Emre İtaatsizlikte Israr Suçu , asker kişinin askeri hizmete ilişkin bir emri hiç yerine getirmemesi halinde meydana gelen bir suçtur. Emre itaatsizlikte ısrar edenlerin cezası ise temel olarak 1 aydan 1 yıla kadar hapis cezasıdır.
Emre itaatsizlikte ısrar, askeri disiplinin temel taşlarından biri olan emir-komuta zincirine kasıtlı olarak uymama hâlinde ortaya çıkan bir suç türüdür. Türk Silahlı Kuvvetleri personelinin, görevli olduğu amirin yasal emrini bilerek ve isteyerek ikinci kez yerine getirmemesi durumunda emre itaatsizlikte ısrar suçu oluşur. Bu suç, yalnızca emrin bir kez yerine getirilmemesiyle değil, ikinci kez hatırlatılan yasal emrin tekrar yerine getirilmemesiyle tamamlanır.
Bu suç, 1632 sayılı Askeri Ceza Kanunu’nun 87. maddesinde düzenlenmiştir. AsCK 87. Madde kapsamında, bir askerin emre karşı ilk ihlali disiplin cezasına konu olabilirken, aynı emrin ikinci kez tekrar edilmesine rağmen yine yerine getirilmemesi cezai yaptırımı gündeme getirir. Bu noktada suçun oluşumu için aranan en önemli unsur, emrin hukuka uygun, açık ve görevle ilgili olmasıdır.
Emre itaatsizlikte ısrar suçu cezası, görevli askeri personelin rütbesine, suçun işlendiği şartlara ve tekrarlanıp tekrarlanmadığına göre değişiklik gösterir. Özellikle uzman çavuş emre itaatsizlik, jandarma emre itaatsizlik cezası veya er emre itaatsizlik cezası gibi uygulamalar, uygulayıcı makamların takdirine ve emrin içeriğine göre farklılık gösterebilir. Aşağıda bu suçun unsurlarını, ceza yaptırımlarını ve mahkeme kararlarını detaylı biçimde ele alacağız.
Emre İtaatsizlikte Israr Suçu ve Cezası Hangi Kanunda Düzenlenmiştir?
Emre itaatsizlikte ısrar suçu, 1632 Sayılı Askeri Ceza Kanunu m.87 hükmünde düzenlenmiştir. Daha önce söz konusu suçun basit hali niteliğinde olan ve 1632 Sayılı Askeri Ceza Kanunu m.86 hükmünde düzenlenme alanı bulan “İtaatsizlik Suçu” ise kaldırılmış olup artık bir disiplin suçudur.
Emre İtaatsizlikte Israr Suçunun Unsurları Nelerdir?
Emre itaatsizlikte ısrar suçunun oluşabilmesi için bazı yasal ve fiilî koşulların bir arada bulunması gerekir. Suçun oluşumunda yalnızca askeri hiyerarşinin ihlali değil, aynı zamanda emrin yasal içeriği ve failin iradesi de dikkate alınır. Bu nedenle, ceza yargılamasında bu suçun unsurlarının titizlikle değerlendirilmesi gerekmektedir.
İlk olarak, askeri personelin uyması gereken emrin hukuka uygun bir emir olması şarttır. Emrin konusu görevle ilgili olmalı, kişisel veya keyfi olmamalıdır. Ayrıca emir açık, anlaşılır ve uygulanabilir nitelikte olmalıdır. Kanunsuz emre itaat edilmez ilkesi gereği, hukuka aykırı emirlere uymamak bu suç kapsamına girmez.
İkinci önemli unsur ise emre ilk defa uyulmamasının ardından emrin tekrar edilmesi ve buna rağmen hala yerine getirilmemesidir. Bu tekrar, yazılı ya da sözlü şekilde yapılabilir. Tekrar emri alındıktan sonra yapılan itaatsizlik eylemi, suçu oluşturur. Örneğin, bir uzman çavuş emre itaatsizlik yaptığı takdirde, ikinci uyarıya rağmen gereğini yerine getirmezse, artık sadece disiplin değil, ceza hukuku da devreye girer.
Son olarak, failin kastı yani bilerek ve isteyerek emre karşı gelmesi aranır. Bu suç, taksirle işlenemez. Yani askerin emri anlamaması, fiziksel olarak yerine getirememesi ya da zorlayıcı bir sebep bulunması hâlinde suç oluşmaz. Mahkemeler, emre itaatsizlikte ısrar suçu örnekleri üzerinden bu kast unsurunu dikkatle değerlendirir.
Emre İtaatsizlikte Israr Suçunun Cezası
Emre itaatsizlikte ısrar suçu, Askeri Ceza Kanunu’nun 87. maddesi kapsamında düzenlenmiş olup ciddi cezai yaptırımlara bağlanmıştır. Bu suçun temel amacı, Türk Silahlı Kuvvetleri içerisindeki disiplinin korunmasıdır. Çünkü bir askerin verilen emre bilerek ve ısrarla uymaması, sadece bireysel bir ihlal değil, tüm sistemin işleyişine yönelik bir tehdit olarak değerlendirilir.
AsCK 87. Madde, emre itaatsizlikte ısrar suçunun cezasını açıkça belirlemiştir. Buna göre, “kendisine verilmiş hizmete ait bir emri yapmamakta ısrar eden” asker kişiler 3 aydan 1 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Ancak bu ceza, failin rütbesine ve emrin niteliğine göre daha ağır yaptırımlara dönüşebilir. Örneğin, subay emre itaatsizlik cezası ile er emre itaatsizlik cezası aynı değerlendirme içinde ele alınmaz; rütbe yükseldikçe sorumluluk da artar.
Ayrıca, bu suçun cezası sadece hapisle sınırlı kalmaz. Ceza yargılamasının yanı sıra personelin görevden uzaklaştırılması, sözleşmesinin feshi, sicil notunun düşürülmesi gibi disiplin işlemleri de gündeme gelebilir. Bu durum özellikle TSK emre itaatsizlik cezası ve emre itaatsizlik disiplinsizliği kapsamında değerlendirilir. Nitekim bazı durumlarda, suç işlenmiş olsa dahi emre itaatsizlikte ısrar beraat kararı verilebilir; bu karar genellikle emrin hukuka aykırı olması ya da failin kastının bulunmaması durumlarında görülür.
Emre İtaatsizlikte Israr Beraat – Tutanak
Emre itaatsizlikte ısrar suçuyla ilgili yargılamalarda beraat kararı verilmesi mümkündür. Ancak bu kararın çıkabilmesi için mahkemece bazı kritik hususların detaylı şekilde değerlendirilmesi gerekir. Zira her emre uyulmama durumu bu suç kapsamında değerlendirilmez; bu noktada emrin hukuka uygun olup olmadığı, failin kastı ve olayın koşulları belirleyici olacaktır.
Öncelikle beraat kararlarının temel dayanağı, emrin hukuka aykırı olmasıdır. Eğer verilen emir görev dışıysa, kişisel bir talep içeriyorsa ya da askerî disiplinle ilgisizse, bu durumda emre uyulmaması suç oluşturmaz. Ayrıca “kanunsuz emre itaat edilmez” ilkesi gereğince, açıkça hukuka aykırı bir emre uymayan askerin cezalandırılması mümkün değildir. Bu gibi durumlarda emre itaatsizlikte ısrar beraat kararı verilebilir.
İkinci önemli husus, tutanağın düzenlenme şeklidir. Askeri tutanak, olayın resmî belgesi olmakla birlikte yetersiz ya da çelişkili ifadeler içeriyorsa, yargılamada delil olarak geçerliliği zayıflar. Özellikle emrin tekrar edilip edilmediğine dair açık bir kayıt yoksa veya emrin ne olduğu net şekilde belirtilmemişse, bu durum şüpheden sanık yararlanır ilkesine göre yorumlanır. Tutanak ne kadar ayrıntılı, objektif ve zamanında tutulursa o kadar güçlü delil olur.
Ayrıca bazı durumlarda sanıkların savunmalarıyla tutanaklar arasında çelişkiler bulunabilir. Örneğin, sanık emrin ikinci kez tebliğ edilmediğini ileri sürebilir. Bu gibi durumlarda mahkemeler, tanık beyanları ve kamera kayıtları gibi ek delillerle değerlendirme yapar. Eğer emrin tekrar edilmediği ya da sanığın anlamadığı sabit hale gelirse, bu durumda da emre itaatsizlikte ısrar suçu oluşmayacağından beraat kararı verilir.
Uzman Çavuş Emre İtaatsizlik Cezası
Emre itaatsizlikte ısrar, uzman çavuşlar açısından hem disiplin hem de ceza hukuku yönünden ciddi sonuçlara yol açabilir. Türk Silahlı Kuvvetleri’nde görev yapan uzman çavuş statüsündeki personelin, amirlerinden aldığı görevle ilgili ve hukuka uygun bir emre ısrarla uymaması, doğrudan Askeri Ceza Kanunu kapsamına girer ve ceza soruşturması başlatılmasına neden olur.
Bu kapsamda, uzman çavuş emre itaatsizlik cezası, çoğu zaman 87. madde uyarınca 3 aydan 1 yıla kadar hapis cezası olarak karşımıza çıkar. Ancak bazı durumlarda bu suça ek olarak, TSK’nın iç disiplin kuralları gereğince sözleşme feshi, rütbe durdurma veya görevden el çektirme gibi idari yaptırımlar da uygulanabilir. Özellikle sözleşmeli personel için, “görev yapamaz” kanaati doğuran bu tür disiplinsizlikler kalıcı meslek hayatının sonlanmasına dahi neden olabilir.
Öte yandan, yargılamalarda uzman çavuş lehine çıkan emre itaatsizlikte ısrar beraat kararları da mevcuttur. Bu kararlar genellikle emrin net olmaması, emrin sözlü olarak verilmesine rağmen ikinci kez tebliğ edildiğinin ispatlanamaması ya da emrin hukuka aykırı olması gibi nedenlere dayanır. Bazı mahkeme kararlarında, tutanakların eksik tutulduğu veya tanık ifadelerinin çelişkili olduğu görülmekte ve bu durum sanık lehine değerlendirilerek beraate hükmedilmektedir.
Özellikle emre itaatsizlik disiplinsizliği ile emre itaatsizlikte ısrar suçu arasındaki ayrımın net çizilmemesi, uygulamada karışıklığa neden olabilmektedir. Bu noktada uzman çavuşun daha önce emre uymaması durumunun yalnızca disiplin yönüyle mi yoksa ceza hukuku yönüyle mi ele alınacağı iyi değerlendirilmelidir. Bu ayrım, savunma stratejisinin belirlenmesi açısından kritik öneme sahiptir.
Astsubay Emre İtaatsizlik Cezası
Emre itaatsizlikte ısrar suçu, astsubaylar açısından hem cezai hem de mesleki anlamda ağır sonuçlara neden olabilir. Astsubaylar, Türk Silahlı Kuvvetleri’nin emir-komuta zincirinde önemli bir konumda yer aldıkları için, verdikleri ve aldıkları emirlerin hukuka uygunluğu ve yerine getirilip getirilmediği özellikle titizlikle takip edilir. Bu nedenle bir astsubayın yasal bir emre kasıtlı olarak ikinci kez uymaması durumunda, doğrudan emre itaatsizlikte ısrar suçu gündeme gelir.
Astsubay emre itaatsizlik cezası, 1632 sayılı Askeri Ceza Kanunu’nun 87. maddesi uyarınca değerlendirilir. Yargılama sonunda mahkeme, suçun unsurlarının oluştuğuna kanaat getirirse, astsubaya 3 aydan 1 yıla kadar hapis cezası verebilir. Ancak bu ceza genellikle tek başına uygulanmaz; astsubayın siciline olumsuz yansıma, disiplin soruşturması, görevden uzaklaştırma ya da erken emeklilik gibi idari yaptırımlar da beraberinde gelir.
Mahkeme kararlarında dikkat çeken hususlardan biri de astsubayların görev yoğunluğu ve amir-ast ilişkisinin niteliğidir. Bazı örnek vakalarda, verilen emrin görevle ilgisinin bulunmadığı veya emrin yazılı ve açık şekilde tekrar edilmediği gerekçesiyle emre itaatsizlikte ısrar beraat kararları verildiği görülmektedir. Özellikle birden fazla astsubayın tanık olarak dinlendiği dosyalarda, olayın oluş şekline göre suçun oluşup oluşmadığı hassasiyetle değerlendirilmektedir.
Ayrıca, emre itaatsizlik disiplinsizliği ile suç arasındaki ayrım, astsubaylar için de geçerlidir. Disiplin yönüyle değerlendirilmesi gereken bazı durumlar, hatalı olarak cezai sürece konu edilmekte ve bu da personelin gereksiz yere yargılanmasına neden olabilmektedir. Bu noktada savunma hazırlarken emrin içeriği, ikinci kez tebliğ edilip edilmediği ve delillerin durumu özel önem taşır.
Subay Emre İtaatsizlik Cezası
Emre itaatsizlikte ısrar suçu, subay statüsündeki askerî personel bakımından hem daha ciddi değerlendirilen hem de sonuçları itibarıyla daha ağır yaptırımlara yol açabilen bir suçtur. Subaylar, emir komuta zincirinin en üst halkalarında yer aldıkları için, kendilerine verilen emirleri yerine getirme yükümlülüğü hem rütbe hem de sorumluluk gereği daha katı biçimde yorumlanır. Bu nedenle bir subayın kendisine verilen yasal emri bilerek ve tekrarına rağmen yerine getirmemesi, doğrudan emre itaatsizlikte ısrar suçu kapsamına girer.
Subay emre itaatsizlik cezası, yine 1632 sayılı Askeri Ceza Kanunu’nun 87. maddesi uyarınca 3 aydan 1 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılabilir. Ancak subayların rütbeleri gereği daha yüksek sorumluluk taşıması nedeniyle, çoğu durumda sadece ceza ile sınırlı kalınmaz; disiplin yönünden de ağır yaptırımlar uygulanır. Bu yaptırımlar arasında disiplin cezası, sicil notunun düşürülmesi, terfi durdurulması ve hatta meslekten çıkarma işlemleri sayılabilir. Özellikle bu gibi davalarda TSK emre itaatsizlik cezası uygulamaları subaylar için daha sert bir şekilde yorumlanmaktadır.
Bununla birlikte, yargılamalarda emrin hukuka uygunluğu, görevle ilgisi ve emrin tekrar edildiğinin ispatı gibi unsurlar hayati önem taşır. Bazı mahkeme kararlarında, subay hakkında emre itaatsizlikte ısrar beraat hükmü verildiği görülmektedir. Bu kararlar genellikle, verilen emrin belirsiz olması, görevle ilgisinin olmaması ya da emrin ikinci kez tebliğ edilmediğinin sabit görülmesi durumlarında ortaya çıkar.
Subaylar hakkında yürütülen soruşturma ve kovuşturmalarda tutanaklar, tanık beyanları ve emir kayıtları büyük önem arz eder. Emre itaatsizlik disiplinsizliği ile suç arasındaki fark da özellikle subay statüsündeki personelin yargılamalarında özenle irdelenmelidir. Bu fark çoğu zaman, beraat ile mahkûmiyet arasındaki ince çizgiyi belirler.
Jandarma Emre İtaatsizlik Cezası
Emre itaatsizlikte ısrar suçu, jandarma personeli açısından da doğrudan askeri disiplinin bozulması anlamına gelir. Jandarma teşkilatı, hem askeri hem de kolluk görevlerini yerine getirmesi bakımından çift yönlü bir sorumluluk taşır. Bu nedenle emir-komuta zincirinin korunması ve yasal emirlere mutlak bağlılık, teşkilat yapısında hayati bir öneme sahiptir. Jandarma personelinin bir emri bilerek ve tekrarına rağmen yerine getirmemesi hâlinde, açıkça emre itaatsizlikte ısrar suçu gündeme gelir.
Jandarma emre itaatsizlik cezası, 1632 sayılı Askeri Ceza Kanunu’nun 87. maddesine göre değerlendirilir. Suç sabit görüldüğünde, personel 3 aydan 1 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılabilir. Ancak jandarma teşkilatında bu tür disiplinsizliklerin ayrıca idari sonuçları da bulunmaktadır. Suç sabit görülmese bile, yalnızca bir tutanakla bile disiplin soruşturması açılabilmekte; sözleşme feshi, sicil notu düşürme veya atama yoluyla cezalandırma gibi işlemler uygulanabilmektedir. Özellikle emre itaatsizlik disiplinsizliği ile cezai sürecin iç içe geçtiği vakalar bu noktada dikkat çeker.
Mahkemelerde görülen emre itaatsizlikte ısrar suçu örnekleri, jandarma personeli açısından farklı senaryolar içerebilir. Örneğin; bir arama görevi sırasında amirinin verdiği talimatı ikinci kez almasına rağmen yerine getirmeyen bir uzman jandarma hakkında açılan davada, emir görev dışı ve keyfi bulunduğu için emre itaatsizlikte ısrar beraat kararı verilmiştir. Bu tür kararlar, emrin hukuka uygunluğunun her vakada ayrı ayrı değerlendirilmesi gerektiğini gösterir.
Yine bazı durumlarda, emirlerin yeterince açık verilmemesi veya emir tekrarının tutanakta yer almaması, davanın sanık lehine sonuçlanmasına neden olabilmektedir. Bu noktada, savunmanın güçlü bir şekilde kurulabilmesi için emrin hukuki niteliği, tebliğ şekli, tutanak düzeni ve tanık ifadeleri mutlaka birlikte değerlendirilmelidir.
Er Emre İtaatsizlik Cezası
Emre itaatsizlikte ısrar suçu, er statüsündeki askerler için de geçerli bir suç tipidir ve çoğu zaman temel askerlik eğitiminde ya da görev esnasında ortaya çıkar. Erlerin, zorunlu askerlik hizmeti kapsamında Türk Silahlı Kuvvetleri’ne katıldıkları dikkate alındığında, bu personelin hukuki sorumlulukları ile haklarının sınırları zaman zaman yeterince bilinmeyebilir. Ancak bu durum, emre itaatsizlik suçu yönünden cezai sorumluluğu ortadan kaldırmaz.
Er emre itaatsizlik cezası, Askeri Ceza Kanunu’nun 87. maddesi uyarınca 3 aydan 1 yıla kadar hapis cezası ile sonuçlanabilir. Ancak erlerin eğitimsizlik, tecrübesizlik ya da emirleri tam anlayamama gibi nedenlerle yaptıkları itaatsizliklerde, mahkemeler olayın koşullarını değerlendirirken daha geniş takdir yetkisi kullanır. Özellikle emir açık değilse, yazılı olarak tebliğ edilmemişse ya da er kişi psikolojik ya da fiziksel nedenlerle emri uygulayamamışsa, bu durumda emre itaatsizlikte ısrar beraat kararı verilmesi mümkündür.
Er statüsündeki personel hakkında düzenlenen tutanaklar ve tanık beyanları, çoğu zaman eksik ya da şüpheli olabilir. Bu durumda mahkemeler, “şüpheden sanık yararlanır” ilkesi gereği cezai sorumluluğun doğmadığına hükmedebilir. Ayrıca bazı davalarda emirlerin keyfi ya da görev dışı nitelikte olduğu, tekrar edilmediği ya da görevle ilgisinin bulunmadığı gerekçesiyle beraat kararları verilmektedir. Bu kararlar, emre itaatsizlikte ısrar mahkeme kararları arasında sıkça rastlanan örneklerdir.
Erler açısından ayrıca disiplin yönünden yaptırımlar da söz konusu olabilir. Hapis cezası olmasa bile disiplin cezası, koğuş cezası, görevden uzaklaştırma veya farklı birliklere sevk gibi yaptırımlar uygulanabilir. Bu nedenle, erlerin emirleri yerine getirme sorumluluğu hukuki olduğu kadar fiilî sonuçlar da doğurur. Özellikle emre itaatsizlik disiplinsizliği ile ceza arasındaki sınırların iyi anlaşılması, hem savunma stratejisi hem de erlerin temel haklarının korunması açısından önemlidir.
Emre İtaatsizlikte Israr Suçu Nasıl Oluşur?
Emre itaatsizlikte ısrar suçu, asker kişinin kendisine verilen askeri hizmete ilişkin bir emri hiç yapmaması ile meydana gelmektedir. Görüldüğü üzere emre itaatsizlikte ısrar suçunun oluşabilmesi için başlıca gerekli olan unsurlar şu şekildedir:
Askeri Hizmete İlişkin Bir Emir Olmalı
Emre itaatsizlikte ısrar suçunun oluşabilmesi için itaatsizlik eylemine konu olan emrin askeri hizmete ilişkin bir emir olması gerekmektedir. Başka bir ifade ile askere verilen emir, askeri hizmetle ilgisi olmayan bir emir ise ve asker de buna uymamış olursa emre itaatsizlikte ısrar suçu oluşmayacaktır. Dolayısıyla emre itaatsizlikte ısrar suçunun oluşabilmesi için mutlaka emrin askeri hizmete ilişkin bir emir olması gerekmektedir. Bununla birlikte emri veren kişinin vasfı da suçun oluşabilmesi açısından önem teşkil etmektedir. Nitekim emre itaatsizlikte ısrar suçunun oluşabilmesi için söz konusu emri veren kişinin yetkili amir veya kanunun emir verme ile yetkili kıldığı bir üst olması gerekmektedir. Başka bir ifade ile emir vermeye yetkili olmayan bir kişinin emrine itaatsizlik edilmesi halinde de emre itaatsizlikte ısrar suçu oluşmayacaktır.
Emrin İcra Edilebilir Olması
Emre itaatsizlikte ısrar suçunun oluşabilmesi için ayrıca söz konusu emrin icra edilebilir nitelikte olması gerekmektedir. Başka bir ifade ile emrin icra edilebilir nitelikte olmaması, örneğin; askere “Kanatlanıp uç.” denilmesi, askere bir insanın kaldırma olanağı olmayan yükün kaldırılmasına ilişkin emir verilmesinde olduğu gibi… Bu gibi hallerde emir, icra edilebilir nitelikte olmaması dolayısıyla söz konusu emre itaatsizlik yapılması halinde emre itaatsizlikte ısrar suçu meydana gelmeyecektir.
Emrin Hukuka Uygun Olması
Öncelikle emrin yerine getirilmesi bakımından İç Hizmetleri Kanunu m.20-22’de belirtilen hallerin olmaması gerekir.“Emirler ast tarafından değiştirilemez. Ancak, ahval ve şerait emri yapılamayacak bir hale koymuşsa veyahut emir verilirken meçhul kalmış sebepler meydana çıkmışsa veya emrin yapılması büyük bir tehlikeyi ve ağır bir zararı da mucip olacaksa ve bütün bu haller karşısında amirden yeni bir emir alınmasına hal ve zaman da müsait değilse; ast mesuliyeti üzerine alarak emri yeni vaziyete uygun bir tarzda değiştirerek yapabilir ve ilk fırsatta emri yapılmayan veya kısmen yapılan amirlere de malumat verilir.” (İç Hizmetleri Kanunu m.20)
“Bir amirin verdiği emir yapılırken daha büyük bir amirden evvelki emre muhalif ikinci bir emir daha alınacak olursa, ikinci emri veren amire evvelki emir bildirilir. Eğer ikinci amir kendi emrinin yapılmasında ısrar ederse bu amirin emri yapılır. Ve birinci amire malumat verilir. Eğer daha büyük amire birinci amirin emrini bildirmeye hal ve zaman müsait değilse vaziyete uygun olan emir kendi mesuliyeti dahilinde yapılır ve amirlere bildirilir.” (İç Hizmetleri Kanunu m.22)
Bunlarla birlikte emre konu eylemin yasal ve askerlik mesleğinin gereklerine uygun olması gerekmektedir. Başka bir ifade ile emrin güncel kanunlara aykırı olması halinde söz konusu emri yerine getirmeyen asker, emre itaatsizlikte ısrar suçunu işlemiş olmaz.
Emre Hiçbir Şekilde Uyulmamalı
Emre itaatsizlikte ısrar suçunun oluşabilmesi için ayrıca itaatsizlik eyleminde bulunan askerin emre kasıtlı bir şekilde hiç uymaması gerekir. Dolayısıyla askerin emre kısmen uyması veya emri tam olarak yerine getirmemesi halinde emre itaatsizlikte ısrar suçu oluşmayacaktır. Bu gibi hallerde durumun niteliğine ve şartlarına göre disiplin suçu oluşmaktadır.
Emre İtaatsizlikte Israr Suçu Kimler Tarafından İşlenebilir?
Emre itaatsizlikte ısrar suçu özgü suçlardan olup yalnızca asker kişiler tarafından işlenebilen bir suçtur. Dolayısıyla asker olmayan bir kişiye emir verilmesi ve bu emrin de yerine getirilmemesi halinde emre itaatsizlikte ısrar suçu oluşmayacaktır. Emre itaatsizlikte ısrar suçunun failleri ise şöyle sıralanabilir:
- Subay
- Astsubay
- Millî Savunma Bakanlığı ile Türk Silahlı Kuvvetleri kadro ve kuruluşunda çalışan sivil personel
- Uzman Jandarma
- Uzman Erbaş
- Sözleşmeli Er ve Sözleşmeli Erbaş
- Er ve Erbaş
- Askeri Öğrenci
Emre İtaatsizlikte Israr Suçunun Cezası Nedir?
Emre itaatsizlikte ısrar suçunun cezası, verilen emrin hiç yerine getirilmemesi halinde 1 aydan 1 yıla kadar hapis cezasıdır. Bununla birlikte askerin verilen emri yerine getirilmesini söz veya fiili ile açıkça reddetmesi veya emir tekrar edildiği halde emri yerine getirmemesi halinde 3 aydan 2 seneye kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
Emre itaatsizlikte ısrar suçunun seferberlik vaktinde işlenmiş olması halinde 5 yıla kadar ağır hapis cezası verilir. Bununla birlikte emre itaatsizlikte ısrar suçunun düşman karşısında yapılması halinde 10 yıla kadar ağır hapis cezası verilir.
Emre İtaatsizlikte Israr Suçu Soruşturma İznine Tabi midir?
Askeri Ceza Kanununa göre asker kişilerin işlemiş oldukları askeri suçlardan dolayı soruşturma açılabilmesi için yetkili komutan tarafından soruşturma izni verilmesi gerekmektedir. Emre İtaatsizlikte Israr Suçu da sırf askeri suç olup yalnızca askeri şahıslar tarafından işlenebilmesi dolayısıyla bu suçu işleyen asker hakkında soruşturma açılabilmesi, soruşturma izni verilmesine tabidir.
Emre İtaatsizlikte Israr Suçu Zamanaşımı Süresi Nedir?
Askeri Ceza Kanunu m.49 hükmü esas alındığında Emre İtaatsizlikte Israr Suçu için öngörülen zamanaşımı süresi 8 yıldır.
Söz konusu hükme göre Hıyanet suçları hariç olmak üzere geri kalan diğer suçlar bakımından Türk Ceza Kanununda öngörülen zamanaşımı süreleri uygulanır. Hıyanet suçları bakımından herhangi bir zamanaşımı süresi bulunmamaktadır.
Türk Ceza Kanununun zaman aşımına ilişkin hükümlerine göre 5 yıldan fazla olmayan hapis veya adli para cezalarına ilişkin suçlar bakımından 8 yıllık zamanaşımı süresi bulunmaktadır. Askeri Ceza Kanununa göre Emre İtaatsizlikte Israr suçunun cezası 1 aydan 1 yıla kadar hapis cezasıdır. Bu bakımdan Emre İtaatsizlikte Israr Suçu için öngörülen zamanaşımı da 8 yıl olmaktadır.
Emre İtaatsizlikte Israr Suçu Görevli Mahkeme Hangisidir?
2017 Anayasa Referandumu değişikliği öncesinde askeri suçlara bakmakla görevli mahkeme Askeri Ceza Mahkemeleriydi. Ancak söz konusu referandum sonrası yapılan değişiklikle askeri mahkemeler kapatıldı ve askeri suçlar, adli suçların görüldüğü adli yargı kapsamında görülmeye başlandı.
Bu bakımdan askeri suçlar için de görevli mahkemeler, ilk derece adli yargı ceza mahkemeleri oldu. Emre İtaatsizlikte Israr suçuna yönelik kovuşturma için görevli mahkeme de Asliye Ceza Mahkemesidir.
Emsal Kararlar -Emre İtaatsizlikte Israr Suçu ve Cezası Mahkeme Kararları
Emre İtaatsizlikte Israr Suçu Mahkeme Kararı – Yargıtay 19.CD, 2019/28743E., 2020/13852K.
“… Yerel Mahkemece verilen hüküm temyiz edilmekle; başvurunun süresi, kararın niteliği ve suç tarihine göre dosya incelendi, gereği görüşülüp düşünüldü:
Sanık hakkında amire fiilen taarruz ve emre itaatsizlikte ısrar suçlarından yürütülen yargılama sonucunda verilen görevsizlik kararlarının sanık tarafından temyiz edildiği ve dosyanın Dairemize gönderildiği anlaşılmakta ise de; İncelemeye konu görevsizlik kararlarının Bölge Adliye Mahkemelerinin faaliyete geçtiği 20/07/2016 tarihinden sonra verilmesi nedeniyle,
5352 sayılı Adli Sicil Kanunu’nun 13/A maddesinin 5. fıkrasındaki atıf ile 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunun 272. Maddesine göre istinaf kanun yoluna tabi olduğu ve 5320 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun Yürürlük ve Uygulama Şekli Hakkında Kanunun 8/1. maddesinde yer alan 20/07/2016 tarihinden önce ilk derece mahkemelerince verilen hükümlerin temyiz incelemesinde bozulması üzerine mahkemesince yapılacak yargılama sonucunda kurulacak ikinci hükümlerin de temyiz incelemesine tabi olacağı yönündeki düzenleme gözetildiğinde anılan karar yönünden daha önceden Yargıtayca verilmiş bir bozma kararının da bulunmadığı anlaşıldığından, esası incelenmeyen dosyanın istinaf incelemesinden geçirilmek üzere ilgili Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesi amacıyla Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına TEVDİİNE, 04/11/2020 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.”
Emre İtaatsizlikte Israr Suçu Mahkeme Kararı – Yargıtay 19.CD, 2018/8480E., 2020/7593K.
“… Emre itaatsizlikte ısrar suçunun oluşması için, askerî hizmete ilişkin bir emrin varlığı, bu emre hiç uyulmaması ya da söz veya fiille emrin yerine getirilmesinin reddedilmesi veya emrin tekrar edilmesine rağmen gereğinin yerine getirilmemesi, ayrıca failde emre itaatsizlikte ısrar şuur ve iradesinin bulunup bulunmadığının belirlenmesi gerekmektedir.
05/05/2015 günü sayın Cumhurbaşkanının Tekirdağ iline planlı ziyaretinin olduğu, ziyaret programı dahilinde Tekirdağ’a helikopter ile intikal edip 8.Mknz.P.Tug.K.lığı kışlasında konuşlu helikopter pistine inmesinin, buradan da il içinde temas ve incelemelerde bulunup aynı şekilde ilden ayrılmasının planlandığı, durumun bir gün evvel Tugay Komutanlığına bildirildiği, olay günü de sayın Cumhurbaşkanının karşılamayı müteakiben 8.Mknz.P.Tug.K.lığını ziyaret ederek oradan ayrıldığı,
Tugay Komutanı tarafından ise “Cumhurbaşkanının gelişi sebebiyle ikinci bir emre kadar kadar mesainin devam edeceği ve Cumhurbaşkanının helikopter ile gidişini müteakip mesainin biteceği” yönünde emir verildiği, verilen bu emrin mesaiyi terk etmek üzere kışla nizamiyesinde bulunduğu sırada sanığa hem mesaj yolu ile hem de Per.Asb…. tarafından telefonda tebliğ edildiği, sanığın ise emir tebliğ edilmesine rağmen emrin gereğini yerine getirmediği ve mesaiye devam etmeyerek kışlayı terk ettiği,
Anayasanın 104. maddesine göre Başkomutan sıfatına haiz sayın Cumhurbaşkanının plan dışına çıkarak birlikleri tek tek ziyaret etme veya denetleme veyahut bilgi talebinde bulunma gibi aniden gelişebilecek olası durumlar karşısında tedbir alması, hangi personele ihtiyaç duyulacağını önceden bilmesinin mümkün olmaması nedeniyle tüm personelin hazırlıklı olması maksadıyla Tugay Komutanı tarafından verilen emrin askeri hizmete ilişkin olduğu ve sanığa tebliğ edilmek suretiyle somutlaştırıldığı dikkate alındığında sanığın atılı suçu işlediği anlaşıldığından mahkumiyeti yerine yetersiz gerekçeyle beraat kararı verilmesi,
Kanuna aykırı ve Askeri Savcı ile hükmü temyiz etmeye yetkili Komutanının temyiz nedenleri bu itibarla yerinde görüldüğünden tebliğnameye aykırı olarak, HÜKMÜN 5320 sayılı Kanun’un 8/1. maddesi gereğince uygulanması gereken 1412 sayılı CMUK’nin 321. maddesi uyarınca, BOZULMASINA…”
Emre İtaatsizlikte Israr Suçu Mahkeme Kararı – Yargıtay 19.CD, 2019/30136E., 2020/2789K.
“… Sanığın, verilen emirlere rağmen sosyal paylaşım sitesinde askeri birlikte üniformalı çekilen fotoğraflarını paylaşmak suretiyle emre itaatsizlikte ısrar suçunu işlediği iddia ve kabul olunan somut uyuşmazlıkta;
Askeri Yargıtay Daireler Kurulunun 04/04/2013 tarihli ve 2013/35-32 sayılı kararında ayrıntılı bir şekilde belirtildiği üzere, sosyal paylaşım siteleri ve internet üzerinden askeri fotoğrafların paylaşılmayacağına dair, Birlik Komutanlığınca tebliğ edilen emrin, birlik disiplini ve güvenliğinin sağlanması için istihbarata karşı koyma amaçlı getirilmiş hizmete ilişkin bir emir olduğu, bu itibarla, sanığın kendisine tebliğ edilen bu emre aykırı davranışının ASCK’nin 87/1’inci maddesinde düzenlenen emre itaatsizlikte ısrar suçunu oluşturduğu gözetilmeden mahkumiyeti yerine yazılı şekilde beraatine karar verilmesi,
Kanuna aykırı ve Askeri savcının temyiz nedenleri bu itibarla yerinde görüldüğünden teblignameye uygun olarak, HÜKMÜN 5320 sayılı Kanun’un 8/1. maddesi gereğince uygulanması gereken 1412 sayılı CMUK’nin 321. maddesi uyarınca, BOZULMASINA…”
