APP Plaka Suçu, Türkiye’de araç sahiplerinin en çok merak ettiği ceza hukuku konularından biridir. Günlük hayatta yaygın şekilde kullanılan APP plaka, standart plakadan farklı görünümü nedeniyle çoğu zaman sadece “trafik cezası gerektiren bir durum” olarak düşünülse de, Türk Ceza Kanunu’nun 204. maddesinde düzenlenen “resmî belgede sahtecilik” suçuna kadar uzanan adli bir sorumluluk ortaya çıkmaktadır.
APP plaka kullanımı normal şartlarda idari yaptırıma tabi bir kabahat niteliğindeyken; plakanın numarasıyla oynanması, başka araca ait plakanın takılması, sahte plaka basılması veya bilerek standart dışı sahte bir plakanın kullanılması gibi durumlarda konu, doğrudan ceza davası konusu olmakta ve 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezasına kadar uzanabilmektedir.
Bu makalede APP plakanın hangi hallerde yalnızca trafik cezası doğurduğu, hangi şartlarda TCK 204 kapsamında suç oluşturduğu ve Yargıtay’ın konuya yaklaşımı tüm yönleriyle incelenecektir.
2. APP Plaka Hangi Hallerde TCK 204/1 Kapsamında Suç Oluşturur?
APP plaka kullanımı her zaman ceza davası doğurmaz; çoğu durumda sadece idari para cezası uygulanır. Ancak bazı davranışlar, plakanın niteliğini “resmî belge üzerinde sahtecilik” derecesine taşıdığı için doğrudan TCK 204 kapsamında suç oluşturur.
“Bir resmî belgeyi sahte olarak düzenleyen, gerçek bir resmî belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştiren veya sahte bir resmî belgeyi kullanan kişi iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.”(TCK 204/1) Madde metni incelendiğinde suçun oluşması için üç seçimlik hareketin tamamlanması gerekir. Bunlar:
Sahte bir resmî belgeyi;
- Düzenlemek,
- Değiştirmek,
- Kullanmak,
APP plaka kullanımı her zaman ceza davası doğurmaz; çoğu durumda sadece idari para cezası uygulanır. Ancak bazı davranışlar, plakanın niteliğini “resmî belge üzerinde sahtecilik” derecesine taşıdığı için doğrudan TCK 204 kapsamında suç oluşturur.
Aşağıdaki hallerde APP plaka kullanımı artık bir trafik kabahati olmaktan çıkar ve ceza hukuku anlamında suç teşkil eder:
1) Başka Bir Araca Ait Plakanın Bilerek Takılması
Bir aracın plakasını söküp başka araca takmak; plakanın orijinal olması önemli değildir. Bu durumda 2 – 5 yıl hapis cezası gündeme gelir.
2) Plaka Üzerindeki Harf veya Rakamların Değiştirilmesi
APP plaka basılırken veya sonradan; yazı tipi değiştirilmesi, harflerin şeklinin değiştirilmesi, 3D görünümle numaraların farklı algılanır hâle getirilmesi, yapıştırma/çıkarma ile numaranın “başka bir plakaya benzetilmesi” gibi davranışlar sahte belge niteliği taşır.
3) Sahte Plaka Basılması veya Bastırılması
Yetkili plaka basım merkezleri dışında yapılmış APP plakaların kullanılması durumunda; bastıran, kullanan, araca takan herkes sahtecilik suçundan sorumludur. Ceza 2 – 5 yıl hapis olabilir.
4) Plakanın Okunamaz Hale Getirilmesi ve Kasıtlı Değiştirilmesi
Plakanın rakamlarının görünmez hâle getirilmesi, spreyle kapatılması, kameraların okuyamaması için manipüle edilmesi gibi eylemler; basit APP plaka kullanımından farklıdır. Kasıtlı olarak aldatma amaçlı yapılan bu değişiklikler TCK 204 kapsamında değerlendirilir.
5) Barkod, Hologram, Mührün Taklit Edilmesi
Normal APP plakalarda bulunmayan güvenlik işaretleri (soğuk mühür, hologram, plakaya ait özel işaretler) tarafînden taklit edilerek “resmî plaka görünümü” elde edilmeye çalışılması; sahte plaka niteliği taşır ve resmî belge sahteciliği kapsamında ele alınır.
6) Suç İşlemek Amacıyla APP Plaka Kullanılması
Bir suç işlenmesi sırasında tanınmamak, kamera sistemlerini yanıltmak, plaka tespitini engellemek amacıyla APP plaka takılması; bu durumda plaka, vasıta olarak kullanılan sahte belge niteliği kazanır. Yargıtay’a göre bu tür kullanımlar nitelikli hâl kapsamında değerlendirilir.
3)APP Plaka ile Sahte Plaka Arasındaki Hukuki Fark (Yargıtay İçtihatlarına Göre)
APP plaka ile sahte plaka kavramları günlük hayatta sık karıştırılmaktadır; ancak Yargıtay bu iki durumu çok net biçimde birbirinden ayırmaktadır. Ceza sorumluluğunu belirleyen kritik nokta şudur:
APP plaka: Biçimsel olarak yönetmeliğe aykırı plaka
Sahte plaka: Tescil sistemiyle uyuşmayan, aldatma kabiliyetine sahip resmî belge sahteciliği
Bu ayrımın yerleşmesinde Yargıtay’ın iki temel tespiti belirleyicidir:
- Araç plakası resmî belgedir
- TCK 204 için aranan “aldatma kabiliyeti” sahte plakanın ayırıcı ölçütüdür
4. APP Plakanın “Resmî Belgede Sahtecilik” (TCK 204) Açısından Değerlendirilmesi
APP plaka kullanımının ceza hukuku bakımından değerlendirilmesinde temel ölçüt, plakanın resmî belge niteliği taşıyıp taşımadığı ve yapılan değişikliğin aldatma kabiliyeti oluşturup oluşturmadığıdır. Bu nedenle APP Plaka TCK Suçu tartışması, her somut olayın TCK 204/1’de tanımlanan üç fiil tipi (“düzenleme – değiştirme – kullanma”) bakımından ayrı ayrı analiz edilmesini gerektirir.
Yargıtay’ın yerleşik içtihatlarına göre araç plakaları, metal levha üzerine yazılmış olsalar dahi resmî belge kabul edilir. Bu nedenle plaka üzerinde yapılan her müdahale, salt “APP plaka idari yaptırım” kapsamında değil, belirli şartlarda “resmî belgede sahtecilik plaka” değerlendirmesine de konu olabilir. Ancak bu iki alanın sınırları net şekilde çizilmelidir.
i. Biçimsel APP Plakalar Suç Değildir (Yalnızca KTK’ya Aykırılık)
Plakanın:
- Estetik amaçla APP formatında düzenlenmesi,
- Yazı karakterlerinin kalın/kabartmalı olması,
- 3D görünüm verilmesi,
- Çerçeve, reflektif yüzey farklılıkları bulunması
ancak buna rağmen plakanın gerçek araca ait olması, tescil kaydıyla uyumlu olması ve aldatma kastı taşımaması hâlinde, bu kullanım TCK 204 kapsamında suç oluşturmaz.
Bu tür durumlar Yargıtay uygulamasında açıkça:
➡️ “APP plaka suç mu?” → Hayır, bu durumda yalnızca KTK’ya aykırılık vardır.
Sonuç çoğunlukla:
✔ İdari para cezası
✔ Gerekirse trafikten men
✔ Adli ceza uygulanmaz.
Bu yönüyle biçimsel APP plaka, bir trafik kuralı ihlali olup “APP plaka cezası” kavramı tamamen idari yaptırım niteliğindedir.
ii. Aldatma Kabiliyeti Taşıyan APP Görünümlü Plakalar (TCK 204 Kapsamı)
APP plaka görünümlü bir plaka; şeklen estetik olsa da içerdiği numara veya işaretlerle aldatma kabiliyeti kazanmışsa, konu artık bir sahte plaka kullanma suçu hâline gelir.
Bu haller şunlardır:
a) Plakanın başka araca ait olması
APP formatta bile olsa, başka bir aracın numarasını taşıyan plaka kullanılması Yargıtay’a göre doğrudan:
➡️ Sahte plaka TCK 204 kapsamına girer.
Bu durumda eylem, “sahte bir resmî belgeyi kullanma” fiil tipini oluşturur.
b) Tescilsiz (sistemde hiç olmayan) numaraların basılması
Bir plakanın tescil kaydında karşılığı yoksa, APP formatta düzenlenmesi bu gerçeği değiştirmez.
→ Bu durumda “tescilsiz plaka cezası” kavramı artık idari boyutta kalmaz;
→ Eylem resmî belgeyi sahte olarak düzenleme kapsamında değerlendirilir.
c) Harf/rakam üzerinde aldatıcı manipulation
Örneğin:
- “8”i “B” gibi gösterecek şekilde kabartma,
- Soğuk mühür izlerinin taklit edilmesi,
- Plakanın kameraları yanıltacak biçimde modifiye edilmesi
Yargıtay’a göre bunlar resmî belgenin başkalarını aldatacak şekilde değiştirilmesidir.
Bu durumda:
➡️ APP plaka adli ceza gündeme gelir,
➡️ Suçun karşılığı 2–5 yıl hapistir.
iii. Yargıtayın Yaklaşımı: Estetik Farklılık Suç Değil, Aldatma Kriteri Esastır
Yargıtay kararlarında şu ayrım çok nettir:
✔ Estetik farklılık → APP plaka idari yaptırım
✔ Aldatma kabiliyeti → APP plaka TCK 204 suçu
Dolayısıyla her APP plaka kullanımının otomatik olarak “sahte plaka kullanma suçu”na dönüşmesi mümkün değildir. Yargıtay, sahtecilik suçunda aldatma kabiliyetini, yani plakanın gerçek bir plaka gibi algılanıp algılanamayacağını ana belirleyici ölçüt olarak kabul eder. Bu kriter sağlanmadığı sürece, biçimsel APP plakalar suç değil, yalnızca trafik ihlalidir.
5. Yargıtay’ın APP Plaka Konusundaki Görüşü ve Emsal Kararlar
Karar 1
Yargıtay 11. Ceza Dairesi (Esas 2019/1262, Karar 2021/3484) kararında:
“Sanığın kullandığı araca takılı plakanın hurdaya ayrılan araca tahsisli gerçek plaka olduğunun anlaşılması karşısında; … resmi belgede sahtecilik suçundan mahkumiyet hükmü kurulması, hukuka aykırı bulunmuştur.” Bu karar aldatma kabiliyeti ve plakanın tescil sistemindeki durumu açısından önemli bir örnek teşkil eder.
Karar 2
Yargıtay 11. Ceza Dairesi (Esas 2024/2288, Karar 2024/5630) kararında:
“5237 sayılı Kanun’un 204 üncü maddesinin birinci fıkrasında; ‘… gerçek bir resmî belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştiren … kişi … cezalandırılır.’ hükmü yer almaktadır. … Plaka basım işini gerçekleştiren kuruluşa ait soğuk mühür izlerinin bulunmadığının raporla belirlenmesi … mevcut haliyle yapılan sahteciliğin ilk bakışta fark edilebilir olması nedeniyle aldatma niteliğinin bulunmaması karşısında, unsurları oluşmayan suçtan sanığın beraati yerine, mahkumiyet hükmü kurulması, hukuka aykırı bulunmuştur.” Bu karar, plakanın üzerinde olması gereken mühür izlerinin yokluğu ve aldatma kabiliyetinin bulunup bulunmadığı analizinin önemini vurgulamaktadır.
Karar 3
Yargıtay 8. Ceza Dairesi kararı:
“Belgede sahtecilik suçunun oluşması için … metal üzerine yazı yazılması halinde de … araç plakaları da resmi belge olduğu cihetle …”
Bu karar plakanın metal levha olması sebebiyle resmi belge sayılabileceğini netleştirmektedir.
Aldatma Kabiliyeti ve Yargıtay İçtihadı: Öne Çıkan Meseleler
- Yargıtay kararlarında sıkça vurgulandığı gibi, resmî belgede sahtecilik suçu oluşabilmesi için yalnızca plakanın değiştirilmiş olması yetmez; plakanın aldatma kabiliyeti (iğfal kabiliyeti) olması gerekir. Örneğin bir plakanın üzerinde mühür izleri yoksa, tescil kuruluşuna ait işaretler bulunmuyorsa ve bu durum ilk bakışta fark edilebiliyorsa, aldatma kabiliyeti yoksa ceza davası kapsamında ceza alınmaz.
- Plakanın “başkalarına ait tescilli plaka” niteliği taşıması hâlinde ise döngü değişir: bu durumda aldatma kabiliyeti daha güçlüdür ve suç oluşur.
Uygulama Açısından Önemi
Bu içtihatlar ışığında, APP plaka kullanımında yapılması gereken tespitler şunlardır:
- Plakanın tescil kayıtları ile uyumlu mu?
- Plaka üzerinde mühür, basım kuruluşu işareti gibi unsurlar mevcut mu?
- Plaka görünümü “ilk bakışta” gerçek plaka gibi algılanabilir durumda mı?
- Plakanın araca ait olup olmadığı tescil/ruhsat ile araştırıldı mı?
- Aldatma amacı ya da kabiliyeti açık mı?
Bu kriterlerin varlığı halinde “APP plaka TCK 204” kapsamında suç sayılabilir. Aksi durumda, kullanım sadece idari yaptırıma (APP plaka idari yaptırım) konu olur.
6. APP Plaka Kullanımında Kast Unsuru: Kast Olmadan TCK Suçu Oluşur mu?
APP Plaka TCK Suçu bakımından kast unsuru belirleyicidir; zira TCK 204/1’in uygulanabilmesi için sanığın plakanın sahte olduğunu bilerek ve kullanarak aldatma kabiliyeti yaratma iradesi ile hareket etmesi gerekir. Yargıtay uygulamasında, yalnızca APP formatında plaka kullanılması veya şeklen yönetmeliğe aykırılık kastın varlığı için yeterli görülmez; sanığın plakanın başka araca ait olduğunu bilmesi, tescilsiz-sahte plaka bastırması ya da plaka üzerinde bilinçli manipülasyon yapması aranır.
Bu nedenle “APP plaka suç mu?” sorusunda asıl ölçüt, görünüşten ziyade sanığın aldatma amacı veya kabiliyeti olup olmadığıdır. Kast olmadan, yalnızca biçimsel APP plaka kullanımında TCK 204 devreye girmez; yaptırım idari niteliklidir. Ancak bilinçli olarak sahte plaka kullanma, sahte belgeyi kabul edip araca takma veya manipüle etme hâllerinde sahte plaka kullanma suçu oluşur.
7. APP Plakada TCK Suçu ile İdari Kabahat Arasındaki Ayrım
APP plakanın TCK suçu mu yoksa idari kabahat mi oluşturduğunu belirleyen temel kriter, plakanın aldatma kabiliyeti ve tescil kayıtlarıyla uyumudur. Yargıtay’a göre sırf yazı tipi farklılığı, kabartma görünüm, APP tarzı estetik değişiklikler veya ölçü uyumsuzlukları yalnızca “APP plaka idari yaptırım” niteliğindedir ve 2918 sayılı KTK kapsamında değerlendirilir. Bu durumda cezai sorumluluk doğmaz, yalnızca trafik cezası uygulanır.
Buna karşılık plakanın başka araca ait olması, tescilsiz bir numara taşıması, mühür/işaret taklidi içermesi veya kameraları yanıltacak şekilde manipüle edilmesi hâlinde artık resmî belgede sahtecilik plaka düzeyinde bir eylem söz konusudur ve “Sahte plaka TCK” kapsamında değerlendirilir. Dolayısıyla aynı görünümde iki APP plaka arasında bile sonuç değişebilir; önemli olan şekil değil, gerçeklik – tescil – aldatma kabiliyeti üçlüsünün somut olaya uygulanmasıdır.
8. APP Plaka Sebebiyle Ceza Davası Açılırsa Nasıl Bir Süreç İşler?
APP plaka kullanımının “APP Plaka TCK Suçu” kapsamında değerlendirilmesi hâlinde süreç, basit bir trafik cezasından farklı olarak adli soruşturma şeklinde yürütülür. Öncelikle plakanın sahte olup olmadığı, tescil kayıtlarıyla uyumu ve aldatma kabiliyeti kriminal inceleme ve trafik tescil yazılarıyla belirlenir; bu aşama Yargıtay’ın vurguladığı en kritik noktadır. Tescilsiz plaka şüphesi varsa, ilgili numaranın hangi araca ait olduğu UYAP üzerinden araştırılır; mühür, hologram, basım standardı gibi unsurlar teknik raporla tespit edilir. Savcılık, plakanın başka araca ait olduğunu bilerek kullanma veya bilinçli manipülasyon ihtimalini değerlendirir; kast yoksa idari kabahat, kast varsa “sahte plaka kullanma suçu” yönünde işlem başlatılır. Son aşamada mahkeme, plakanın aldatma kabiliyeti olup olmadığına ve sanığın bilinçli kullanımına göre TCK 204/1 kapsamında mahkûmiyet ya da beraat kararı verir.
9. APP Plaka TCK Suçu Davalarında Savunma Stratejileri
APP Plaka TCK Suçu yönünden savunmanın temel ekseni, plakanın aldatma kabiliyeti bulunmadığını, sanığın kastının olmadığını ve eylemin aslında APP plaka idari yaptırım kapsamında kalması gerektiğini ortaya koymaktır. Savunmada öncelikle plakanın ilgili araca kayıtlı olup olmadığına dair tescil kayıtları, basım standardına ilişkin teknik raporlar ve varsa mührün bulunmaması gibi hususlar ileri sürülerek, plakanın ilk bakışta sahte olarak fark edilebildiği vurgulanmalıdır. Sanığın plakayı nereden aldığı, sahte olduğunu bilip bilmediği, özellikle trafikten kaçma veya suç işleme amacı olmadığı açıklanmalı; plakanın araç sahibi tarafından bilmeden takıldığı/satıcı tarafından yanıltıldığı gibi olgular da kastı ortadan kaldıran unsurlar olarak kullanılabilir. Yargıtay’ın “aldatma kabiliyeti yoksa TCK 204 oluşmaz” yönündeki kararları savunmanın en güçlü dayanak noktasıdır. Böylelikle suç vasfının düşmesi veya beraat imkânı sağlanabilir.
10. APP Plakanın TCK Kapsamında Cezası Nedir? (Hapis – Adli Para Cezası)
APP Plaka TCK Suçu ancak plakanın sahte olması, başka araca ait olması, tescilsiz numara taşıması veya aldatma kabiliyeti yaratacak şekilde değiştirilmesi hâlinde oluşur ve bu durumda yaptırım doğrudan TCK 204/1 kapsamındadır. Bu suçun yaptırımı 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezasıdır; seçenek yaptırımlara çevrilmesi her somut olayın niteliğine göre değerlendirilebilir.
Biçimsel APP plaka gibi yalnızca yönetmeliğe aykırı kullanımda adli ceza uygulanmaz, yalnızca APP plaka cezası olarak bilinen idari para cezası (KTK kapsamında) gündeme gelir. Ancak plakanın başka araca ait olduğunun bilerek kullanılması veya plaka üzerinde sahtecilik yapılması hâlinde yaptırım artık “sahte plaka kullanma suçu” niteliğine bürünür ve hapis cezası zorunlu hâle gelebilir. Bu nedenle “APP plaka TCK 204 cezası” değerlendirmesi mutlaka plakanın gerçeklik, tescil uyumu ve aldatma kabiliyeti kriterleri esas alınarak yapılmalıdır.
11. APP Plaka ve Trafik Cezası Birlikte Uygulanabilir mi?
APP plaka kullanımı bazen yalnızca idari bir ihlal niteliğindeyken, bazen de TCK 204 kapsamında suç oluşturabildiğinden, aynı olayda hem trafik cezası hem de adli soruşturma uygulanması mümkündür. Şayet plaka yalnızca şekilsel olarak APP formatında düzenlenmişse yaptırım “APP plaka idari yaptırım” seviyesinde kalır ve yalnızca trafik cezası uygulanır.
Ancak plakanın başka araca ait olduğunun tespiti, tescilsiz numara taşıması veya aldatma kabiliyeti yaratacak şekilde manipüle edilmiş olması hâlinde hem APP plaka cezası (KTK kapsamında) hem de resmî belgede sahtecilik plaka nedeniyle adli soruşturma birlikte yürütülebilir. Yargıtay uygulamasında bu ayrım net olup, idari ve adli süreçler birbirini dışlamaz; önemli olan plakanın sahte nitelik taşıyıp taşımadığıdır. Dolayısıyla tek ihlalde iki farklı hukuki sonuç doğması mümkündür.
APP Plaka Suçu Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
APP plaka suç mu?
APP plaka resmi plakaya çok benziyorsa yani aldatma kabiliyeti varsa kullanımı TCK 204/1 resmi belgede sahtecilik suçu oluşturur.
APP Plaka TCK 204 kapsamında hangi hâllerde suç olur?
Plakanın tescil kayıtlarıyla uyumsuz olması, başka araca ait olması, mühür veya karakterlerde aldatma kabiliyeti yaratacak şekilde değişiklik yapılması hâlinde APP Plaka TCK Suçu oluşur.
APP plaka cezası ile sahte plaka suçu arasındaki fark nedir?
APP plaka cezası trafik kabahati, sahte plaka kullanma ise resmî belgede sahtecilik suçudur. Yaptırımın niteliğini plakanın gerçekliği ve aldatma kabiliyeti belirler.
Sahte plaka TCK kapsamında hangi cezayı gerektirir?
Plaka sahte ise veya sanık sahte olduğunu bilerek kullanmışsa, TCK 204/1 uyarınca 2–5 yıl arası hapis cezası söz konusudur.
APP plaka Yargıtay kararlarında nasıl değerlendiriliyor?
Yargıtay, plaka sahteciliğinde en önemli ölçütün aldatma kabiliyeti olduğunu vurgular; sadece estetik farklılık içeren APP plakalar suç sayılmaz.
Tescilsiz plaka cezası ile TCK 204 ilişkisi nedir?
Araç tescil sisteminde karşılığı olmayan bir numaranın kullanılması hâlinde durum artık idari kabahat değil, sahte plaka kullanma suçu olarak değerlendirilir.
APP plaka ve trafik cezası birlikte uygulanabilir mi?
Evet. Plaka hem idari yönden kurallara aykırı hem de sahte nitelikteyse hem trafik cezası hem de TCK 204 kapsamında adli süreç birlikte yürütülebilir.
SIRADAKİ MAKALEMİZ :
