Askeri Ceza Kanunu 5. madde ; yurt dışındaki askerlerin suçları için, Türk yargı yetkisini tesis eden önemli bir hukuk normudur. Bu doğrultuda; kanun koyucu, ASCK  m. 5 hükmünde asker kişilerin yabancı ülkelerde işledikleri askeri suçları düzenlemiştir. Böylece; asker kişilerin yabancı ülkelerde işledikleri askeri suçların nerede işlenmiş sayılacağını, nasıl yargılanacağını ve infaz edileceğini belli sonuçlara bağlamıştır.

Böylece; kanun koyucu, Askeri Ceza Kanunu 5. Maddesi hükmünde, askeri kişilerin yurt dışında işledikleri askeri suçlara ilişkin çeşitli düzenlemeler öngörmektedir. Bu durum da;  kişilerin aklına “yurt dışındaki askeri suç işleyen asker nasıl yargılanır?” veya “yabancı mahkeme kararı sonrası asker Türkiye’de yeniden yargılanır mı?”  soruların getirmektedir. Diğer taraftan bu durum, hukuki süreçte, Milli Savunma Bakanı’nın talep rolü gündeme gelir. Bunun yanında, yabancı ülkedeki cezanın mahsubu da önemlidir. Bu durum da, yargılamanın sonucunu doğrudan etkileyecektir.

Bu sebeple; bu yazımızda “yurt dışında işlenen askeri suçlar nerede işlenmiş sayılır?”, “Milli Savunma Bakanı’nın yeniden yargılama talep etme şartı nedir?”,  “Yabancı ülkede çekilen ceza Türkiye’deki cezadan nasıl düşülür?” vb. birçok soruya cevap vereceğiz. Diğer taraftan; Milli Savunma Bakanı‘nın talep yetkisinin hukuki niteliğini, maddenin uygulama koşullarını ve ceza mahsubu usulünü vb. birçok konuyu açıklayacağız. Dolayısıyla; asker kişilerin yabancı ülkelerde işledikleri askeri suçlara ilişkin konuları detaylı bir şekilde ele alarak, konuyu farklı yönleriyle incelemiş olacağız.

Ayrıca; asker kişilerin yabancı ülkelerde işledikleri askeri suçlar ve askeri hukuk hakkında detaylı bilgi almak için askeri hukuk yazı arşivimizi inceleyebilirsiniz. Dilerseniz de, deneyimli askeri hukuk avukatları ile iletişime geçerek hukuki danışmanlık alabilirsiniz.

ASCK M. 5 Nedir?

Kanun koyucu, Askeri Ceza Kanunu 5. Maddesi asker kişilerin yabancı ülkelerde işledikleri askeri suçları düzenlemiştir. Böylece; ilgili madde söz konusu kanunun “Askeri suçlar ve kabahatler ve cezalar” başlıklı 1. kısmının “Esaslar” başlıklı 1. babında yer almaktadır. Bu doğrultuda; kanun koyucu, ASCK Kanunu m. 5’i şu şekilde ifade etmiştir:

Bu sebeple; Askeri Ceza Kanunu Madde 5 , Bu sebeple, yer bakımından uygulanma alanını belirleyen temel hükümlerden birini oluşturur. Çünkü; bu madde, TSK’nın disiplin yapısını korumayı amaçlar. Böylece, personelin görev yeri ne olursa olsun disiplin sağlanır ve cezasızlık riski ortadan kalkar. Bu durum, Türk Devleti’nin yargı yetkisini elinde tutma iradesini gösterir. Bu sayede devlet, kendi askeri personeli üzerindeki nihai yetkisini korur.

Asker Kişilerin Yabancı Ülkelerde İşledikleri Askeri Suçlar Nedir?

Asker kişilerin yabancı ülkelerde işledikleri askeri suçların yasal dayanağı ASCK m. 5 ’tir. Bu doğrultuda; kanun metninden ilgili kavramın unsurlarını saymıştır. Bu unsurlar ise, sırasıyla şunlardır (ASCK m. 5/c.1):

• Failin “asker kişiler” olması zorunludur.
• Fiilin “askeri suç” niteliği taşıması gerekir.
• Suçun, yabancı ülkelerde Türk askerî kıt’a, karargâh ve kurumlarında veya diğer resmi görevleri sırasında veya esir kamplarında işlenmesi gerekir.

Örneğin; uluslararası bir barış gücü kapsamında, Kosova’da görevli bir Türk astsubayın amiri olan subay, kendisine hizmete ilişkin bir emirini açıkça reddetmesi asker kişilerin yabancı ülkelerde işledikleri askeri suçtur. Çünkü; söz konusu astsubay, kanuna göre asker kişiler olup, bu durum “emre itaatsizlikte ısrar (ASCK m. 87)” suçunu oluşturmaktadır. Ayrıca; kendisi, birliğine ait bir karargahta bulunmaktadır. Bu sebeple; bu durumda ilgili kavrama ilişkin unsurları taşır.

Askeri Ceza Kanunu 5. Madde Açıklaması Nedir?

Askeri Ceza Kanunu Madde 5 , yurt dışındaki askeri suçlarla ilgili önemli bir hüküm içerir. Bu hükme göre, bu suçlar Türkiye’de işlenmiş sayılır. Bu düzenleme, Türk mahkemelerinin yargı yetkisini tartışmasız hale getirir.

Ayrıca; madde hükmüne göre, yabancı ülkede karar verilse bile yeniden yargılama yapılır. Ancak; bu yeniden yargılama, Milli Savunma Bakanı’nın talebi şartına bağlanmıştır.

Bununla birlikte, çifte cezalandırmayı önleyen bir hüküm de vardır. Bu hükümle, yabancı ülkede infaz edilen ceza mahsup edilir. Örneğin, Almanya’da görevli bir Türk askeri, görev dışında bir kavgaya karışırsa Alman mahkemesi, askere 6 ay hapis cezası versin. Asker, bu cezanın 2 ayını Almanya’da infaz ettikten sonra Türkiye’ye dönerse Türkiye’de yeniden yargılanıp 1 yıl hapis cezası alırsa, Almanya’da yattığı 2 aylık süre, Türkiye’deki cezasından indirilir. Böylece; asker, Türkiye’de sadece kalan 10 ay hapis cezasını çeker.

Diğer taraftan; kanun koyucu, yurt dışındaki askeri suçların cezasız kalmasını önlemeyi amaçlamaktadır. Buna ek olarak; yabancı mahkeme kararlarının, Türk askeri disipliniyle örtüşmeme riskini de kaldırır. Bunun sonucunda kanun koyucu, bir denge kurmayı hedefler. Bir yanda devletin egemenliği ve askeri disiplin korunur. Diğer yanda ise ceza mahsubuyla adil yargılanma hakkı sağlanır.

Son olarak madde, 22 Mart 2000’de 4551 sayılı kanunla değişmiştir. Böylece askeri ceza kanunu madde 5, 1963’te ilga edilen halinden farklı olarak yeniden düzenlenmiştir. Bu sayede maddenin kapsamı ve uygulama şartları netleştirilmiştir.

Askeri Ceza Kanunu 5. Maddesi – Kıta Nedir?

Askeri Ceza Kanunu Madde 5 e göre Kıt’a, genel anlamda “askeri birlik” demektir. Hukuk dilinde ise, görevin yapılması için toplanan teşkilleri ifade eder. Bu bağlamda, taktik ve idari birlikleri kapsayan ve bir komuta altında toplanan teşkilleri oluşturur.

Bu kavram, kanunun uygulama alanını oldukça net bir şekilde belirler. Bu sayede, en küçük askeri birim bile kanun kapsamına kolayca girer. Dolayısıyla; yurt dışında görev yapan her türlü birlik, Türk yargı yetkisi altındadır. Örneğin; yurt dışında görevli bir piyade bölüğü veya tank taburu başlıca kıt’adır. Ayrıca, özel bir görev için oluşturulmuş geçici birlikler de kıt’a arasında sayılır.

Karargah Nedir?

Karargah, genel anlamda “komuta merkezi” demektir. Hukuk dilinde ise, komutanın birliklerini yönettiği yeri ifade eder. Bu bağlamda, belirli bir kuruluş ve kadro ile tespit edilen komuta yerlerini oluşturur.

Böylece; komuta ve kontrol unsurlarını da madde kapsamına girer. Dolayısıyla; sadece muharip unsurlar değil, idari ve planlama merkezleri de dahil edilir. Bu durum, askeri disiplinin her seviyede korunmasını etkin bir şekilde sağlar. Örneğin; NATO bünyesindeki bir Müşterek Kuvvet Komutanlığı başlıca karargahlardır. Ayrıca; yurt dışındaki bir Türk askeri misyonunun yönetim merkezi de, karargah arasında sayılır.

Askeri Kurum Nedir?

Askeri kurum, genel anlamda “askeriyeye bağlı kuruluş” demektir. Hukuk dilinde ise, kıt’a ve karargah dışındaki askeri tesisleri ifade eder. Bu bağlamda, askeri hastane, okul ve fabrika gibi teşkilleri oluşturur.

Böylece; kanun koyucu, Askeri Ceza Kanunu 5. Maddesi kapsamını askeri hizmetin destek unsurlarını da içerecek şekilde genişletir. Bu sayede, muharip görevde olmayan personelin işlediği suçlar da yargı denetimine girer. Dolayısıyla; kanun koyucu, bu konuda herhangi bir hukuki boşluk bırakmaz. Örneğin; yurt dışındaki bir askeri ataşelik veya irtibat ofisi askeri kurumdur. Ayrıca; bir askeri hastane veya ikmal merkezi de, askeri kurumlar arasında sayılır.

Asker Kişilerin Resmi Görevleri Nelerdir?

Resmi görev, genel anlamda “devlet tarafından verilen vazife” demektir. Hukuk dilinde ise, hizmetin gerektirdiğini yapmayı ifade eder. Bu bağlamda, amir tarafından emredilen her türlü askeri vazifeyi oluşturur.

Böylece; kanun koyucu, Askeri Ceza Kanunu 5. Madde uygulama alanını oldukça genişletir. Bu sayede, asker kişinin sabit bir mekân dışında işlediği suçlar da kapsama alınır. Bu durum, görevin dinamik yapısına hukuki bir karşılık verir ve kanunun etkinliğini artırır. Örneğin; uluslararası bir tatbikata katılmak veya barış gücü devriyesi yapmak asker kişilerin  resmi görevleridir. Ayrıca; resmi bir ziyaret veya eğitim faaliyeti de, resmi görevler arasında sayılır.

Av. Zeynep ÜRÜŞAN

Askeri Ceza Kanunu 5. Maddesi ve Askeri Ceza Kanunun diğer maddeleri hakkında bilgi almak için Reform Hukuk Bürosunun Askeri Davalara Bakan Avukat birimi ile iletişime geçiniz.