Askeri Ceza Kanunu 7. madde ;olağanüstü durumlarda uygulanacak özel ceza rejimini düzenleyen önemli bir hukuk normudur. Bu doğrultuda; kanun koyucu, ASCK m. 7 hükmünde “Harb Hükümleri” olarak adlandırılan rejimin şartlarını düzenlemiştir. Böylece; barış zamanı ceza hukukundan olağanüstü hal ceza hukukuna geçişin koşullarını belli bir sonuca bağlamıştır.
Böylece; kanun koyucu, ASCK m. 7 hükmünde ağırlaştırılmış bir ceza rejiminin uygulanmasına ilişkin belli düzenleme öngörmektedir. Bu durum da; kişilerin aklına “harb hükümleri nedir?” veya “siviller bu hükümlere tabi olabilir mi?” sorularını getirmektedir. Diğer taraftan; bu hükümlerin uygulanmasını denetleyen Askeri Yargıtay kararları bulunmaktadır. Bu durum da, “Harb Hükümleri ve Cari Olacağı Hal ve Vakitler” konusunu etkileyecektir.
Bu sebeple; bu yazımızda “seferberlik nedir?”, “örfi idarede harp hükümleri nasıl uygulanır?” vb. birçok soruya cevap vereceğiz. Ayrıca; “harb hükümleri”, “fesat ve isyan” vb. birçok konuyu açıklayacağız. Dolayısıyla; harb hükümlerine ilişkin konuları detaylı bir şekilde ele alarak, konuyu farklı yönleriyle incelemiş olacağız.
Ayrıca; harb hükümleri ve cari olacağı hal ve vakitler ve askeri hukuk hakkında detaylı bilgi almak için askeri hukuk yazı arşivimizi inceleyebilirsiniz. Dilerseniz de, deneyimli askeri hukuk avukatları ile iletişime geçerek hukuki danışmanlık alabilirsiniz.
ASCK M. 7 Nedir?
Kanun koyucu, ASCK m. 7’de harb hükümleri ve cari olacağı hal ve vakitleri düzenlemiştir. Böylece; ilgili madde, söz konusu kanunun “Askeri suçlar ve kabahatler ve cezalar” başlıklı 1. kısmının “Esaslar” başlıklı 1. babında yer almaktadır. Bu doğrultuda; kanun koyucu, ASCK m. 7’yi şu şekilde ifade etmiştir:
| Harb hükümleri ve cari olacağı hal ve vakitler:
Madde 7 – (Değişik: 15/6/1942-4257/1 md.) Bu kanunda “seferberlikte” tabiriyle takyit edilen ceza hükümleri (Harb hükümleri) dir ve aşağıdaki hal ve vakitlerde caridir: A) Umumi seferberlik müddetince askeri şahıslar hakkında; B) Kısmi seferberlik ilan olunan mıntıkalarda bunun devamı müddetince askeri şahıslar hakkında; C) Örfi idare ilan olunan mıntıkalarda harb hükümleri tatbik olunacağına Cumhurbaşkanınca karar verildiği takdirde bunun devamı müddetince mezkür mıntıkada bulunanlar hakkında;[4] D) Fesat ve isyan halinde veyahut silah kullanılacak askeri bir hareket yapılması halinde kumanda eden subay tarafından harb hükümleri mer’i olacağı resmen bildirilen askeri kıtalar hakkında bu hallerin devamı müddetince; E) Bulundukları mahalde en büyük rütbeli komutan tarafından harb hükümleri mer’i olacağı kendilerine resmen tebliğ olunan harb esirleri hakkında. |
Bu sebeple; ASCK m. 7, olağanüstü hal ceza hukukunun temelini oluşturarak hukuki belirliliği sağlamaktadır.
Harb Hükümleri Ve Cari Olacağı Hal Ve Vakitler Nedir?
Harb hükümleri ve cari olacağı hal ve vakitlerin yasal dayanağı ASCK m. 7’dir. Bu doğrultuda; kanun metni ilgili kavramın unsurlarını saymıştır. Bu unsurlar ise, sırasıyla şunlardır :
- Umumi seferberlik sırasında askeri şahıs olmak,
- Kısmi seferberlik ilan edilen bölgedeki askeri şahıs olmak,
- Örfi idare bölgesinde bulunup Cumhurbaşkanı kararıyla hükümlerin uygulanması,
- Fesat, isyan veya silahlı hareket halindeki kıtada komutanın resmi bildirimi,
- Harp esiri olup komutan tarafından hükümlerin resmi tebliğ edilmesi.
Örneğin, umumi seferberlik ilan edildiğinde bir askerin firar etmesi halinde ASCK m. 7 hükümleri uygulanır. Çünkü firar, bir askeri suçtur. Ayrıca, umumi seferberlik hali, kanunun aradığı şartı sağlar. Bu sebeple, firar eden asker barış zamanına göre daha ağır ceza alır.
Askeri Ceza Kanunu 7. Madde Açıklaması Nedir?
Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK), çeşitli olağanüstü durumlarda görev yapar. Benzer şekilde, bu durumlar sivil halkı da etkileyebilir. Bu sebeple; madde, bu özel durumlardaki hukuki rejimi düzenler. Ayrıca; maddede, işlenen suçlar belirli koşullara bağlanmıştır. Bu suçlar kanunda belirtilen beş halden birinde işlenir. Bu durumda fiil, harp hükümlerine göre değerlendirilir. Sonuç olarak fail bu kabule göre cezalandırılır.
Bu madde, olağanüstü hallerde disiplini sağlamayı amaçlar. Ayrıca, devletin güvenliğini ve harekat kabiliyetini güvence altına almayı hedefler. Maddenin özel bir gerekçesi bulunmamaktadır. Ancak kanunun genel ruhu amacını ortaya koymaktadır. Nitekim amaç, hukuki boşlukları doldurmaktır.
Çünkü; madde ile korunan hukuki değer, sadece askeri disiplin değildir. Bununla birlikte devletin güvenliğini ve ülkenin bütünlüğünü de korur. Ayrıca ulusal güvenliğin devamlılığını sağlar. Dolayısıyla, bu suç tipi devletin bekasını tehdit eden bir suçtur. Böylece; kanun, olağanüstü hallerde hangi kuralların geçerli olacağını belirler. Sonuç olarak, failin ağırlaştırılmış hükümlere göre cezalandırılmasını sağlar.
Seferberlik Nedir?
Seferberlik, genel anlamda “bir ülkenin savaş gücünü hazır hale getirmesi” demektir. Hukuk dilinde ise, harp hükümlerinin uygulanmasını başlatan hukuki durumu ifade eder. Bu bağlamda, bu durum kanunun A ve B bentlerinde düzenlenmiştir.
Bir durumun seferberlik sayılması için resmi bir ilan gerekir. Bu ilan umumi veya kısmi olabilir. Nitekim Askeri Ceza Kanunu bu kavramı tanımlamamıştır. Örneğin; ülkenin tamamını kapsayan savaş hali umumi seferberliktir. Ayrıca, belirli bir bölgedeki terörle mücadele operasyonu da kısmi seferberlik arasında sayılır.
Örfi İdare Nedir?
Örfi idare, genel anlamda “sıkıyönetim” demektir. Hukuk dilinde ise, anayasal düzene uygun ilan edilen olağanüstü yönetim usulünü ifade eder. Bu bağlamda, bu durum sivillerin de harp hükümlerine tabi olmasını sağlayabilir.
Harp hükümlerinin sivillere uygulanması için ek bir şart gerekir. Bu şart Cumhurbaşkanının bu yönde bir karar almasıdır. Nitekim Askeri Ceza Kanunu bu kavramı doğrudan tanımlamamıştır. Örneğin; yaygın şiddet olayları nedeniyle ilan edilen örfi idare buna örnektir. Ayrıca, bu bölgede Cumhurbaşkanı kararıyla harp hükümlerinin uygulanması da bu kapsama girer.
Fesat ve İsyan Nedir?
Fesat ve isyan, genel anlamda “karışıklık ve başkaldırı” demektir. Hukuk dilinde ise, silah kullanılacak ani bir askeri hareketi ifade eder. Bu bağlamda, bu durum saha komutanına özel bir yetki verir.
Bu şart, Askeri Ceza Kanunu 7. Madde D bendinde düzenlenmiştir. Eğer böyle bir durum varsa, kıta komutanı harp hükümlerini uygulayabilir. Bu durumda komutanın resmi bildirimi yeterli görülür. Örneğin; bir askeri birlikte çıkan silahlı ayaklanma bu duruma örnektir. Ayrıca, komutanın bu durumu resmi olarak bildirmesi de bu kapsama arasında sayılır.
Askeri Ceza Kanunu 7. Madde Emsal Kararlar
Askeri Yargıtay Genel Kurulu 1979/1 E., 1979/1 K., 02.07.1979 T. -Askeri Ceza Kanunu 7. Madde
“Hükmün ilk cümlesinin başında bulunan “olağanüstü hal” ve “seferberlik ilan edilmemiş olması” yetkinin kullanılmasının zorunlu koşulları niteliğindedir. Aksi düşünce kabul edildiği takdirde “muhasematın fiilen başlaması” halinde “olağanüstü hal” ve “seferberlik” ilan edilip edilmediğine bakılmaksızın Bakanlar Kuruluna savaş hükümlerinin uygulanıp uygulanmıyacağına karar verme yetkisi tanınmış olacaktır. Başka bir anlatımla, seferberlik ilan edilmiş olsa dahi, savaş hükümlerinin (sadece savaş halinin suçun ağırlaştırıcı sebep kabul edildiği suçlarda) uygulanması için Bakanlar Kurulunun kararnamesi aranacaktır. Oysaki ceza kanunlarında, seferberlik ilan edilmesi halinde “savaş hükümlerinin” uygulanması zorunluluğu kesin olarak kabul edilmiştir.”
Asker Ceza Kanunu madde 7 ile ilgili emsal karar aramak için tıklayınız.
SIRADAKİ MAKALELERİMİZ :
Av. Zeynep ÜRÜŞAN
