Sözleşerek Firar Suçu, ikiden fazla asker kişinin önceden kararlaştırıp toplu kaçmaları halinde meydana gelen suç tipidir. Sözleşerek firar suçu, 1632 Sayılı Askeri Ceza Kanunu m.70’te düzenlenme alanı bulmuştur.
Sözleşerek Firar Suçunu Kimler İşleyebilir?
Sözleşerek firar suçu, özgü suç niteliğinde olup yalnızca kanunda adı geçen askerlerce işlenebilir. Bu bakımdan kanunda belirtilmemiş olan kişilerin sözleşerek firar suçunu işlemeleri mümkün değildir. Sözleşerek firar suçunun failleri:
- Muvazzaf Subay
- Muvazzaf Astsubay
- Sözleşmeli Subay
- Sözleşmeli Astsubay
- Uzman Erbaş
- Sözleşmeli Erbaş
- Sözleşmeli Er
- Erbaş
- Er
- Askeri Öğrenci
- İhtiyati Askerler (askeri hizmette bulundukları sürece)
Sözleşerek Firar Suçu Nasıl Meydana Gelir?
Sözleşerek Firar Suçu, 1632 Sayılı Askeri Ceza Kanunu m.70’te de belirtildiği üzere ikiden fazla askerin önceden kararlaştırmak sureti ile toplu halde kaçmaları halinde meydana gelir. Dolayısıyla sözleşerek firar suçunun oluşabilmesi yukarıda saymış olduğumuz askeri personellerden en az 3 tanesinin suça konu hareketi gerçekleştirmeleri gerekmektedir. Başka bir ifade ile 2 askeri şahsın önceden kararlaştırmak sureti ile toplu bir şekilde kaçmaları halinde sözleşerek firar suçu değil, olayın şartlarına ve niteliğine göre firar suçu meydana gelecektir.
Tüm bunlarla birlikte 3 veya daha fazla askeri şahsın sözleşerek firar suçuna konu olan toplanıp kaçma eylemlerini de önceden kararlaştırmış olmaları gerekmektedir. Başka bir deyişle, toplanıp kaçma eylemi öncesinde herhangi bir kararlaşma eylemi ve iradesi bulunmazsa sözleşerek firar suçu meydana gelmeyecektir. Örneğin, birbirinden habersiz 5 askeri personel, aralarında ortak kaçma iradesi ve kararı olmaksızın aynı gün firar eyleminde bulunurlarsa sözleşerek firar suçu değil, ayrı ayrı her biri için firar suçu meydana gelecektir. Bu bakımdan sözleşerek firar suçunun oluşabilmesi için firar eylemi öncesinde önceden kararlaştırılmış ortak kaçma iradesi bulunmalıdır. Yine bununla birlikte faillerin önceden kararlaştırıp da ayrı ayrı firar etmeleri halinde de sözleşerek firar suçu oluşmaz. Nitekim madde hükmünde de geçtiği üzere önceden kararlaştırılan firar eylemnin toplu bir şekilde gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
Sonuç olarak sözleşerek firar suçunun oluşabilmesi için gerekli şartları şöyle sıralayabiliriz:
- En Az 3 Askeri Şahıs Olmalıdır.
- Firar Eylemi Önceden Kararlaştırılmış Olmalıdır.
- Firar Eyleminin Toplu Gerçekleşmesi Gerekmektedir.
Sözleşerek Firar Suçunda Soruşturma İzni Gerekli Midir?
Askeri Ceza Kanununa göre asker kişilerin işlemiş oldukları askeri suçlardan dolayı soruşturma açılabilmesi için yetkili komutan tarafından soruşturma izni verilmesi gerekmektedir. Sözleşerek Firar Suçu da sırf askeri suç olup yalnızca askeri şahıslar tarafından işlenebilmesi dolayısıyla bu suçu işleyen asker hakkında soruşturma açılabilmesi, soruşturma izni verilmesine tabidir.
Sözleşerek Firar Suçunun Cezası Nedir?
Sözleşerek firar suçunun temel cezası, Askeri Ceza Kanunu m.70/4’e göre 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezasıdır. Bununla birlikte firar, yabancı memlekete olur ise verilecek ceza 1 kat arttılır.
Sözleşerek firar suçunun 3 ve daha fazla askeri şahıs tarafından işlenebilen bir suç olduğunu söylemiştik. 3 ve daha fazla kişinin sözleşerek firar suçunu işleme iradesi kapsamında, içlerinden biri söz konusu firarın ana kahramanı, yani planlayıcısı, sevk edeni, harekete geçireni ise bu kişiye “Önayak Olan” kişi denir. Askeri Ceza Kanununda da önayak olan kişi hakkında diğer faillere nazaran daha fazla ceza öngörülmüştür.
Sözleşerek yabancı memlekete firar eden faillerden önayak olanların cezası 5 yıldan 7 yıla kadar ağır hapis cezasıdır. Bununla birlikte önayak olan askeri personellerin subay veya askeri memur olması halinde verilecek ceza, 5 yıldan 10 yıla kadar ağır hapis cezasıdır.
Sözleşerek vatan içinde herhangi bir yere firar eden faillerden önayak olanların cezası 2 yıldan 5 yıla kadar ağır hapis cezası iken bu halde önayak olan kişilerin subay veya askeri memur olmaları halinde verilecek ceza 5 yıldan 7 yıla kadar ağır hapis cezasıdır.
Seferberlikte Sözleşerek Firar Suçunun Cezası Nedir?
Seferberlik halinde sözleşerek firar eyleminin gerçekleştirilmesi halinde verilecek olan ceza, önayak olanlar için ölüm cezası iken; diğer suçlular için normal halde verilecek olan cezanın yarısı oranında arttırılır.
Seferberlik hali; Devletin tüm güç ve kaynaklarının, başta askeri güç olmak üzere savaşın ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde hazırlanması, toplanması, tertiplenmesi ve kullanılmasına ilişkin bütün faaliyetlerin uygulandığı, hak ve özgürlüklerin kanunlarla kısmen veya tamamen sınırlandırıldığı hâldir.
Sözleşerek Firar Suçunda Zamanaşımı Süresi Var Mıdır?
Askeri Ceza Kanunu m.49 hükmü esas alındığında Sözleşerek Firar Suçu için öngörülen zamanaşımı süresi 8 yıldır.
Söz konusu hükme göre Hıyanet suçları hariç olmak üzere geri kalan diğer suçlar bakımından Türk Ceza Kanununda öngörülen zamanaşımı süreleri uygulanır. Hıyanet suçları bakımından herhangi bir zamanaşımı süresi bulunmamaktadır.
Türk Ceza Kanununun zamanaşımına ilişkin hükümlerine göre 5 yıldan fazla olmayan hapis veye adli para cezalarına ilişkin suçlar bakımından 8 yıllık zamanaşımı süresi bulunmaktadır. Askeri Ceza Kanununa göre sözleşerek firar suçunun cezası 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezasıdır. Bu bakımdan firar suçu için öngörülen zamanaşımı da 8 yıl olmaktadır. Bununla birlikte sözleşerek firar suçunun birtakım nitelikli hallerinin varlığında verilecek olan ceza 5 yılı geçmektedir. Bu takdirde 5 yıl hapis cezasını aşan cezaların gerektiği durumlarda dava zamanaşımı süresi de 15 yıl olmaktadır.
Sözleşerek Firar Suçu Hangi Mahkemede Görülür?
2017 Anayasa Referandumu değişikliği öncesinde askeri suçlara bakmakla görevli mahkemede Askeri Ceza Mahkemeleriydi. Ancak söz konusu referandum sonrası yapılan değişiklikle askeri mahkemeler kapatıldı ve askeri suçlar, adli suçların görüldüğü adli yargı kapsamında görülmeye başlandı.
Bu bakımdan askeri suçlar için de görevli mahkemeler, ilk derece adli yargı ceza mahkemeleri oldu. Sözleşerek firar suçuna yönelik kovuşturma için görevli mahkeme de Asliye Ceza Mahkemesidir.
Sözleşerek Firar Suçu Emsal Karar
Sözleşerek Firar Suçu Emsal Karar 19. Ceza Dairesi 2019/29049 E., 2020/931 K., 05.02.2020
“…Savunmasında psikolojisinin bozuk olduğunu beyan eden sanığın temyiz dilekçesinde “askerliğe elverişli olmadığı için askerlikle ilişiğinin kesildiğini” ifade ederek, hakkında hafif düzeyde mental retardasyon tanısıyla verilmiş %50 özürlü olduğuna dair Bartın Devlet Hastanesinin 26/02/2016 tarihli raporunu ibraz etmiş olması ve hükümlü olarak cezaevinde olduğu sırada acil olarak Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesine sevk edildiğinin anlaşılması karşısında, sanık hakkında “askerliğe elverişli olmadığına dair” herhangi bir sağlık kurulu raporu düzenlenip düzenlenmediğinin araştırılması, düzenlenmiş ise raporun üst makam onaylı sureti, sanığın adli sicil kaydı ve tüm sağlık evraklarının dosyaya ithal edilmesini müteakip suç tarihlerinde askerliğe elverişlilik durumu ve ceza ehliyeti ile ilgili ortaya çıkan şüphenin giderilmesi için psikiyatri uzmanı bir bilirkişiye muayenesi yaptırılıp, bilirkişinin lüzum görmesi hâlinde adli gözlem altına aldırılması, elde edilecek sonuca göre hukuki durumunun değerlendirilmesi gerekirken eksik inceleme ve araştırma ile yazılı şekilde hüküm tesisi,
Kabule göre ise; ASCK’nin 70’nci maddesinin 1’inci fıkrası “İkiden ziyade askeri şahıslar önceden kararlaştırarak toplu kaçarlarsa sözleşerek firar sayılır.” hükmünü içermekte olup, ikiden fazla asker kişinin birlikte hareket ederek topluca kaçması hali, madde metninden açıkça anlaşıldığı üzere bu suçun maddi unsurunu teşkil etmesine rağmen, sanığın, temyize gelmeyen diğer sanıklar … ve … ile birlikte beraberce firar ettiğinden bahisle cezasının ASCK’nin 51/C maddesinin uygulanması suretiyle artırılması,
Kanuna aykırı ve sanığın temyiz nedenleri bu itibarla yerinde görüldüğünden, tebliğnameye uygun olarak, HÜKMÜN 5320 sayılı Kanun’un 8/1. maddesi gereğince uygulanması gereken 1412 sayılı CMUK’nin 321. maddesi uyarınca, BOZULMASINA, yargılamanın bozma öncesi aşamadan başlayarak sürdürülüp sonuçlandırılmak üzere dosyanın mahkemesine gönderilmesine, 05/02/2020 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.”
Sözleşerek Firar Suçu Emsal Karar 19. Ceza Dairesi 2018/978 E., 2018/3552 K., 27.03.2018
“…Sanığın 29/05/2014 tarihinde işlemiş olduğu sözleşerek firar suçundan mahkumiyetine ilişkin Kara Kuvvetleri Komutanlığı 5’inci Kolordu Komutanlığı Askeri Mahkemesinin 29/12/2014 tarihli ve 2014/1359 esas, 2014/1366 sayılı kararının kesinleşme tarihinin 02/03/2015 olduğu ve yargılama konusu emre itaatsizlikte ısrar suçunun işlendiği 22/10/2014 tarihinden sonraki bir tarihe ilişkin olması itibariyle, 5271 sayılı Kanun’un 231/6-a maddesinde yer alan “daha önce kasıtlı suçtan mahkumiyeti bulunmamak” koşulunun somut olayda gerçekleştiği gözetilmeksizin hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilmemesinde isabet görülmediği gerekçesiyle, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 309. maddesi uyarınca anılan kararın kanun yararına bozulması isteminde bulunulmakla gereği görüşülüp düşünüldü;
Yukarıda sözü edilen kanuni düzenlemeler karşısında Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının kanun yararına bozma istemine dayanan ihbarname içeriği yerinde görüldüğünden, Kara Kuvvetleri Komutanlığı 5’inci Kolordu Komutanlığı Askeri Mahkemesinin 10/09/2015 tarihli Esas 2014/2125 Karar 2015/1169 sayılı kararının CMK’nın 309/4 maddesi uyarınca BOZULMASINA, müteakip işlemlerin mahallinde mahkemesince yerine getirilmesine, 27/03/2018 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.”
Sıradaki Makelemiz : Ankara Ceza Avukatı