Askeri Ceza Kanunu 15. madde; askeri hizmetin temel güvenlik görevlerini tanımlayan bir hukuk normudur. Bu doğrultuda; kanun koyucu, ASCK m. 15 hükmünde “nöbetçi”, “karakol” ve “devriye” kavramlarını açıklamıştır. Böylece; bu görevlerin yasal çerçevesi net bir şekilde çizilmiştir. Bu tanımlar, askeri disiplin ve emniyet hizmetlerinin doğru yürütülmesi için esastır.
Böylece; kanun koyucu, Askeri Ceza Kanunu 15. Madde hükmünde temel güvenlik unsurlarına ilişkin bir düzenleme öngörmektedir. Bu durum da; kişilerin aklına “her nöbet tutan asker yasal olarak nöbetçi midir?” veya “bu görevliler amir sayılır mı?” sorularını getirmektedir. Diğer taraftan; bu tanımları yorumlayan Askeri Yargıtay kararları bulunmaktadır. Bu durum da, “nöbetçi, karakol, devriyenin tarifi” konusunu etkileyecektir.
Bu sebeple; bu yazımızda “nöbetçinin yasal şartları nelerdir?”, “karakol ve devriye arasındaki fark nedir?” vb. birçok soruya cevap vereceğiz. Ayrıca; “nöbetçi”, “karakol” ve “devriye” kavramlarını kanuni unsurlarıyla açıklayacağız. Dolayısıyla; bu temel askeri kavramları detaylı bir şekilde ele alarak, konuyu farklı yönleriyle incelemiş olacağız.
Ayrıca; nöbetçi, karakol, devriyenin tarifi ve askeri hukuk hakkında detaylı bilgi almak için askeri hukuk yazı arşivimizi inceleyebilirsiniz. Dilerseniz de, deneyimli askeri hukuk avukatları ile iletişime geçerek hukuki danışmanlık alabilirsiniz.
ASCK M. 15 Nedir?
Kanun koyucu, ASCK m. 15’de nöbetçi, karakol ve devriyenin tarifini düzenlemiştir. Böylece; ilgili madde,söz konusu kanunun “Askeri suçlar ve kabahatler ve cezalar” başlıklı 1. kısmının “Esaslar” başlıklı 1. babında yer almaktadır. Bu doğrultuda; kanun koyucu, ASCK m. 15’i şu şekilde ifade etmiştir:
| Nöbetçi, karakol, devriyenin tarifi:
Madde 15 – 1 – Bu kanunun tatbikatında nöbetçi hazarda ve seferde emniyet, muhafaza, disiplin, tarassut maksatlariyle silahlı olarak bir yere konulan ve muayyen bir talimatı bulunan tek veya çift askerdir. 2 – Karakol hazarda ve seferde aynı maksatlarla konulan ve bir amir emrinde bulunan silahlı bir kısım askerdir. 3 – Devriye hazarda ve seferde aynı maksatlarla muayyen bir mıntakada seyyar olarak vazife yapan bir veya daha ziyade silahlı askerdir. |
Bu sebeple; ASCK m. 15, askeri güvenlik görevlerinin hukuki statüsünü belirleyerek yasal bir çerçeve sunmaktadır.
Askeri Ceza Kanunu 15. Madde Açıklaması Nedir?
Bu madde, askeri hizmetin temelini oluşturan güvenlik görevlerini netleştirmeyi amaçlar. Ayrıca, bu görevlerin hukuki niteliğini ve sınırlarını belirler. Kanun, bu tanımlarla askeri disiplin ve emniyetin korunmasını hedefler. Bu kavramlar, diğer askeri suçların unsurlarının belirlenmesinde de önemlidir. Özellikle bu görevleri yapan personel, görevleriyle sınırlı olarak amir statüsünde kabul edilir. Bu durum, onlara karşı işlenen suçların daha ağır cezalandırılmasını sağlar.
Madde ile korunan hukuki değer, askeri disiplin ve hizmetin güvenliğidir. Nöbet, karakol ve devriye hizmetleri, birliğin ve ülkenin emniyetinin ilk halkasıdır. Bu görevlerin aksaması, ciddi güvenlik zafiyetleri doğurabilir. Bu nedenle kanun, bu görevleri özel olarak tanımlayarak hukuki koruma altına almıştır. Bu tanımlar, görevlerin keyfiyetten uzak ve belirli kurallar çerçevesinde yapılmasını sağlar. Sonuç olarak, hem görevin etkinliği hem de personelin hukuki güvencesi temin edilir.
Nöbetçi, Karakol ve Devriye Nedir?
Askeri ceza hukukunda nöbetçi, karakol ve devriyenin tarifinin yasal dayanağı, ASCK m. 15’tir. Bu doğrultuda; askeri ceza hukukunda bu kavramlar aşağıdaki gibi açıklanabilir:
Nöbetçi Nedir?
Nöbetçi, genel anlamda “belirli bir yeri bekleyen görevli” demektir. Hukuk dilinde ise, kanunda sayılan özel şartları taşıyan askeri ifade eder. Bu bağlamda, her nöbet tutan asker bu maddenin kapsamında “nöbetçi” sayılmaz.
Bir askerin yasal olarak nöbetçi kabul edilmesi için şu şartlar aranır:
- Silahlı olmalı, belirli bir talimatı bulunmalı,
- Görevlendirme emniyet ve gözetleme amaçlı olmalıdır.
Örneğin; nöbet talimatında silahsız görev yazıyorsa, o asker bu madde kapsamında nöbetçi değildir.
Karakol Nedir?
Karakol, genel anlamda “güvenlik amacıyla kurulan küçük birlik” demektir. Hukuk dilinde ise, bir amir emrinde bulunan silahlı bir kısım askeri ifade eder. Bu bağlamda, karakol nöbetçiden farklı olarak tek bir askerden oluşmaz.
Karakol, emniyet, muhafaza ve disiplin gibi amaçlarla görev yapar. Görevin bir amir komutasında ve toplu olarak yapılması temel özelliğidir.Örneğin; bir kışlanın nizam karakolu veya bir hudut karakolu bu tanıma girer.
Devriye Nedir?
Devriye, genel anlamda “belirli bir bölgede gezen güvenlik birliği” demektir. Hukuk dilinde ise, belirli bir bölgede gezici olarak görev yapan silahlı askeri ifade eder. Bu bağlamda, devriyenin en belirgin özelliği seyyar olmasıdır.
Devriye, bir veya daha fazla askerden oluşabilir. Görevin amacı, nöbetçi ve karakolda olduğu gibi emniyet ve gözetlemedir. Örneğin; kışla çevresinde veya bir sınır hattı boyunca belirli bir güzergahta gezen silahlı askerler devriye görevi yapar.
Askeri Ceza Kanunu 15. Madde Emsal Kararlar
Askeri Yargıtay 4. Dairesi, 2014/837 E., 2014/840 K, 25.11.2014 T. -Askeri Ceza Kanunu 15. Madde
“Dava konusu somut olayda ise; hükümlünün kendisine hizmet nedeniyle teslim edilen silahını tahsis edilen amaç dışı kullandığı sabittir. Ancak; dizi 12’deki nöbet çizelgesine göre, 08.06.2010 günü 22.00-24.00 saatleri arasında nöbetçi olan hükümlünün, ASCK’nın 15’inci maddesine göre nöbetçi sayılabilmesi için mutlaka silahlı olması gerektiğinden, olayda kullanılan “silah” ile, yine olay sırasında ifa edilen “nöbet hizmeti” işlenen suçun unsurları olduğundan, ASCK’nın 51/B maddesinde aranan koşullar oluşmadığından; diğer bir anlatımla, bu suçla ilgili olarak söz konusu yasa maddesinin uygulama alanı bulunmadığından, hükümlü hakkında tayin edilen cezanın artırılmasının mümkün olmadığı sonucuna varıldığından; Milli Savunma Bakanı’nın yerinde görülmeyen kanun yararına bozma isteminin reddine karar verilmiştir.”
Askeri Yargıtay Daireler Kurulu, 2012/100 E., 2012/97 K., 05.07.2012 T. – Askeri Ceza Kanunu Madde 15
“TSK İç Hizmet Yönetmeliği’nin 624, 626, 634 ve 635’inci maddeleri, nöbetçi kıtasının ne şekilde teşekkül edeceğine, nöbet öncesi ve sonrasına ilişkin idari düzenlemeler olup; ASCK’nın 15/1 ‘inci maddesinde tanımlanmış olan, nöbetçi, karakol ve devriye tanımlarını genişletici nitelikleri bulunmamaktadır. Bu, Anayasa’nın 38 ve TCK’nın 7’nci maddelerinde yer alan suçların kanuniliği ilkesinin zorunlu bir gereğidir.”
Askeri Yargıtay Daireler Kurulu, 2012/59 E., 2012/54 K., 19.04.2012 T.
“ASCK’nın 15/1, TSK İç Hizmet Kanunu’nun 76, 77 ve TSK İç Hizmet Yönetmeliği’nin 395’inci maddelerine uygun bir biçimde yerine getirilmesi ve nöbetçilerin, talimatla tespit olunan nöbet hizmeti dışına çıkmamaları, özellikle, “nöbet hizmeti” kapsamına girmeyen yersiz müdahale ve gereksiz fiilleri irtikap etmemeleri gerekmektedir (Askeri Yargıtay Daireler Kurulunun 02.04.1987 tarihli, 1987/79-68 Esas ve Karar; 2.11.1995 tarihli, 1995/103-99 Esas ve Karar; 07.03.1996 tarihli, 1996/32-32 Esas ve Karar; 03.05.2007 tarihli, 2007/57-50 Esas ve Karar sayılı kararları da bu yöndedir.)”
Asker Ceza Kanunu (ASCK) m. 15 ile ilgili emsal karar aramak için tıklayınız.
Av. Zeynep ÜRÜŞAN
SIRADAKİ MAKALELERİMİZ :
- Askeri Ceza Kanunu 13. Madde
- Askeri Ceza Kanunu 7. Madde
- Askeri Ceza Kanunu 6. Madde
- Askeri Ceza Kanunu 5. Madde
