Askeri Rütbeler ve Jandarma Rütbeleri 2025

Askeri Rütbeler, genel olarak herhangi bir silahlı kuvvetler veya güvenlik teşkilatında görevli personelin hiyerarşik pozisyonunu gösteren unvan ve bu unvanı simgeleyen işaretlerdir Jandarma rütbesi ise, İçişleri Bakanlığına bağlı bir genel kolluk kuvveti olan Jandarma Genel Komutanlığı bünyesindeki personelin hiyerarşik seviyesini belirten rütbelerdir.

Askeri rütbeler ve jandarma rütbeleri, Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) ve Jandarma Teşkilatı içinde disiplinin sağlanması için son derece önemlidir. Bu doğrultuda; TSK, hava, kara ve deniz olmak üzere 3 temel gruba ayrılmıştır. Bu kapsamda, her kuvvetin kendi içinde rütbe sıralaması vardır. Bu doğrultuda; her askeri veya jandarma rütbelerinin omuz ve koldaki yıldızlı veya çizgili apoletler ile kendine göre simgesi vardır. Bu grupların içinde disiplin ise, rütbeler ile sağlanmaktadır. TSK, gibi astlık-üstlük gibi hiyerarşik düzenin geçerli olduğu kurumlarda rütbeler kurumsal düzenin ve disiplinin sağlanmasında önemli bir role sahiptir.

Bu doğrultuda; bu yazımızda; Askeri rütbeler nasıl sıralanır? ve Jandarma rütbeleri nasıl sıralanır?  sorusuna cevap arayacağız. Bu doğrultuda, TSK’daki askeri rütbeler sırasıyla inceleyeceğız. Böylece; TSK rütbeler, TSK rütbe sıralaması, en yüksek askeri rütbe hakkında genel bilgi vereceğiz. Ayrıca; TSK’nın kara, deniz ve hava kuvvetleri rütbeleri ve maaşlarından da bahsedeceğiz. Devamında ise; Jandarma Teşkilatı rütbelerini inceleyeceğiz. Sonrasında; sırasıyla TSK’daki atama sürelerini inceleyeceğiz. ve yasaklı rütbe kavramını açıklayacağız. Son olarak; teğmen, uzman çavuş, subay, astsubay maaşları hakkında bilgi vereceğiz.

Ayrıca; askeri rütbeler hakkında detaylı bilgi almak için askeri avukatlarımızla iletişime geçebilirsiniz.

Türk Silahlı Kuvvetleri – TSK Askeri Rütbeleri Sırasıyla

TSK’da görevli kişilerin askeri rütbeleri bilmesi gerekir. Ayrıca; belirli bir yaşa gelmiş olan her Türk vatandaşı erkeğin zorunlu olarak yapması gereken askerlik görevi sebebiyle askeri rütbelere olan aşinalığı mevcuttur. Çünkü; TSK’da  ast ve üst ilişkisi olup, bu hiyerarşi rütbeler ile sağlanmaktadır. Dolayısıyla; askerler ve jandarma personelleri, en düşük rütbeden en yüksek rütbeye kadar  sıralanmaktadır. Bu sıralama kapsamında ise; rütbesi düşük olan asker veya jandarma personeli, rütbesi yüksek olan askerin veya jandarma personelinin emrine uymak zorundadır. Böylece; TSK’da düzen sağlanmaktadır. .

Bu doğrultuda; TSK’daki askeri rütbeler, genel olarak 4’e ayrılmaktadır. Bunlar sırasıyla şunlardır;

1. General Rütbeleri
2. Subay Rütbeleri
3. Astsubay Rütbeleri
4. Er ve Erbaş Rütbeleri

Asker Rütbeleri Sıralaması Küçükten Büyüğe

Askeri rütbe; kural olarak, kıdem ve bekleme ile kazanılmaktadır. Bu doğrultuda; gruplarına göre TSK rütbeleri sıralaması küçükten büyüğe doğru şu şekildedir:

Tablodan da açıkça görüleceği üzere; TSK askeri rütbe sıralamasında en altta er ve erbaş yer alırken, en üstte ise orgeneral yer alır. Ancak; mareşal ise, TSK’daki en yüksek askeri rütbe olmak ile beraber, diğer rütbelerden farklı olarak, kıdem ve bekleme ile kazanılmaktadır. Bu hususu aşağıda, “Mareşal Rütbe Nedir?” başlığında detaylı olarak açıklanacaktır. Ayrıca; Genelkurmay Başkanı ise, bilinenin aksine bir rütbe olmayıp, bir makam belirtmektedir.

En Yüksek Askeri Rütbe

Askeri rütbeler, silahlı kuvvetlerin hiyerarşik yapısının temelini oluşturur ve otorite, sorumluluk ile düzeni yansıtır. TSK, Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri olmak üzere farklı hizmet kollarını içerir ve bu kollar arasında rütbe adlandırmalarında farklılıklar bulunsa da, en üst düzeyde genel bir eşdeğerlik söz konusudur.

Türk Silahlı Kuvvetleri’nde Kara Kuvvetleri ve Hava Kuvvetleri’nde ulaşılabilecek en yüksek askeri rütbe Mareşal’dir. Mareşal, sadece bir rütbe olmanın ötesinde, olağanüstü koşullar altında verilen onursal bir unvandır. Deniz Kuvvetleri’nde ise Mareşal rütbesine denk gelen en yüksek askeri rütbe Büyük Amiral (Donanma Büyük Amirali) olarak adlandırılır

Mareşal rütbesinin askeri hiyerarşideki en üst basamağı temsil ettiğini ve olağanüstü bir askeri kariyerin ardından dahi ancak özel bir Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) kararıyla ulaşılabileceğini gösterir.  Benzer şekilde, Büyük Amiral rütbesi de standart terfi prosedürleri ile kazanılmaz. Mareşal rütbesinin deniz kuvvetlerindeki karşılığı olan Büyük Amiral rütbesi de, olağanüstü savaş başarıları gösteren ve Oramiral rütbesindeki subaylara TBMM tarafından verilir.

Askeri Rütbeler Nelerdir?

Bu doğrultuda; büyükten küçüğe doğru askeri rütbelere ilişkin açıklamalar aşağıdaki tablodaki gibidir:

Kara Kuvvetleri Rütbeleri ve Maaşları

Türk Kara Kuvvetleri Komutanlığı (KKK), TSK kara operasyonlarından sorumlu temel kuvvetidir. KKK’daki askeri rütbeler, temelde 4 ana kategoriye ayrılmaktadır: Subay, Astsubay, Uzman Erbaş ve Erbaştır. Bu katagorilendirme, askeri personelin hiyerarşik yapısını ve sahip oldukları yetki ve sorumluluk seviyelerini belirlemektedir.

En alt kademeyi oluşturan uzman Uzman Erbaş ve Erbaş rütbeleri, genellikle temel askeri görevleri yerine getiren personeli kapsarken, Astsubaylar subaylar,  kritik bir bağlantı görevi üstlenir ve genellikle teknik uzmanlık ve denetim sorumluluklarını taşırlar. Subaylar, komuta ve liderlik pozisyonlarında bulunan ve askeri operasyonların yönetiminden sorumlu olan yetkili personeldir. Ayrıca; en üst düzeydeki subaylar olan generaller askeri liderleri temsil eder ve stratejik komuta ve karar alma süreçlerinde görev alırlar. Bu 4 ana kategori, Kara Kuvvetleri’nin disiplinli ve etkili bir şekilde işlemesini sağlayan temel bir yapıyı oluşturur.

Bu doğrultuda; KKK’daki askeri rütbeler büyükten küçüğe doğru aşağıdaki tablodaki gibidir:

Bu önemli askeri teşkilatın etkin ve düzenli işleyişi, açık bir rütbe sistemi ve bu rütbelere karşılık gelen adil bir ücretlendirme yapısı ile doğrudan ilişkilidir. Askeri rütbelerin anlaşılması, teşkilat içindeki hiyerarşiyi, personelin kariyerindeki ilerlemeyi ve aldığı mali karşılığı anlamak açısından hayati öneme sahiptir. Bu doğrultuda; TSK KKK personelinin maaşları, rütbelerine göre önemli ölçüde farklılık göstermektedir. General rütbesindeki personel, en yüksek maaş aralığına sahipken, er ve erbaşlar genellikle daha düşük bir ücretlendirme alırlar.

Ayrıca; enflasyon da TSK Kara Kuvvetleri personelinin maaşlarının belirlenmesinde önemli bir  kriterdir. Bu doğrultuda; TSK görev yapan Kara Kuvvetleri askerlerin 2025 yılı maaşları, yapılan %11,55’lik zam ile birlikte yeniden belirlendi. TÜİK tarafından açıklanan Ocak 2025 enflasyon verilerinin ardından gelen bu zam ile sadece alt rütbelerdeki askerlerin değil, üst düzey askeri personelin maaşlarında da önemli artışlar kaydedildi. Böylece; söz konusu zam teğmen, astsubay ve uzman çavuş rütbesindeki askerlerin maaşlarında önemli artışlara neden oldu.

Bu doğrultuda; 2025 yılı için ise TSK Kara Kuvvetleri personellerinin maaşları aşağıdaki tablodaki gibi kaydedildi:

Mareşal Rütbe Nedir?

Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK), ülkenin güvenliğini ve bağımsızlığını koruma misyonunu üstlenen köklü bir kurumdur. Bu kurum içerisinde, askeri rütbeler, personelin yetki ve sorumluluklarını belirleyen hiyerarşik bir sistemi teşkil eder. Bu sistemin en üst noktasında ise, Türk Kara Kuvvetleri ve Türk Hava Kuvvetleri’nde erişilebilecek en yüksek askeri onur olan Mareşal rütbesi bulunmaktadır. Bu rütbe, sıradan bir kariyer basamağı olmanın ötesinde, Türk askeri tarihinde derin bir anlam ve saygınlığa sahiptir.

Mareşal rütbesi, Türk Silahlı Kuvvetleri’nin Kara ve Hava kuvvetlerinde bulunan en yüksek askeri rütbeyi ifade eder . Türk Deniz Kuvvetleri’ndeki karşılığı ise Büyükamiral olarak tanımlanmaktadır. NATO standartlarında bu rütbe, OF-10 kodu ile temsil edilmektedir. Bu tanımlamalar, Mareşal rütbesinin sadece ulusal düzeyde değil, uluslararası askeri terminolojide de en üst seviyeyi işaret ettiğini göstermektedir. Farklı kaynakların benzer ifadelerle bu rütbeyi tanımlaması, Mareşal’in TSK içindeki tartışmasız en yüksek konumu hakkında net bir fikir vermektedir.

Mareşal rütbesine ulaşmak, diğer askeri rütbelerden farklı olarak, olağanüstü koşullara ve özel bir sürece tabidir. Bu rütbe, her şeyden önce, savaş meydanlarında gösterilen üstün başarılar ve kahramanlıklar neticesinde TBMM kararıyla verilir . Bu durum, Mareşal rütbesinin sadece askeri bir terfi olmadığını, aynı zamanda yüksek düzeyde bir milli takdir ve onur ifadesi olduğunu ortaya koymaktadır. Bir subayın bu rütbeye layık görülmesi için, genellikle Orgeneral (veya Deniz Kuvvetleri’nde Oramiral) rütbesinde bulunması ve savaş sırasında ülkenin kaderini etkileyen stratejik zaferlere imza atması beklenir. Belirtmek gerekir ki, Mareşal rütbesi, kıdem veya bekleme süresiyle kazanılan bir rütbe değildir . Bu vurgu, rütbenin istisnai niteliğini ve yalnızca olağanüstü askeri başarıların bir sonucu olarak verilebileceğini açıkça ortaya koymaktadır. TBMM’nin bu konudaki yetkisi, Mareşal unvanının sadece askeri bir değerlendirme sonucunda değil, aynı zamanda milli iradenin tecellisiyle verildiğini gösterir. Bu durum, rütbenin ne kadar nadir ve değerli olduğunu da pekiştirmektedir.

Türkiye Cumhuriyeti tarihinde Mareşal rütbesi yalnızca 2 değerli komutana verilmiştir. Bu isimler, ülkenin bağımsızlık mücadelesinde ve kuruluşunda hayati roller oynamışlardır. Ancak; Türkiye Cumhuryeti’nde Büyük Amiral unvanını alan bir asker yoktur.

Jandarma Rütbeleri

Türkiye Cumhuriyeti’nin önemli güvenlik güçlerinden biri olan Jandarma Genel Komutanlığı, İçişleri Bakanlığı‘na bağlı olarak kırsal alanlar başta olmak üzere ülke genelinde asayiş ve kamu düzeninin sağlanmasında kritik bir rol üstlenmektedir. Burada amaç, askeri hiyerarşinin gerektirdiği düzen ve disiplini sağlamaktır.

Jandarma’nın bu önemli görevini etkin bir şekilde yerine getirebilmesi, hiyerarşik yapısının temelini oluşturan rütbe sisteminin doğru anlaşılmasına bağlıdır. Çünkü; jandarmanın bu karmaşık ve hayati sisteminin incelenmesi, teşkilatın operasyonel etkinliği, organizasyonel dinamikleri ve kariyer gelişim yollarının anlaşılması açısından büyük önem taşımaktadır. Bu doğrultuda; Jandarma teşkilatındaki tüm rütbeleri, bu rütbelerin hiyerarşik sırasını, görsel işaretlerini, atanma ve terfi süreçlerini detaylı bir şekilde incelemek gerekmektedir.

Ayrıca; Jandarma rütbe sisteminin anlaşılmasında TSK’nın diğer kuvvetlerindeki eşdeğer rütbelerle karşılaştırmak yol gösterici olabilmektedir. Çünkü; jandarma rütbeleri, yukarıda belirttiğimiz ve aşağıda detaylı olarak açıklayacağımız askeri rütbelere büyük oranda paralellik göstermektedir. Bu kapsamda; jandarma teşkilatındaki rütbeler, farklı kategorilere ayrılmıştır. Bu kategoriler ise; genel olarak, general rütbeleri, üstsubay rütbeleri, subay rütbeleri, astsubay rütbeleri, uzman jandarma rütbeleri ve uzman erbaş rütbeleri olarak sınıflandırılmaktadır. Böylece; her bir kategori, kendi içinde belirli bir hiyerarşik sıraya sahip olmakta ve bu sıralama, teşkilat içindeki yetki ve sorumlulukları açıkça tanımlamaktadır. Tüm bu açıklamalar doğrultuda; Türkiye Cumhuriyeti Jandarma Genel Komutanlığı’na göre, jandarma rütbeleri, aşağıdaki tablodaki gibidir:

Askeri Rütbelerde Atama Süreleri Ne Kadar?

TSK, Türkiye Cumhuriyeti’nin ulusal güvenliğini sağlamakla görevli, köklü bir teşkilattır. Bu teşkilatın hiyerarşik yapısının temelini askeri rütbeler oluşturur ve bu rütbelerdeki görevlendirme süreleri, personelin kariyer gelişimi ve TSK’nın etkin işleyişi açısından büyük önem taşır.

Kara Kuvvetleri, Deniz Kuvvetleri ve Hava Kuvvetleri olmak üzere 3 ana komutanlıktan oluşan TSK’da, rütbeler ve bu rütbelerdeki görev sürelerine ilişkin temel prensipler genellikle benzerlik gösterse de, bazı rütbe isimleri ve özel durumlar farklılık arz edebilir.

Burada “atama süresi” kavramından kastedilen, bazı rütbelerde terfi için geçirilmesi gereken zorunlu süreyi ifade etmekteyken, bazılarında  rütbedeki tipik görev süresini veya terfiye uygun hale gelmeden önceki minimum hizmet süresini ifade etmektedir.

Bu doğrultuda; TSK’da rütbelere göre atama süreleri aşağıdaki tablodaki gibidir:

Yasaklı Rütbe Nedir?

Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK), hiyerarşik bir yapı içerisinde tanımlanmış askeri rütbeler üzerine inşa edilmiştir. Bu rütbeler, askeri personel arasındaki yetki ve sorumluluk ilişkilerini belirler. Ancak, bazı durumlarda, askeri personelin sahip olduğu rütbelerin askıya alınması veya geri alınması söz konusu olabilir. Bu durum, yaygın olarak “yasaklı rütbe” olarak ifade edilmektedir.

“Yasaklı rütbe” terimi, TSK içerisinde belirli bir askeri personelin rütbesinin geçici olarak dondurulduğu veya kalıcı olarak geri alındığı bir durumu ifade eder . Bu durum, ilgili personelin rütbesiyle ilişkili olan görev ve sorumlulukları yerine getirme yetkisinin ortadan kalkması anlamına gelir. Dolayısıyla, “yasaklı rütbe”, TSK’daki mevcut rütbe hiyerarşisi içinde tanımlanmış bir rütbe türü olmaktan ziyade, bir rütbenin kullanılamaz hale gelmesini tanımlayan bir statüdür.

Bir askeri personelin rütbesinin askıya alınması veya geri alınmasına yol açabilecek çeşitli nedenler bulunmaktadır. Bu nedenler, genellikle personelin hizmet yükümlülüklerini yerine getirmedeki başarısızlığı, disiplin sorunları veya yasa dışı faaliyetlere karışmasıyla ilgilidir.

Uzman Çavuş Rütbeleri

Uzman Çavuş rütbesi, hem Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) hem de Jandarma Teşkilatı bünyesinde bulunan, uzmanlaşmış astsubay altı personel kademesini ifade etmektedir. Bu rütbe, askeri ve güvenlik bağlamında önemli bir yere sahip olup, er ve erbaşlar ile subay ve astsubaylar arasında kritik bir bağlantı görevi üstlenmektedir.

“Uzman Çavuş” rütbesi hem TSK hem de Jandarma Teşkilatı bünyesinde bulunmakla birlikte, yapısal ve terminolojik olarak önemli farklılıklar göstermektedir. TSK’da Uzman Çavuş, Uzman Erbaş kategorisi içinde tek bir rütbeyi ifade ederken, Jandarma Teşkilatı, Uzman Jandarma için sekiz seviyeden oluşan ayrıntılı bir hiyerarşik sistem kurmuştur. Her iki teşkilattaki uzmanlaşmış astsubay altı personelin hiyerarşik konumları da farklılık göstermekte, Jandarma’nın Uzman Jandarma sistemi daha kademeli bir ilerleme imkanı sunmaktadır. Bu deneyimli ve uzmanlaşmış astsubay altı personel, hem Türk Silahlı Kuvvetleri’nin hem de Jandarma Teşkilatı’nın operasyonel etkinliğini sürdürmede ve çeşitli görevlerini yerine getirmede hayati bir rol oynamaktadır.

Teğmen Maaşı Ne Kadar?

Türkiye’nin güvenlik yapısında önemli bir yere sahip olan TSK ve Jandarma, ülkenin savunması ve iç güvenliğinin sağlanması görevlerini üstlenmektedir. Bu kapsamda; TSK, Türkiye Cumhuriyeti’nin ulusal askeri gücünü temsil ederken; Jandarma, İçişleri Bakanlığı’na bağlı olarak kırsal ve bazı kentsel bölgelerde asayişin ve kamu düzeninin korunmasından sorumludur. Her iki teşkilatta da Teğmen rütbesi, genç subayların başlangıç seviyelerinden birini oluşturur.

Jandarma Teğmen maaşlarında arasında kıdem, görev yeri ve üstlenilen özel sorumluluklara göre fark bulunabilmektedir. Bu sebeple; teğmen rütbesindeki bir subayın deneyimi arttıkça ve daha kritik görevlerde bulundukça maaşının da artması beklenir. Ayrıca, Jandarma teşkilatı içindeki farklı birimlerde veya coğrafi bölgelerdeki görevlendirmeler de maaş farklılıklarına yol açabilmektedir.

TSK Teğmen maaşlarındaki arasında hizmet kolu (Kara, Hava, Deniz Kuvvetleri), görevlendirmenin yapıldığı yer, kıdem ve üstlenilen görevler sebebiyle fark oluşabilmektedir. Örneğin; Hava Kuvvetleri’ndeki bir pilot Teğmen ile Kara Kuvvetleri’ndeki bir piyade Teğmenin maaşları, görevlerinin niteliği ve risk seviyesi gibi faktörlere bağlı olarak farklılık gösterebilir.

Maaşlarda farklılıklara yol açabilecek tüm bu özel durumlar kapsam dışı bırakıldığında;  2025 yılı için TSK’daki ve Jandarma’daki teğmen maaşları aşağıdaki tablodaki gibidir:

Maaşlardaki bu benzerlikler veya farklılıklar, her iki kurumun bütçe kaynakları, personel politikaları ve görevlendirme koşulları gibi çeşitli faktörlerden kaynaklanabilir. Ayrıca, subay maaşlarının genel olarak benzer seviyelerde olması, her iki kurumun da aynı rütbedeki personeline benzer sorumluluklar ve yetkinlikler atfetmesinden de kaynaklanabilir.