Dikkatsizlik Edenler Suçu ve Cezası (As.C.K. 136)

Bu makalemizde Askeri Ceza Kanunu 136. Maddesinde  dikkatsizlik edenler olarak yer alan suç tipini  detaylı olarak inceleyeceğiz.

Askeri disiplinin korunması, ordunun etkinliği ve güvenliği açısından hayati bir öneme sahiptir. Bu bağlamda, Askeri Ceza Kanunu’nda yer alan hükümler, hem askerî hiyerarşinin sağlıklı işlemesini hem de görevlerin eksiksiz yerine getirilmesini güvence altına alır. Askeri Ceza Kanunu 136. madde, özellikle nöbet hizmeti ve askerî görevlerin ifası sırasında ortaya çıkabilecek ihmaller ile kasti davranışlara yönelik yaptırımları düzenlemektedir.

Askeri Ceza Kanunu 136. Madde İçeriği ve Unsurları

Askeri Ceza Kanunu Madde 136, üç temel durumu ele almaktadır:

• Görev Yapamaz Hale Gelme (fıkra 1-A): Komutan, subay veya nöbetçi, kasıtlı ya da ihmal sonucu verilen görevi yapamayacak hale gelirse cezai sorumluluk doğar.
• Nöbet Yerini Terk Etme veya Emir Hilafına Hareket (fıkra 1-B): Nöbet yerini izinsiz terk etmek ya da verilen talimatlara aykırı davranmak, cezalandırılacak bir fiil olarak tanımlanmıştır.
• Zarar Meydana Gelmesi (fıkra 1-C): Yukarıdaki her iki durumda da bir zarar doğmuşsa cezanın ağırlığı artmaktadır.

İlk fıkrada öngörülen cezalar barış zamanına yöneliktir ve en az 14 gün katıksız hapis veya iki yıla kadar hapis cezası öngörülmektedir.

İkinci fıkrada ise seferberlik veya düşman karşısında işlenen fiiller için çok daha ağır yaptırımlar düzenlenmiştir. Özellikle düşman karşısında işlenen bu fiillerin cezası ölüm cezasına kadar varabilmektedir. Daha az vahim durumlarda ise en az bir yıl süreli ağır hapis cezası öngörülmektedir.

Üçüncü fıkrada ise fiil sonucu doğrudan zarar yerine “önemli bir zarar tehlikesinin ortaya çıkması halinde uygulanacak cezalar belirtilmiştir. Bu durumda da düşman karşısında işlenmesi halinde cezanın daha ağır olduğu görülmektedir.

Dikkatsizlik Edenler Suçu ( As.C.K. 136) Madde metni

Madde 136 

1. Her kim askeri karakolun veya müfrezenin veyahut hususi bir vazife ile mükellef olan bir kısım askerin kumandanı veya subaylarından veyahut nöbetçi iken kasten veya tekasülünden

A: Kendisini verilen vazifeyi yapmayacak hale korsa;

B: Nöbet mahallini terkederse yahut verilen sair talimata mugayir hareket ederse;

C: Her iki halde de bir mazarratı mucip olursa on dört günden az olmamak üzere katıksız hapis veya iki seneye kadar hapis ile cezalandırılır.

2. Yukarıki fıkrada yazılı suç seferberlikte yapılmışsa suçlu altı aydan az olmamak üzere hapis, düşman karşısında ölüm, az vahim hallerde bir seneden az olmamak üzere muvakkat veya müebbet ağır hapis ile cezalandırılır.

3. 2 nci fıkrada yazılı suç dolayısiyle ehemmiyetli bir zarar tehlikesi zuhura gelmişse üç aydan aşağı olmamak üzere hapis, bu tehlike   düşman karşısında olduğu takdirde suçluya bir seneden az olmamak üzere ağır hapis cezası verilir.

As.C.K. 136 Tekasül Ne Demek ?

“Tekasül” Arapça kökenli bir kelimedir ve ihmal etme, tembellik etme, gevşeklik gösterme anlamına gelir.

Hukuk dilinde özellikle görevini yerine getirirken gerekli özeni göstermemek, yani kasıtlı olmadan ama dikkatsizlik veya gevşeklik yüzünden bir görevi ihmal etmek şeklinde kullanılır.

Askeri Ceza Kanununu 136. maddesindeki kullanımında da “kasten veya tekasülünden” ifadesi,

• Kasten: Bilerek ve isteyerek,
• Tekasülünden: İhmal, gevşeklik veya sorumsuzluk nedeniyle

görevin yapılmaması halini kapsar.

Müfreze Ne Demek ?

“Müfreze” askerî bir terimdir. Osmanlıca kökenli olup günümüz Türkçesinde de kullanılmaya devam eder. Bir taburdan ayrılan ve belirli bir görev için geçici veya sürekli olarak oluşturulan küçük askerî birliktir. Genellikle bir takım ile bölük arasında büyüklüğe sahip olur. “Müfreze”, bir askeri birliğin güvenlik, keşif, devriye, pusu veya özel bir görev için ayrılmış küçük bir kısmını ifade eder.

Dikkatsizlik Edenler Suçunda Yer Verilen Mazarrat Ne Demek ?

sonuç anlamına gelir.

Özellikle hukuk dilinde, bir fiilin doğurduğu olumsuz etki, zarar veya tehlikeyi ifade eder.

Askerî Ceza Kanunu’nun 136. maddesindeki kullanımında:

• “Her iki halde de bir mazarratı mucip..” ifadesi, “Her iki durumda da bir zarara sebep olursa” anlamına gelir.

Yani kanun, nöbet yerini terk etmek ya da görevi yapamayacak hale gelmek gibi fiillerin, eğer herhangi bir zarara yol açması durumunda daha ağır şekilde cezalandırılacağını belirtmektedir.

Askerî Ceza Kanunu 136. Maddesi Soruşturma İzni

Askeri Ceza Kanun Ek 15. Maddesi uyarınca;  “Asker kişilerin işledikleri askerî suçların soruşturulması izne tabidir. Ancak, ağır ceza mahkemesinin görevine giren suçüstü hâllerinde soruşturma genel hükümlere göre yürütülür” denilmiştir. İş bu sebeple Dikkatsizlik Edenler Suçu   soruşturma yürütülebilmesi için soruşturma izni verilmesi gerekmektedir.

Yetkili merci, soruşturma izni konusundaki kararını suçun işlenildiğinin öğrenilmesinden itibaren ön inceleme dâhil en geç otuz gün içinde verir. Bu süre, zorunlu hâllerde on beş günü geçmemek üzere bir defa uzatılabilir. Yetkili merci, belirtilen süreler içinde soruşturma izni verilmesi veya verilmemesi konusunda karar verir ve kararını Cumhuriyet başsavcılığına, hakkında inceleme yapılana ve varsa şikayetçiye bildirir. Bu kararlara karşı on gün içinde itiraz edilebilir. Sırf askerî suçlara ilişkin verilen soruşturma iznine itiraz edilmesi, soruşturma işlemlerini engellemez.

Askeri Ceza Kanunu 136. Madde Şikayet

Askeri Ceza Kanunu 48. maddesi uyarınca askeri suçların takibi şikayete bağlı değildir. Dikkatsizlik Edenler Suçu ve Cezası soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlı değildir.

Askeri Ceza Kanunu 48. maddesi ; 

Dikkatsizlik Edenler Suçu Görevli ve Yetkili Mahkeme

Askerî Ceza Kanunu’nun 136. maddesinde düzenlenen suçlar, asker kişilerin askerî suçları arasında yer alır. Bu nedenle, söz konusu fiiller hakkında hangi mahkemelerin görevli ve yetkili olduğu hususu, hem askerî ceza hukuku hem de yargı sistemi açısından önem taşır.

Görevli Mahkeme

2017 Anayasa değişikliği ile askerî yargı kaldırılmış, askerî mahkemeler tamamen kapatılmıştır. Bu tarihten önce söz konusu suçlara Askerî Mahkemeler bakmaktaydı. Günümüzde ise:

• Asker kişiler tarafından Askerî Ceza Kanunu’nun 136. maddesi kapsamında  işlenen bu suçlarda, görevli mahkeme artık Asliye Ceza Mahkemeleri görevlidir. 

Dolayısıyla, Madde 136 kapsamındaki fiiller için esas görevli mahkemeler adli yargı mahkemeleridir.

Yetkili Mahkeme

Yetki bakımından, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) hükümleri uygulanır. Buna göre:

• Suçun işlendiği yer mahkemesi yetkilidir.
• Eğer suç bir kışlada veya askeri birlikte işlenmişse, o yerin bağlı bulunduğu adli mahkeme yargılamayı yapar.
• Suçun farklı yerlerde işlenmesi veya tespit edilmesi hâlinde, öncelikle fiilin işlendiği yer mahkemesi

Dikkatsizlik Edenler Suçu Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması

Askeri  Ceza Kanunu Ek Madde 17 – (Ek:24/6/2021-7329/7 md.) 4/12/2004 tarihli ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına ilişkin hükümleri, aşağıdaki hâller hariç askerî suç ve cezalar hakkında da uygulanır:

A) Sırf askerî bir suçtan dolayı altı ay veya daha fazla süreli hapis cezasına hükmedilmesi.

B) Fiilin, disiplini ağır şekilde ihlal etmesi veya birliğin güvenliğini tehlikeye düşürmesi ya da birliğin muharebe hazırlığını veya etkinliğini zafiyete uğratması ya da büyük bir zarar meydana getirmesi.

C) Fiilin savaş veya seferberlikte işlenmesi

Askeri Ceza Kanunu 136. Madde Erteleme

Askeri Ceza Kanunu Madde 47 ;

Türk Ceza Kanununun hapis cezasının ertelenmesine ilişkin hükümleri, askeri suçlar hakkında da uygulanır.

Bu maddenin başlığı 23/6/2016 tarihli ve 6722 sayılı Kanunun 9 uncu maddesiyle metne işlendiği şekilde değiştirilmiştir. Ancak aşağıdaki hâllerde hapis cezaları ertelenmez:

A) Sırf askeri suçlardan dolayı yapılan yargılama sonunda hükmolunan netice cezanın üç ay veya daha fazla süreli hapis cezası olması.

B) Fiilin, disiplini ağır şekilde ihlal etmesi veya birliğin güvenliğini tehlikeye düşürmesi ya da birliğin muharebe hazırlığını veya etkinliğini zafiyete uğratması ya da büyük bir zarar meydana getirmesi.

C) Fiilin savaş veya seferberlikte işlenmesi.

D) Daha önce sırf askeri bir suçtan dolayı mahkûm olunması.

Dikkatsizlik Edenler Suçu Zamanaşımı

Türk Ceza Kanunu hükümlerinden zamanaşımına ilişkin hükümler uygulanır.

Dava zamanaşımı süresinin durması veya kesilmesi

Madde 67- (1) Soruşturma ve kovuşturma yapılmasının, izin veya karar alınması veya diğer bir mercide çözülmesi gereken bir meselenin sonucuna bağlı bulunduğu hallerde; izin veya kararın alınmasına veya meselenin çözümüne veya kanun gereğince hakkında kaçak olduğu hususunda karar verilmiş olan suç faili hakkında bu karar kaldırılıncaya kadar dava zamanaşımı durur.

(2) Bir suçla ilgili olarak;

a) Şüpheli veya sanıklardan birinin savcı huzurunda ifadesinin alınması veya sorguya çekilmesi,

b) Şüpheli veya sanıklardan biri hakkında tutuklama kararının verilmesi,

c) Suçla ilgili olarak iddianame düzenlenmesi,

d) Sanıklardan bir kısmı hakkında da olsa, mahkûmiyet kararı verilmesi,

halinde, dava zamanaşımı kesilir.

(3) Dava zamanaşımı kesildiğinde, zamanaşımı süresi yeniden işlemeye başlar. Dava zamanaşımını kesen birden fazla nedenin bulunması halinde, zamanaşımı süresi son kesme nedeninin gerçekleştiği tarihten itibaren yeniden işlemeye başlar.

(4) Kesilme halinde, zamanaşımı süresi ilgili suça ilişkin olarak Kanunda belirlenen sürenin en fazla yarısına kadar uzar.

Ceza zamanaşımı

Madde 68- (1) Bu maddede yazılı cezalar aşağıdaki sürelerin geçmesiyle infaz edilmez:

a) Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezalarında kırk yıl.

b) Müebbet hapis cezalarında otuz yıl.

c) Yirmi yıl ve daha fazla süreli hapis cezalarında yirmidört yıl.

d) Beş yıldan fazla hapis cezalarında yirmi yıl.

e) Beş yıla kadar hapis ve adlî para cezalarında on yıl.

(2) Fiili işlediği sırada oniki yaşını doldurmuş olup da onbeş yaşını doldurmamış olanlar hakkında, bu sürelerin yarısının; onbeş yaşını doldurmuş olup da onsekiz yaşını doldurmamış olan kişiler hakkında ise, üçte ikisinin geçmesiyle ceza infaz edilmez.

(3) Bu Kanunun İkinci Kitabının Dördüncü Kısmında yazılı yurt dışında işlenmiş suçlar dolayısıyla verilmiş ağırlaştırılmış müebbet hapis veya müebbet hapis veya on yıldan fazla hapis cezalarında zamanaşımı uygulanmaz.

(4) Türleri başka başka cezaları içeren hükümler, en ağır ceza için konulan sürenin geçmesiyle infaz edilmez.

(5) Ceza zamanaşımı, hükmün kesinleştiği veya infazın herhangi bir suretle kesintiye uğradığı günden itibaren işlemeye başlar ve kalan ceza miktarı esas alınarak süre hesaplanır.

Dikkatsizlik Edenler Suçu ve Cezası  Emsal kararlar

As.Yrg.1.D., 26.11.2014, Ε.2014/925, Κ.2014/931 – Dikkatsizlik Edenler

Sanıkların, nöbet talimatına göre nöbet süresince oturmaları ve hava şartlarının elverişsiz olması hâli dışında nöbet kulübesine girmeleri yasak olmasına rağmen, bu kurallara aykırı davrandıklarında kuşku bulunmamakla birlikte, yaşanan olay neticesinde herhangi bir maddi zarar meydana gelmediği gibi, Birlik Komutanlığının   nöbet sırasındaki eylemlerinden dolayı Birlikte güvenlik zafiyetinin yaşanmadığı, dolayısıyla manevi bir zararın da meydana gelmediği, anlaşılmaktadır.

Bu itibarla, Askerî Mahkemece; sanıkların, nöbet talimatına aykırı hareketlerinden dolayı maddi ve manevi herhangi bir zarar meydana gelmemiş olması nedeniyle atılı suçun unsurla-rı itibarıyla oluşmadığı, sanıkların eylemlerinin, 6413 sayılı TSK Disiplin Kanunu’nun 19’uncu maddesinde düzenlenen “Nöbet talimatına aykırı hareket etmek” disiplinsizlik hâli kapsamında değerlendirilmesi gerektiği kabul edilerek ayrı ayrı beraatlerine karar verilmesinde hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varıldığından, Askerî Savcının temyiz sebeplerinin reddiyle, beraat hükümlerinin ayrı ayrı onanmasına karar verilmiştir(As.Yrg.1.D., 26.11.2014, Ε.2014/925, Κ.2014/931)

As. Yrg.3.D., 11.2.2014, E.2014/163, Κ.2014/156 -dikkatsizlik edenler suçu cezası

Sanığın, 12.4.2012 günü 07.00-10.00 saatleri arasında 20 Nu.li Kule Nöbetçi si olarak görevlendirildiği, imzası karşılığında tebliğ edilen nöbet talimatlarna göre. bu nöbetin silahlı, boş şarjör silaha takılı, silah emniyette ve dolu şarjörler hücum yeleğinde olacak şekilde tutulması gerektiği, sanığın aksi ispatlanamayan savunmalarına göre, merak saikiyle hücum yeleğinde bulunması gereken dolu şarjörü, kendisine görevi gereği teslim edilen .. seri numaralı G-3 Piyade Tüfeğine takarak tam dolduruş konumuna getirdiği, nöbet değişim aracının gelmesi nedeniyle panik yaptığı ve atm yatağındaki mermiyi çıkarmaya çalışırken tetik düşürmesi üzerine tüfeğin ateş aklığı, bir adet merminin boşa sarf edilmesi nedeniyle 1 TL tutarında Hazine zararımın meydana geldiği, böylece, sanığın, As.C.K’nın 136/1-B,C maddesinde yazılı mazarrtı mucip nöbet talimatına aykırı hareket etmek suçunu işlediği anlaşılmaktadır.

Askeri Mahkemece, sanığın, haklı ve yerinde gerekçelerle, atılı suçu işlediği kabul edilerek, kanunun öngördüğü alt sınırdan temel cezanın tayini ve takdiri indirimin uygulanmak suretiyle kurulan mahkûmiyet hükmünde usul, sübut, vasıf ve takdir yönlerinden herhangi bir isabetsizlik bulunmadığı ,

SIRADAKİ MAKALELER : 

• Subay Güvenlik Soruşturması 
• Jandarma Uzman Erbaş Güvenlik Soruşturması 
• 6413 Sayılı Kanun
• Sicil İptal Davası