Askeri Ceza Kanunu Ek 15. Madde

Türkiye’de askerlik, yalnızca bireysel bir görev değil, devletin güvenliği ve kamu düzeni açısından stratejik bir sorumluluktur. Bu nedenle asker kişiler için ayrı kurallar getirilmiş ve askeri disiplin özel yasalarla korunmuştur. Askeri Ceza Kanunu Ek 15. Madde , bu düzenlemelerden biri olarak öne çıkar. 2021 yılında yapılan değişiklikle yürürlüğe giren bu madde, askeri suçlara ilişkin soruşturma izni usulünü düzenlemektedir.

TSK Ceza Kanunu Ek 15. Madde İçeriği

Maddenin tam metnine göre, asker kişilerin işledikleri askeri suçlar için doğrudan soruşturma açılamaz. Bunun yerine, belli makamların izni gerekir. Böylece hem disiplinin korunması hem de keyfi soruşturmaların önlenmesi hedeflenir.

• Genel kural: Asker kişilerin işlediği askeri suçlar için soruşturma izne tabidir.

• İstisna: Ağır ceza mahkemesinin görevine giren suçüstü hâllerinde soruşturma genel hükümlere göre yapılır.

• İzin mercileri:

  • Asgari tugay komutanı veya eşidi kurum amiri,

  • Millî Savunma Bakanı (özellikle subaylar, astsubaylar ve generaller için),

  • Yabancı asker kişiler için doğrudan Millî Savunma Bakanı.

Ayrıca madde, soruşturma izninin nasıl verileceğini, ön inceleme sürecini ve hangi hâllerde 4483 sayılı Kanun’un devreye gireceğini ayrıntılı olarak açıklar.

Askeri Ceza Kanunu Ek 15. Madde Amacı

Bu düzenlemenin temel amacı, askeri disiplinin korunması ve gereksiz soruşturmaların önlenmesidir. Bir askerin işlediği iddia edilen suçla ilgili doğrudan adli sürece gidilmesi yerine, önce ilgili komutanlık veya Bakanlık düzeyinde bir inceleme yapılır. Bu sistem, hem askerin haklarını korur hem de ordunun işleyişine zarar verecek keyfi uygulamaları engellemeyi amaçlar.

Askeri Ceza Kanunu Ek 15. Madde Metni

Ek Madde 15 – (Ek:24/6/2021-7329/5 md.)

Asker kişilerin işledikleri askerî suçların soruşturulması izne tabidir. Ancak, ağır ceza mahkemesinin görevine giren suçüstü hâllerinde soruşturma genel hükümlere göre yürütülür.

Soruşturma izni, asgari tugay komutanı veya eşidi askerî kurum amiri (Deniz ve Hava Kuvvetleri Komutanlıklarında eşidi) olmak üzere, asker kişinin görev yaptığı birlik komutanı veya askerî kurum amiri, bu kişilerin yokluklarında ise vekilleri tarafından bizzat verilir. Genelkurmay Başkanlığı, Kuvvet Komutanlıkları ve Milli Savunma Üniversitesi hariç, Millî Savunma Bakanlığı merkez ve taşra teşkilatı ile bağlı ve ilgili kurum ve kuruluşlarda görev yapan asker kişiler hakkında soruşturma izni Millî Savunma Bakanı tarafından verilir. General ve amiraller hakkındaki soruşturma izni ise görev yeri dikkate alınarak ilgisine göre Genelkurmay Başkanının veya ilgili Kuvvet Komutanının teklifi üzerine ya da resen Millî Savunma Bakanı tarafından verilir.

Bir askerî birlik veya askerî kurumda geçici olarak görevlendirilen veya harekât komutasına verilen asker kişiler hakkında soruşturma izni, bu görevlerinin devamı süresince, geçici olarak görevlendirildikleri veya harekât komutasına verildikleri askerî birlik veya askerî kurumun bağlı bulunduğu soruşturma izni vermeye yetkili birlik komutanı veya askerî kurum amiri tarafından verilir.

Kanunlarda aksi yazılı olmadıkça, bir askerî birlik veya askerî kurum dışında görevlendirilen asker kişiler hakkında soruşturma izni, bu görevlerinin devamı süresince, Millî Savunma Bakanı tarafından verilir.

Uluslararası anlaşmalar gereğince yabancı asker kişilerin askerî suçları hakkında soruşturma izni Millî Savunma Bakanı tarafından verilir. Bunlar hakkında altıncı ve yedinci fıkra hükümleri uygulanmaz.

Millî Savunma Bakanı, general ve amiraller hariç subay veya astsubaylara ilişkin soruşturma izni verme yetkisini, Personel Genel Müdürlüğünün bağlı olduğu bakan yardımcısına devredebilir.

Subay ve astsubaylar hariç diğer kişilerin işledikleri askerî suçlara ilişkin soruşturma izni verme yetkisi, bu izni vermeye yetkili komutan veya askerî kurum amiri tarafından teşkilatında bulunan hukuk sınıfından olan ya da 27/7/1967 tarihli ve 926 sayılı Türk Silâhlı Kuvvetleri Personel Kanununun geçici 45 inci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi uyarınca atanmış olan hukuk hizmetleri başkanı veya birim amirine, Millî Savunma Bakanı tarafından merkezde Hukuk Hizmetleri Genel Müdürü veya yardımcısına, taşrada ve bağlı kurum ve kuruluşlarda ise asgari alay eşidi kurum amirine devredilebilir.

İzin vermeye yetkili merci, ihbar veya şikâyetin işleme konulması hâlinde bir ön inceleme başlatır, ön incelemeyi bizzat yapabileceği gibi, izin vermeye asıl yetkili merciin emrinde olan ve hakkında inceleme yapılanın üstü konumundaki asker kişilerden birine de yaptırabilir. İzin vermeye yetkili merci, emrinde olan ve hakkında inceleme yapılanın üstü konumundaki en az üç asker kişiden oluşan bir heyet de görevlendirebilir. İzin vermeye yetkili merciin zorunlu gördüğü hâllerde, heyette yer alanların çoğunluğunun, hakkında inceleme yapılanın rütbe veya kıdemce eşidi veya üstü konumunda, heyet başkanının ise hakkında inceleme yapılanın üstü konumunda olması gerekir.

(Ek dokuzuncu fıkra:30/6/2022-7415/1 md.) Firar ve izin tecavüzü gibi hakkında ön inceleme yapılanın bulunamaması nedeniyle ifade almayı imkânsız hâle getiren zorunlu hâllerde, ilgilinin ifadesi alınmaz.

Yetkili merci, soruşturma izni konusundaki kararını suçun işlenildiğinin öğrenilmesinden itibaren ön inceleme dâhil en geç otuz gün içinde verir. Bu süre, zorunlu hâllerde on beş günü geçmemek üzere bir defa uzatılabilir. Yetkili merci, belirtilen süreler içinde soruşturma izni verilmesi veya verilmemesi konusunda karar verir ve kararını Cumhuriyet başsavcılığına, hakkında inceleme yapılana ve varsa şikayetçiye bildirir. Bu kararlara karşı on gün içinde itiraz edilebilir. Sırf askerî suçlara ilişkin verilen soruşturma iznine itiraz edilmesi, soruşturma işlemlerini engellemez. İtiraz,  general ve amiraller için Danıştay Birinci Dairesine, diğer asker kişiler için ise yetkili merciin yargı çevresinde bulunduğu bölge idare mahkemesine yapılır. İtirazlar, öncelikle incelenir ve en geç üç ay içinde karara bağlanır. Verilen kararlar kesindir.

General ve amiraller hakkındaki soruşturma Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı veya Başsavcıvekili tarafından yapılır. Hâkim kararı gerektiren işlemlere dair Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının talepleri ile kovuşturmaya yer olmadığına dair kararlara yapılan itirazlar hakkında, soruşturma konusu suçların en ağırına bakmakla görevli Yargıtay ceza dairesini numara itibarıyla izleyen ceza dairesi başkanı tarafından karar verilir. Suçun son numaralı ceza dairesinin görevine girmesi hâlinde talebi ve itirazı inceleme yetkisi Birinci Ceza Dairesi Başkanına aittir. Hâkim kararı gerektiren işlemlerde Başkanın verdiği kararlara karşı yapılan itirazı numara itibarıyla izleyen ceza dairesi başkanı inceler. Son numaralı daire başkanının kararı, Birinci Ceza Dairesi Başkanı tarafından incelenir. İddianame hazırlanması hâlinde kovuşturma Yargıtay ilgili ceza dairesince yapılır.

19/4/1990 tarihli ve 3628 sayılı Mal Bildiriminde Bulunulması, Rüşvet ve Yolsuzluklarla Mücadele Kanununun 17 nci maddesinin birinci fıkrasında yer alan suçları işleyen asker kişiler hakkında soruşturma ve kovuşturma genel hükümlere göre yapılır.

Bu maddede hüküm bulunmayan hâllerde 2/12/1999 tarihli ve 4483 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun hükümleri uygulanır.

Sıkça Sorulan Sorular

Askeri Ceza Kanunu Ek 15. Madde nedir?

Ek 15. madde, asker kişilerin işlediği askeri suçlarda soruşturma izni şartını düzenleyen hükümdür. Yani savcılık doğrudan harekete geçemez; önce yetkili komutan veya Milli Savunma Bakanlığı’ndan izin alınmalıdır.

Bu madde neden getirildi?

Amaç, orduda disiplinin korunması ve askerlerin görev sırasında keyfi ya da haksız soruşturmalarla karşılaşmamasıdır. Ayrıca emir-komuta zincirinin bozulmaması için de bu sistem tercih edilmiştir.

Askeri suçlarda soruşturma izni kimden alınır?

• Tugay komutanı veya eşidi kurum amiri,

• Milli Savunma Bakanı (özellikle üst rütbeler için),

• Yabancı asker kişilerde doğrudan Milli Savunma Bakanı,
  soruşturma izni vermeye yetkilidir.

Her durumda izin gerekir mi?

Ek 15. madde soruşturma izni kapsamında bu sorunun cevabı Hayır. Eğer asker kişi ağır ceza mahkemesinin görev alanına giren bir suçüstü hâlinde yakalanırsa, izin gerekmez. Bu durumda soruşturma doğrudan genel hükümlere göre yapılır.

Askere vurmanın cezası nedir?

Bu durum kimin kime vurduğuna göre değişir:

• Sivil askere vurursa: Türk Ceza Kanunu’na göre “görevli memura mukavemet” ve “kasten yaralama” suçları oluşur. Ceza, yaralamanın ağırlığına göre 6 aydan 12 yıla kadar hapis olabilir.

• Asker askere vurursa: Bu durum “kasten yaralama” suçu kapsamındadır. Ceza 4 aydan 5 yıla kadar hapis olabilir. Ayrıca askeri disiplin açısından disiplin cezası da uygulanır.

• Astın üste vurması: En ağır suçtur. Askeri Ceza Kanunu’na göre “üste fiilen taarruz” sayılır. Ceza 3 yıldan 10 yıla kadar hapis, ağır yaralama veya ölüm halinde ise müebbet hapis cezasına kadar çıkabilir.

Sivil birinin askeri dövmesinin cezası nedir?

Bu durum, askerin görevde olup olmamasına göre değişir:

• Görevdeki asker: Asker görev sırasında kamu görevlisi sayılır. Sivilin saldırısı “görevli memura mukavemet” ve “kasten yaralama” kapsamında değerlendirilir. Ceza, saldırının niteliğine göre 6 aydan 12 yıla kadar hapis olabilir.

• Görev dışındaki asker: Asker izinli veya görev dışında ise, saldırı normal kasten yaralama suçudur. Ceza 4 ay ile 5 yıl arasında değişir. Eğer ağır yaralama söz konusuysa ceza daha da artabilir.

Askeri Ceza Kanunu’na muhalefet etmenin cezası nedir?

“Askeri Ceza Kanunu’na muhalefet”, kanunda yer alan askeri suçlardan birini işlemek anlamına gelir. Bu suçun türüne göre ceza değişir:

• Emre itaatsizlik: 3 aydan 2 yıla kadar hapis.

• Üste fiilen taarruz: 3 yıldan 10 yıla kadar hapis; ağır yaralama veya ölüm varsa müebbet hapis.

• Firar: 1 yıldan 3 yıla kadar hapis; seferberlikte 5 yıldan 15 yıla kadar.

• Nöbet yerini terk: 6 aydan 5 yıla kadar hapis.

Yani tek tip bir ceza yoktur; işlenen fiile göre ceza disiplin cezasından müebbet hapse kadar değişebilir.

Askeri davalara kim bakar?

2017 Anayasa değişikliği ile askeri mahkemeler kaldırılmıştır. Günümüzde askeri davalara sivil mahkemeler bakmaktadır:

• Askeri suçlar: Asliye ceza veya ağır ceza mahkemelerinde görülür.

• Disiplin suçları: Disiplin mahkemeleri tarafından değerlendirilir.

• İdari uyuşmazlıklar: İdare mahkemelerinin görev alanına girer.

Yani artık askeri davalar için ayrı bir askeri yargı yoktur; davalar sivil yargı mercilerinde çözülmektedir.

Sırf Askeri Suç Nedir?

Sadece asker şahıs tarafından işlenebilen ve başka hiçbir kanunda suç olarak düzenlenmemiş ve askeri düzeni bozan suç olarak tanımlanan suçlardır. Sırf askeri suçlara, Askerlikten kurtulmak için hile yapanlar, Mukavemet ve cezası, Askeri isyan ve cezası, dikkatsizlik edenler gibi suçlar örnek verilebilir.

Görüleceği üzere söz konusu suçlar sadece 1632 sayılı Askeri Ceza Kanununda düzenlenmiş olup asker şahıs dışında başka biri tarafından işlenemeyen ve askeri düzeni bozan suçlardır. Sırf askeri suçlarla alakalı askeri ceza avukatı ile iletişime geçebilirsiniz.

Askeri Ceza Kanunu Halen Yürürlükte mi?

Askeri Ceza Kanunu yürürlükte olup askeri ceza hukuku ile ilgili yapılan yargılamalarda söz konusu mevzuat yargılamaya esas alınmaktadır. Ancak askeri mahkemeler yapılan değişiklikle kaldırıldığı için yargılamayı asliye ceza mahkemeleri ve ağır ceza mahkemeleri yapmaktadır.

Askeri Suç Nedir?

Askeri suçlar, silahlı kuvvetler mensuplarının görevlerini icra etmekte iken işlemiş oldukları suçları ifade etmektedir. Burada amaç Türk Silahlı Kuvvetleri içerindeki disiplini muhafaza etmektir.

Askeri Ceza Hukuku Kimlere Uygulanır?

Askeri suçlar, yalnızca asker kişilere ya da TSK bünyesinde çalışanlara uygulanabilir. Askeri ceza hukukunun uygulanacağı kişiler şöyledir: Astsubay, Subay, Askeri öğrenciler, Uzman jandarma, Erbaş ve erler, Yedek asker kişiler, Sivil personel, Yabancı asker kişiler. Görüleceği üzere silahlı kuvvetler bünyesinde bulunan sivil personelde duruma göre askeri ceza kanununa tabi olabilmektedir.

Askeri Mahkemeler Kapatıldı mı?

16/04/2017 tarihinde yapılan referandumla askeri mahkemeler kaldırılmış olup asker şahıslarla alakalı yargılamalar sivil mahkemelerce yani asliye ceza mahkemesi veya ağır ceza mahkemeleri tarafından yürütülmektedir.

Askeri Avukat Neler Yapar ?

Askeri avukat, silahlı kuvvetler mensuplarımızın ceza davalarına ve idare hukukunu ilgilendiren davalarında avukatlık hizmeti veren avukattır. Silahlı kuvvetler mensuplarımızın sadece ceza davaları değil idare hukukunu ilgilendiren davaları da bulunmaktadır.

Askeri suçlarda izin şartı nedir? (Askeri Ceza Kanunu Ek Madde 15)

Askeri Ceza Kanunu Ek Madde 15 kapsamında Askeri suçlarda savcılığın doğrudan soruşturma açabilmesi mümkün değildir. Öncelikle yetkili komutan veya Milli Savunma Bakanı’ndan soruşturma izni alınması gerekir. Bu sistemin amacı, askeri disiplinin korunması ve keyfi soruşturmaların önlenmesidir.

Ancak her durumda izin aranmaz. Eğer suç ağır ceza mahkemesinin görevine giren suçüstü hali ise, izin şartı olmadan soruşturma genel hükümlere göre yapılır.

AsCK Ek 15 Askeri davalarda soruşturma yetkisi kimdedir?

Askeri Ceza Kanunu 15. Ek Madde kapsamında Askeri suçlarda savcılık doğrudan soruşturma açamaz; önce soruşturma izni gerekir. Bu izin, askerin rütbesine ve görev yerine göre farklı mercilerden alınır:

• Asgari tugay komutanı veya eşidi kurum amiri: Birlikte görevli askerler için,

• Milli Savunma Bakanı: Subay, astsubay, general ve amiraller için,

• Yabancı askerler: Doğrudan Milli Savunma Bakanı,

• Geçici görevdeki askerler: Görevli oldukları birliğin bağlı bulunduğu komutanlık.

Ancak, ağır ceza mahkemesinin görevine giren suçüstü hâllerinde izin şartı aranmaz; savcılık doğrudan soruşturma başlatabilir.

SIRADAKİ MAKALEMİZ : 

• Askeri Rütbeler 
• Jandarma Uzman Erbaş Güvenlik Soruşturması