
Belediye encümeni, idari bir kurul olarak farklı konularda karar alma hakkına sahiptir. Ancak, encümen tarafından alınan kararlar her zaman hukuka uygun olmayabilir ve ilgili kişiler için hak kayıplarına sebep olabilir . Bu gibi durumlarda, encümen kararına karşı itiraz etme veya iptal davası açma hakkı bulunmaktadır. Belediye encümen kararlarına itiraz süresi, başvuru yolları ve iptal davası açma şartları gibi önemli hususları bilmek, hak kayıplarını önlemek adına önem taşır. Bu makalede, belediye encümeni nedir, Belediye Encümeninin Görev ve Yetkileri, Belediye Encümen Kararına İtiraz, Belediye Encümen Kararlarının İptali Davası gibi konular ele alınacaktır.
Belediye Encümeni Nedir?
Belediye encümeni, belediyelerin organlarından biri olup belediye meclisine her türlü konu hakkında öneri sunma yetkisine sahip, kanunla belirlenen cezaların uygulanmasını denetleyen bir organdır. Aynı zamanda Belediye Encümeni yetkisi kapsamında ilgili konularda karar alan bir mekanizmadır.
Belediye encümeni, belediye başkanının başkanlığında; il belediyelerinde ve nüfusu 100.000’in üzerindeki belediyelerde, belediye meclisinin her yıl kendi üyeleri arasından bir yıl için gizli oyla seçeceği üç üye, malî hizmetler birim amiri ve belediye başkanının birim amirleri arasından bir yıl için seçeceği iki üye olmak üzere yedi kişiden oluşur. Diğer belediyelerde ise, belediye meclisinin her yıl kendi üyeleri arasından bir yıl için gizli oyla seçeceği iki üye, malî hizmetler birim amiri ve belediye başkanının birim amirleri arasından bir yıl için seçeceği bir üye olmak üzere beş kişiden oluşur.
Belediye Encümeninin Görev ve Yetkileri
Belediye Encümeninin görev ve yetkileri Belediye Kanunu ile düzenlenmiş olup Kanunun 34.maddesine göre;
- Stratejik plân ve yıllık çalışma programı ile bütçe ve kesin hesabı inceleyip belediye meclisine görüş bildirmek,
- Yıllık çalışma programına alınan işlerle ilgili kamulaştırma kararlarını almak ve uygulamak,
- Öngörülmeyen giderler ödeneğinin harcama yerlerini belirlemek,
- Bütçede fonksiyonel sınıflandırmanın ikinci düzeyleri arasında aktarma yapmak,
- Kanunlarda öngörülen cezaları vermek,
- Vergi, resim ve harçlar dışında kalan dava konusu olan belediye uyuşmazlıklarının anlaşma ile tasfiyesine karar vermek,
- Taşınmaz mal satımına, trampasına ve tahsisine ilişkin meclis kararlarını uygulamak; süresi üç yılı geçmemek üzere kiralanmasına karar vermek,
- Umuma açık yerlerin açılış ve kapanış saatlerini belirlemek,
- Diğer kanunlarda belediye encümenine verilen görevleri yerine getirmek belediye encümenine aittir.
Belediye Encümeni kanunda belirtilen görevlerini yerine getirirken karar almakta, kararları doğrultusunda da işlem gerçekleştirmektedir. Bu kararların usul ve yasaya aykırı olduğunu düşünen ilgililer kararlara itiraz edebilir, itirazın reddi halinde ise dava yoluyla kararın iptalini talep edebilir.
Belediye Encümen Kararına İtiraz
Belediye Encümeni kararları, tek taraflı olarak kamu idaresi tarafından alınan kararlar olması nedeniyle idari işlem niteliğindedir. İdari işlem olması nedeniyle ve “İlgililer tarafından idari dava açılmadan önce, idari işlemin kaldırılması, geri alınması, değiştirilmesi veya yeni bir işlem yapılması üst makamdan, üst makam yoksa işlemi yapmış olan makamdan, idari dava açma süresi içinde istenebilir. Bu başvurma, işlemeye başlamış olan idari dava açma süresini durdurur. Otuz gün içinde bir cevap verilmezse istek reddedilmiş sayılır. İsteğin reddedilmesi veya reddedilmiş sayılması halinde dava açma süresi yeniden işlemeye başlar ve başvurma tarihine kadar geçmiş süre de hesaba katılır.” şeklindeki İYUK 11. madde uyarınca belediye encümeni kararlarına karşı idareye başvurarak itiraz edilmesi mümkündür. Burada itiraz merci ilgili belediye başkanlığı olacaktır.
Uygulamada belediye encümenlerinin en çok yıkım, kamulaştırma ve ceza kararları itiraza konu edilmektedir. İtiraz belediye encümeni kararından haberdar olunan, kararın alındığı toplantıya katılım sağlanmadı ise kararın tebliğ edildiği tarihten sonra belediyeye sunulacak yazılı dilekçe ile yapılacaktır. Dilekçede kararın hukuka aykırı olduğu iddiasının gerekçelerine yer verilmesi gerekmektedir. Belediye tarafından itiraz değerlendirilip itiraz hakkında karar verilebileceği gibi 30 gün içinde herhangi bir karar verilmeyerek itiraz zımnen reddedilebilir. İtirazın reddi ya da zımnen reddi halinde ilgililer belediye encümeni kararının iptali için yargı yoluna başvurabilir.
Yargı yoluna başvurulabilmesi için öncelikle idareye (belediye başkanlığı) başvurulması zorunlu değildir. Yani idareye itiraz bir dava şartı değildir.

Belediye Encümen Kararlarının İptali Davası
Yukarıda belirtildiği üzere belediye encümeni kararları idari işlem olduğundan kararların iptali talebiyle açılacak davalarda idari yargı kapsamında ve idari yargılama usulüne göre gerçekleşecektir. İdari işlemin iptali davalarında, iptal gerekçesi idari işlem unsurlarında hukuka aykırılık bulunması olacaktır. İdari işlemin unsurları; yetki, şekil, sebep, konu ve amaçtır. Belediye Encümeni kararının da bu unsurların hangisine ilişkin olarak hukuka aykırı olduğunun dava dilekçesinde belirtilmesi gerekmektedir.
a)Belediye Encümeni Kararlarına Karşı Dava Açma Süresi
Belediye Encümeni kararına karşı, kararın ilgiliye tebliğ edildiği (kararın alındığı toplantıya katılım sağlandı ise toplantı tarihinden) tarihten itibaren 60 günlük yasal süresi içinde davanın açılması gerekmektedir. İdareye yapılan bir itiraz başvurusu bulunması halinde itiraz 60 günlük süreyi durduracaktır. Ancak belediye tarafından itiraz hakkında karar verildiğinde ya da itiraza ilişkin belediye tarafından 4 ay boyunca karar verilmediğinde dava süresi işlemeye devam eder. Bu nedenlerle karar tarihi, kararının öğrenildiği tarih, belediyeye itiraz başvurusu yapıldı ise itiraz başvuru tarihine dikkat edilmeli; bu tarihler göz önünde bulundurularak dava açılmalıdır.
b)Belediye Encümen Kararlarının İptali Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme
Belediye Encümeni kararlarının iptaline ilişkin davalarda görevli mahkeme idare mahkemesi, genel yetkili mahkeme ise kararına itiraz edilen belediye encümenin bulunduğu yer mahkemesidir. Özel yetki kuralının geçerli olduğu hallerde ise örneğin bir kamulaştırma kararına ilişkin iptal davasında taşınmazın bulunduğu yer mahkemesi yetkili olacaktır.
Dava, kararın iptal edilmesinde menfaati bulunan ilgililer tarafından belediye encümeninin bünyesinde bulunduğu belediye başkanlığına karşı açılacaktır.
c)Belediye Encümen Kararlarına Karşı Yürütmeyi Durdurma Talebi
Belediye Encümeni kararına itiraz edilmesi ya da karara karşı dava açılması tek başına yürütmeyi durdurmayacaktır. İdare karar doğrultusunda işlemleri gerçekleştirmeye devam edebilir. Telafisi güç ya da imkansız zararların meydana gelecek olması halinde belediyeye yapılan itiraz başvurusunda ve iptal davasında yürütmenin durdurulması talep edilebilir. Belediyenin yürütmenin durdurulması talebine ilişkin karar verme zorunluluğu bulunmamaktadır. Açılan iptal davasında yürütmenin durdurulması talep edildiğinde ise mahkemenin bu talep hakkında karar vermesi gerekecek, somut olayda idare tarafından işlemlere devam edildiğinde telafisi güç ve imkansız zararlar meydana gelecekse yürütmenin durdurulmasına karar verecektir. Bu nedenle açılan davalarda yürütmenin durdurulmasının ayrıca talep edilmesi ve işlemlerin devamı halinde meydana gelecek muhtemel zararların açıklanması gerekmektedir.
Belediye encümeni kararlarına itiraz etmek, yasal çerçevede belirlenen süre ve prosedürlere uygun olarak yapılmalıdır. İtiraz başvurusu reddedildiği takdirde, ilgili kişiler idari yargı yoluna başvurarak kararın iptalini talep edebilirler. İptal davası açarken, kararın hukuka aykırılığına dair somut gerekçeler ortaya konmalı ve dava süresi içinde hareket edilmelidir. Ayrıca, davalarda yürütmenin durdurulması talebi de önemli bir adım olup, telafisi güç zararların önlenmesi için dikkate alınmalıdır.