Askeri Ceza Kanunu 23. madde; askeri kabahatler için öngörülen kısa hapis cezalarını düzenleyen bir hukuk normudur. Bu doğrultuda; kanun koyucu, ASCK m. 23 hükmünde bu cezaların türlerini ve kimlere uygulanacağını belirlemiştir. Böylece; askeri disiplini sağlamak amacıyla uygulanan yaptırımların yasal çerçevesi çizilmiştir. Bu madde, askeri personelin statüsüne göre farklılaşan disiplin cezalarını tanımlar. Böylece; kanun koyucu, ASCK m. 23 hükmünde hürriyeti kısıtlayan disiplin cezalarını sistemleştirmektedir. Bu durum da; kişilerin aklına “göz hapsi nedir?” veya “katıksız hapis cezası nasıl infaz edilir?” sorularını getirmektedir. Diğer taraftan; bu cezaların uygulanma şekli ve sonuçları da kanunla düzenlenmiştir. Bu durum da, “kısa hapis cezaları” konusunu etkileyecektir.
Bu sebeple; bu yazımızda “oda hapsi kimlere verilir?”, “göz hapsi sırasında hizmet devam eder mi?” vb. birçok soruya cevap vereceğiz. Ayrıca; “göz hapsi”, “oda hapsi” ve “katıksız hapis” kavramlarını kanuni unsurlarıyla açıklayacağız. Dolayısıyla; kısa hapis cezalarına ilişkin konuları detaylı bir şekilde ele alarak, konuyu farklı yönleriyle incelemiş olacağız.
Ayrıca; kısa hapis cezaları ve askeri hukuk hakkında detaylı bilgi almak için askeri hukuk yazı arşivimizi inceleyebilirsiniz. Dilerseniz de, deneyimli askeri hukuk avukatları ile iletişime geçerek hukuki danışmanlık alabilirsiniz.
Askeri Ceza Kanunu 23. Madde Nedir?
Kanun koyucu, ASCK m. 23’de kısa hapis cezalarını ve türlerini düzenlemiştir. Böylece; ilgili madde, söz konusu kanunun “Askeri suçlar ve kabahatler ve cezalar” başlıklı 1. kısmının “Cezalar (Umumi Hükümler)” başlıklı 2. babında “Askeri cezalar” başlıklı 1. faslında yer almaktadır. Bu doğrultuda; kanun koyucu, ASCK m. 23’ü şu şekilde ifade etmiştir:
| Kısa hapis cezaları :
Madde 23 – (Değişik: 15/6/1942-4257/1 md.) A) Kısa hapis cezaları üç türlüdür: 1 – Göz hapsi; 2 – Oda hapsi; 3 – Katıksız hapis. B) (Değişik : 22/3/2000-4551/3 md.) Subay, astsubay, Milli Savunma Bakanlığı ve Türk Silahlı Kuvvetlerinde görevli Devlet memurları, uzman jandarma ve uzman erbaşlar hakkında: 1 – Dört haftaya kadar göz hapsi, 2 – Dört haftaya kadar oda hapsi, Cezaları verilebilir. C) Erbaş ve er hakkında: 1 – Dört haftaya kadar oda hapsi; 2 – Üç haftaya kadar katıksız hapis cezaları verilebilir. D) (Değişik : 22/3/2000-4551/3 md.) Askeri öğrenciler hakkında : (Askeri orta ve lise ile eşidi okullar öğrencileri hariç) dört haftaya kadar oda hapsi cezası verilebilir. E) Kısa hapis cezalarında maaş ve tahsisat tam olarak verilir. |
Bu sebeple; ASCK m. 23, askeri disiplin yaptırımlarının rütbe ve statüye göre nasıl uygulanacağını belirleyerek hukuki bir çerçeve sunmaktadır.
ASCK M. 23 Açıklaması Nedir?
Bu madde, askeri disiplini sağlamak amacıyla uygulanan hürriyeti kısıtlayıcı cezaları tanımlar. Ayrıca, bu cezaların askeri personelin rütbesine göre farklılaştırılmasını sağlar. Kanun, bu cezalarla askeri hizmetin düzenini ve disiplinini korumayı hedefler. Bu cezalar, askeri kabahatler için öngörülmüş olup, infaz şekilleriyle genel hapis cezalarından ayrılır. Maddenin temel amacı, caydırıcılık sağlayarak disiplinsizliği önlemektir.
Madde ile korunan hukuki değer, doğrudan askeri disiplindir. Askeri hizmetin doğası, sivil hayattan farklı ve daha katı disiplin kuralları gerektirir. Bu cezalar, hiyerarşik yapıyı ve emir komuta zincirini korumaya hizmet eder. Kanun koyucu, her rütbenin sorumluluk ve statüsünü dikkate almıştır. Bu nedenle, cezaların türünü ve infaz şeklini rütbeye göre ayrı ayrı düzenlemiştir.
Kısa Süreli Hapis Cezası Nedir?
Kısa süreli hapis cezasının yasal dayanağı ASCK m. 23’tür. Bu doğrultuda; kanun koyucu, askeri kabahatler için öngörülen ve hürriyeti kısıtlayan bu disiplin yaptırımlarını sistemli bir şekilde düzenlemiştir. Kısa süreli hapis cezası; askeri disiplini sağlamak amacıyla, askeri kabahat işleyen personele rütbesine göre uygulanan, süresi belirli ve infaz şekli özel olarak düzenlenmiş hürriyeti kısıtlayıcı bir yaptırımdır.
Hukuki (yasal) tanıma göre ise; kısa hapis cezaları 3 türlüdür: Göz hapsi, oda hapsi ve katıksız hapis (ASCK m. 23/A).Böylece; kanun koyucu madde metninde kısa hapis cezasını türlere ayırarak ve uygulanacağı personeli rütbelerine göre belirleyerek, bu cezanın yasal tanımını yapmıştır. Bu kısa süreli hapis cezası türlerini aşağıdaki gibi açıklayabiliriz:
Göz Hapsi Nedir?
Göz hapsi, genel anlamda “gözetim altında tutulma” demektir. Hukuk dilinde ise, subay ve astsubay gibi personelin hizmete devam ettiği bir disiplin cezasını ifade eder. Bu bağlamda, cezalı hizmetten alıkonulmaz. Cezalı, hizmet bitiminde kışla veya resmi odalarda kalır ve dışarı çıkamaz. Ayrıca, hizmete ilişkin olanlar dışında ziyaretçi kabul edemez.
Örneğin; mesai saatlerine riayet etmeyen bir astsubaya verilen birkaç günlük göz hapsi cezasında, astsubay gündüz görevine devam eder ancak akşamları kışladan ayrılamaz. Bu ceza, subay, astsubay ve diğer üst rütbeli personele 4 haftaya kadar verilebilir.
Oda Hapsi Nedir?
Oda hapsi, genel anlamda “bir odaya kapatılma” demektir. Hukuk dilinde ise, personelin belirli hapis odalarında tutulduğu bir disiplin cezasını ifade eder. Bu bağlamda, göz hapsinden daha ağır bir cezadır. Cezalı, bu süre boyunca hizmetten mahrum kalır ve emir veremez. Erbaş ve erler bu cezayı topluca, subay ve astsubaylar ise tek başına çeker.
Örneğin; amirine karşı saygısızlıkta bulunan bir ere verilen oda hapsi cezasında, er bu süreyi hapis odasında geçirir ve birliğindeki eğitim veya görevlere katılmaz. Bu ceza, tüm askeri personele rütbesine göre 4 haftaya kadar verilebilir.
Katıksız Hapis Nedir?
Katıksız hapis, genel anlamda “mahrumiyet içeren hapis” demektir. Hukuk dilinde ise, erbaş ve erlere uygulanan en ağır kısa hapis cezasını ifade eder. Bu bağlamda, ceza tek başına bir hapis odasında geçirilir. Mahkuma sadece su ve ekmek verilir, tütün gibi maddeler yasaktır. Bu mahrumiyetler, cezanın belirli günlerinde (4, 8, 12. günler vb.) kaldırılır.
Örneğin; birliğin düzenini ciddi şekilde bozan bir ere verilen katıksız hapis cezasında, er tek başına bir hücrede tutulur ve belirli günler dışında sadece ekmek ve su ile beslenir. Bu ceza, erbaş ve erlere 3 haftaya kadar verilebilir.
Askeri Ceza Kanunu 23. Madde Emsal Kararlar
Askeri Yargıtay 3. Daire, 2001/364 E., 2001/381 K., 15.05.2001 T. – Askeri Ceza Kanunu 23. Madde
“Karakocan İlçe Jandarma Komutanlığı emrinde iken Arıcak İlçe Jandarma Komutanlığına atanan sanığın, 31.1.2000 tarihinde ilişiğinin kesildiği, 16.2.2000 tarihinde yeni görev yerine katılması gerekirken geçerli bir mazereti olmaksızın 2.3.2000 tarihinde kendiliğinden gelerek katıldığı, bu suretle 16.2.2000-2.3.2000 tarihleri arasında firar suçunu işlediği iddiası ve As. CK.nun 66/1-a, 73 ncü maddeleri uyarınca cezalandırılması istemi ile açılan kamu davasının yargılaması sonucunda; Askeri Mahkemece, eylemin unsurları bakımından As. CK. nun 65 nci maddesinde tanımlanan vazife ve memuriyetine gitmemek suçuna uyduğu, ancak, anılan maddede uzman çavuşların sayılmamış olması ve Askeri Yargıtay İçtihatları doğrultusunda eylemin firar olarak vasıflandırıldığı gerekçesiyle sanığın, As. CK. nun 66/1-a 73 ve TCK. nun 59 ncu maddeleri uyarınca beş ay hapis cezasıyla mahkûmiyetine karar verilmiş, sanık neden göstermeden temyize gelmiştir.”
Askeri Yüksek İdare Mahkemesi 3. Daire, 2012/878 E., 2012/1404 K., 24.05.2012 T. – Askeri Ceza Kanunu Madde 23
“21’inci maddesinde bu kanuna göre şahsi hürriyeti tahdit eden cezaların hapis ve kısa hapis cezaları olduğu, 23’üncü maddesinde kısa hapis cezalarının göz hapsi ve oda hapsi olduğu, aynı maddede Türk Silahlı Kuvvetlerinde görevli subay, astsubay, uzman jandarma ve uzman erbaşlar hakkında dört haftaya kadar oda hapsi cezası verilebileceği, 24’üncü maddesinde mümkün olduğu takdirde oda hapsi cezasının tek başlarına belirli bir hapis odasında geçirileceği, ceza süresince genel hizmet yapamayacakları, emir veremeyecekleri, 168’inci maddesinde her amirin emri altındaki şahıslara disiplin cezası vermeye salahiyetli olduğu, 165’inci maddesinde subay, astsubay, uzman jandarma ve uzman erbaşlar hakkında 4 haftaya kadar oda hapsi cezası verilebileceği, 171 ‘inci maddesinde disiplin amirlerinin ceza verme selahiyetlerinin merbut cetvelde gösterildiği belirtilmiştir.”
Asker Ceza Kanunu (ACK) m. 23 ile ilgili emsal karar aramak için tıklayınız.
Av. Zeynep ÜRÜŞAN
SIRADAKİ MAKALEMİZ :
