Askeri Ceza Kanunu 1. Madde – ASCK M.1

Türk hukuk sisteminde askeri suç ve kabahatleri düzenleyen temel mevzuat, 1632 sayılı Askeri Ceza Kanunu’dur. Bu kanun, Türk Silahlı Kuvvetleri’nin disiplinini, düzenini ve işleyişini sağlamak amacıyla özel hükümler içermektedir. Askeri Ceza Kanunu  1. madde , askeri cürüm ve kabahat kavramlarının tanımlanmasında merkezi bir rol oynamaktadır. Bu madde, askeri suçların niteliğini ve bunlara uygulanacak yaptırımların temel ayrımını belirleyerek, askeri ceza hukuku alanının kavramsal zeminini oluşturmaktadır. Bu sebeple; bu yazımızda askeri cürüm, kabahat, hukuki evrim ve yargılama usulü konularını inceleyeceğiz. Ayrıca; askeri şahıs tanımı ve özel hükümler açıklanacaktır. Dolayısıyla; askeri hukuka ilişkin konular detaylıca ele alınacaktır.

ASCK M. 1 Nedir?

Kanun koyucu, ASCK m. 1 de askeri cürüm ve kabahati düzenlemiştir. Böylece; İlgili madde söz konusu kanunun “Askeri suçlar ve kabahatler ve cezalar” başlıklı 1. kısmının “Esaslar” başlıklı 1. babında yer almaktadır. Bu doğrultuda; kanun koyucu, ASCK m. 1’i şu şekilde ifade etmiştir:

Bu sebeple; ASCK m.1, Türk askeri ceza hukukunun temel taşını oluşturur. Çünkü; bu madde, hangi eylemlerin askeri suç sayılacağını ve bu suçlara uygulanacak cezai prensipleri belirler. Maddenin özü, genel ceza hukuku ile askeri ceza hukuku arasındaki ilişkiyi kurmak ve askeri suçları ciddiyetine göre “cürüm”  ve “kabahat” olarak 2 ana kategoriye ayırmaktadır:

Askeri Cürüm ve Kabahat Nedir?

Askeri cürüm ve kabahatin yasal dayanağı Askeri Ceza Kanunu m. 1’dir. Bu doğrultuda; ASCK, Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) genel esaslarını benimsemektedir. Böylece, ACK sisteminde suç, kanunda cezai yaptırıma bağlanmış hukuka aykırı eylemlerin genel adıdır. Bu doğrultuda; askeri suçları öngörülen cezaların ağırlığına göre 2 temel kategoriye ayırmıştır. Böylece; askeri suçlar, niteliklerine göre “cürüm” veya “kabahat” olarak isimlendirilir.

Hukuki (yasal) tanıma göre ise; bir eylemin askeri suç olarak kabul edilmesi ve bu suçun cürüm mü yoksa kabahat mi olduğunun tespiti, kanunda o eylem için belirlenen cezanın türüne göre yapılır. Böylece; kanun koyucu madde metninde suçun cürüm veya kabahat olarak ayrımını, eylemin kendisine veya manevi unsurlara göre değil, doğrudan doğruya o suç için öngörülen cezanın türü ve ağırlığına göre tanımlayarak, suçun yasal çerçevesini çizmiştir.

Böylece; askeri cürümler, kanunda ölüm, ağır hapis ve hapis cezalarıyla cezalandırılan suçlardır. Ancak, yapılan yasal düzenlemelerle “ağır hapis” cezalarının “hapis” cezasına dönüştürüldüğü unutulmamalıdır (5349 sayılı Türk Ceza Kanununun Yürürlük ve Uygulama Şekli Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun m. 2) Cürümler, daha ağır nitelikteki suçları ifade eder. Askeri kabahatler ise, Kanunda “kısa hapis” cezasıyla cezalandırılan suçlardır. Kabahatler, cürümlere göre daha hafif nitelikteki suçları tanımlar.

ACK M. 1 Açıklaması Nedir?

ASCK m. 1 askeri cürüm ve kabahatleri düzenler. Böylece; kanun, ölüm, ağır hapis ve hapis cezalarıyla askeri cürümleri tanımlar. Ayrıca, kısa hapis cezalarıyla askeri kabahatleri belirler. Diğer taraftan, kanun koyucu bu düzenlemelerle askeri disiplini amaçlar. Suçta korunan hukuki değer, askeri menfaattir. Dolayısıyla, bu suçlar askeri düzeni tehdit eder. Ancak Türk hukuk sisteminde, Anayasa bireylerin hak ve özgürlüklerine büyük önem verir. Bunun sonucunda, kanun koyucu hukuki belirlilik sağlamayı hedefler.

Diğer taraftan, kanun koyucu bu düzenlemelerle askeri disiplini amaçlar. Suçta korunan hukuki değer, askeri menfaattir. Dolayısıyla, bu suçlar askeri düzeni tehdit eder. Ancak Türk hukuk sisteminde, Anayasa bireylerin hak ve özgürlüklerine büyük önem verir. Bunun sonucunda, kanun koyucu hukuki belirlilik sağlamayı hedefler.

Yukarıda da açıkladığımız üzere askeri cürüm; ölüm, ağır hapis ve hapis cezalarıyla cezalandırılan suçlardır Askeri kabahatler ise kısa hapis cezasıyla cezalandırılır. Ancak, kanun metnindeki ölüm ve ağır hapis cezaları güncel olarak uygulanmamaktadır. Bu durum, hukuki evrim ve uygulama farklılıkları sorularını gündeme getirir. Ayrıca, 2017’de askeri mahkemeler kaldırıldı.

Bu kapsamda; askeri suçların temelini oluşturan “askeri cürüm” ve “askeri kabahat” kavramlarını şu şekilde açıklayabiliriz:

Askeri Cürüm Nedir?

Cürüm, genel anlamda suç veya kabahat demektir. Hukuk dilinde ise kanunla yasaklanmış eylemleri ifade eder. Bu bağlamda, askeri cürüm özel bir hukuki kategori oluşturur.

Askeri cürüm, kanunda öngörülen ceza türüne göre tanımlanır. Askeri Ceza Kanunu bu suçları hapis cezasıyla yaptırıma bağlar. Bu tanım, eylemin niteliğinden çok cezanın ağırlığına odaklanır.

Askeri disiplini koruyan bu suçlara çeşitli örnekler verilebilir. Firar, emre itaatsizlikte ısrar ve amire hakaret başlıca örneklerdir. Ayrıca amiri tehdit ve isyan da askeri cürümler arasında sayılır.

Askeri Kabahat Nedir?

Kabahat, genel olarak uygunsuz davranış veya kusur anlamına gelir. Hukuk dilinde ise cürüme göre daha hafif bir suç tipidir. Bu kapsamda, askeri kabahat özel bir hukuki statüye sahiptir.

Askeri kabahat, Askeri Ceza Kanunu Madde 1 de açıkça tanımlanmıştır. Kanun, bu fiilleri öngördüğü ceza türüne göre ayırır. Bu kanuna göre kısa hapis cezası gerektiren suçlar kabahattir. Bu ceza; göz hapsi, oda hapsi ve katıksız hapis olabilir.

Askeri disiplini bozan bu fiillere çeşitli örnekler bulunur. Örneğin; yalan yere şikayette bulunmak askeri kabahat sayılabilir. Ayrıca, görev ve memuriyetine gitmemek de bu kapsama girer. Bu suçlar, cürümlerden daha hafif yaptırımlarla cezalandırılır.

Askeri Cürüm ve Kabahat (Askeri Ceza Kanunu M. 1) Hakkında Yargıtay Kararları

Askeri Yargıtay Daireler Kurulu 2011/86 E., 2011/85 K., 22.09.2011 T. -Askeri Ceza Kanunu 1. Madde

“ASCK’nın 180’inci maddesindeki düzenlemeden hareketle askeri suçlar ile disiplin suçlarının birbirinden bağımsızlığının söz konusu olmadığı ileri sürülmüş ise de; ASCK 1, 162 ve 477 sayılı Kanun’un 41’inci maddelerinde askeri cürüm, disiplin tecavüzü ve disiplin suçlarının tanımları yapılmış olup, her biri diğerinden bağımsız durumdadır. ASCK’nın 180’inci maddesiyle, mahkemeye sevk edilmesi gerekirken bir eylem nedeniyle disiplin cezası verilmesinin mahkemede yargılanmayı engellemeyeceği, ancak disiplin cezasının mahkemece verilecek cezadan mahsup edilmesi düzenlenmiş bulunmaktadır.”

Yargıtay Ceza Genel Kurulu 1999/11-159 E., 1999/174 K., 22.06.1999 T. – Askeri Ceza Kanunu 1. Madde

“O halde, Askeri Ceza Yasası’nın 132. maddesinde düzenlenen suçun konusu hırsızlık olduğuna göre, bu suçun kurucu unsurlarının Türk Ceza Yasası’nda düzenlenen hırsızlık suçundan alındığı keza, Askeri Ceza Yasası’nın 3. Bap 8. faslında yer alan bir suç olması itibariyle gerek öğretide, gerekse yargısal kararlardaki tanımlara göre “sırf askeri suç” sayılamayacağı açıkça anlaşılmaktadır. Bu nedenle Askeri Ceza Yasası’nın maddesi uyarınca verilmiş bir mahkûmiyet hükmü tekerrüre esas alınabilecektir. Çünkü, TCY’nin 87/3. maddesi uyarınca tekerrüre esas alınamayacak olan hüküm yukarıda da belirtildiği gibi “sırf askeri cürme” ilişkin olan hükümlerdir.”

Askeri Ceza Kanunu 63. Madde İle İlgili Makalemizi Okumak İçin Tıklayınız