle ve tarafların iş birliğiyle kısa sürede tamamlanabilecek davalardan biridir.
Dava Masrafları ve Avukatlık Ücreti Ne Kadardır?
Kazai rüşt davası, bireyin mahkeme kararıyla reşit sayılmasını sağlayan önemli bir hukuki süreçtir. Bu sürecin maliyeti, dava masrafları ve avukatlık ücretleri olmak üzere iki ana kalemde değerlendirilir. 2025 yılı itibarıyla bu kalemlerdeki güncel ücretler aşağıda detaylandırılmıştır.
Dava Masrafları
Kazai rüşt davası açarken karşılaşılabilecek temel masraflar şunlardır:
-
Dava Harcı ve Gider Avansı: Mahkemeye başvuru sırasında ödenmesi gereken bu kalemler, 2025 yılı için ortalama 3-4 bin TL civarındadır.
-
Ek Masraflar: Mahkeme sürecinde ihtiyaç duyulabilecek bilirkişi raporu, sosyal inceleme veya ek tebligatlar gibi işlemler, toplam masrafı artırabilir.
Avukatlık Ücretleri
Avukatlık ücretleri, Türkiye Barolar Birliği ve yerel baroların belirlediği tavsiye niteliğindeki tarifelere göre değişiklik gösterebilir. Bu ücretler, tavsiye niteliğinde olup, avukat ve müvekkil arasında karşılıklı anlaşma ile farklılık gösterebilir.
Kazai Rüşt ile Neler Yapılabilir?
Kazai rüşt kararı, bireye yalnızca bir hukuki sıfat kazandırmakla kalmaz; aynı zamanda bir dizi önemli hak ve yetkiyi de beraberinde getirir. Mahkeme tarafından ergin kılınan bir kişi artık medeni hakları kullanma ehliyetine sahiptir. Bu da velisinin onayı olmaksızın birçok işlemi bağımsız bir birey olarak yapabileceği anlamına gelir.
Kazai rüşt kararı sonrası birey, taşınmaz mal alım-satımı, şirket kurma, ticari sözleşme yapma, banka hesabı açma, kredi kartı alma gibi işlemleri tek başına gerçekleştirebilir. Bu yetkiler, özellikle genç yaşta sosyal medya, sanat veya spor alanlarında gelir elde eden bireylerin finansal bağımsızlıklarını kurmaları açısından büyük önem taşır. Aynı zamanda birey, çalıştığı işyerinde ya da okulunda karşılaşabileceği bazı bürokratik engelleri de aşmış olur.
Bunun yanı sıra evlenme, ehliyet alma, miras kabul etme, bağımsız ikamet etme gibi durumlarda da kazai rüşt, bireyin önünü açar. Ancak örneğin evlenme gibi işlemlerde sadece kazai rüşt yeterli olmayabilir; Aile Mahkemesi’nin özel izni gibi başka şartlar da aranabilir. Dolayısıyla ergin kılınma davası ile kazanılan haklar geniş olmakla birlikte, bazı alanlarda özel mevzuatlar da dikkate alınmalıdır.
Son olarak, kazai rüşt ile memur olunabilir mi? sorusu da sıklıkla gündeme gelir. 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’na göre, memuriyet için reşit olma şartı bulunduğundan, kazai rüşt kararı bu şartı yerine getirmiş sayılır. Ancak uygulamada kurumdan kuruma farklı yorumlar gelişebilmektedir. Bu nedenle başvuru yapılmadan önce ilgili kurumun iç mevzuatı incelenmelidir.
