Şehitlik Tazminatı – Şehit Ailelerinin Tazminat Hakkı ; Şehitlik tazminatı, TSK personeli bir kimsenin yapmış olduğu görevin nedeniyle ve etkisiyle yaşamını yitirmesi halinde yaşamını yitiren personelin eşine, çocuğuna, babasına ve annesine ödenen tazminattır. TSK bünyesinde görev yapan her personel için şehitlik tazminatı öngörülmemektedir. Bu bakımdan Türk Silahlı Kuvvetlerinde görev yapıp da görevi nedeni ile yaşamını yitiren her personelin yakınlarına şehitlik tazminatı verilmemektedir.
Biz de bu yazımızda sizlere şehitlik tazminatının ne olduğu, şehit aileleri tazminat hakkının ne kadar olduğu ve şehitlik tazminatının nasıl hesaplandığı, şehitlik tazminatının kimlere verilebileceği, şehitlik tazminatının nasıl alınacağı ve benzeri hususları açıklayacağız.
Bununla birlikte Şehitlik Tazminatı – Şehit Ailelerinin Tazminat Hakkı daha detaylı bilgi ve danışmanlık faaliyeti için alanında uzman Askeri avukatlarımızı arayabilirsiniz.
Şehitlik Tazminatı Nedir?
Şehit aileleri tazminatı, Türk Silahlı Kuvvetleri bünyesinde aşağıda sayılan kanunlar kapsamında görev yapan bir personelin, yaptığı görevin etkisi ve nedeniyle yaşamını kaybetmesi halinde kanunda öngörülen yakınlarına ödenen bir tazminattır. Adı geçen kanunları şu şekilde sıralayabiliriz:
- 2330 Sayılı Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanun
- 3497 Sayılı Kara Sınırlarının Korunması ve Güvenliği Hakkında Kanun
- 3713 Sayılı Terörle Mücadele Kanunu
- 4536 Sayılı Denizlerde ve Yurt Yüzeyinde Görülen Patlayıcı Madde ve Şüpheli Cisimlere Uygulanacak Esaslara İlişkin Kanun
- 2566 Sayılı Bazı Kamu Görevlilerine Nakdi Tazminat Verilmesi ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanunu
- 2453 Sayılı Yurt Dışında Görevli Personele Nakdi Tazminat Verilmesi ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanun
- 2629 Sayılı Uçuş, Paraşüt, Denizaltı, Dalgıç ve Kurbağa Adam Hizmetleri Tazminat Kanunu
Şehitlik tazminatı, ne yalnızca maddi bir tazminat ne de yalnızca manevi bir tazminattır. Şehitlik tazminatı, hem maddi hem manevi tazminatı bünyesinde barındıran kapsamlı bir tazminattır. - Nitekim 2330 Sayılı Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanun m.6/1 hükmüne göre nakdi tazminat, uğranılan maddi ve manevi zararların karşılığıdır. Şehitlik tazminatı da nakdi tazminat kapsamında olduğu için maddi ve manevi tazminatı kapsamaktadır.
Şehitlik Tazminatı Ne Kadardır, Nasıl Hesaplanır?
Şehitlik Tazminatı tutarı, ek gösterge dâhil en yüksek Devlet Memuru brüt aylığının 100 katıdır. Bu bakımdan şehitlik tazminatı hesaplanırken her yıl değişkenlik gösteren en yüksek Devlet Memuru brüt aylığının doğru bir şekilde tespit edilmesi gerekir. Nitekim şehitlik tazminatının bu nedenle eksik ve yanlış hesaplanması, iptal davası açmayı gerektiren hatalı bir idari işlemdir.
2023 Yılı için Şehitlik Tazminatı Hesaplama
Yukarıda açıklamış olduğumuz hesaplamaya göre 2023 yılı için şehitlik tazminatını aşağıda sizler için hesapladık:
2023 yılı en yüksek Devlet Memuru brüt aylığı tutarı: 4.843,06 TL
2023 yılı şehitlik tazminatı: 484.306,00 TL
Şehitlik Tazminatını Kimler Alabilir?
Şehitlik tazminatı, Er ve Erbaş ile yedek subay dahil kanun kapsamında kalan tüm Türk Silahlı Kuvvetleri mensuplarını kapsamaktadır. Bununla birlikte şehitlik tazminatı, yaşamını yitiren askeri personelin her yakınına değil ama yalnızca sınırlı sayıda öngörülen yakınlarına ödenmektedir. Bu bakımdan şehitlik tazminatı almaya ehil olan kişileri şu şekilde sıralayabiliriz:
- Şehidin eşi
- Şehidin çocukları
- Şehidin anne babası
Şehitlik Tazminatı Nasıl Alınır?
Şehit aileleri için tazminat, diğer tazminatlardan farklı olarak yargı mercii tarafından bir karar alınmasına gerek olmaksızın idare tarafından kendiliğinden ödenen bir tazminat türüdür. Bu bakımdan şehitlik tazminatı, esasında idari işlem niteliğine haiz bir karardır.
Dolayısıyla yukarıda da açıklamış olduğumuz şehitlik tazminatı hesaplanmasında bir hata gerçekleşmesi veya şehitlik tazminatının eksik ödenmesi gibi sorunların gerçekleşmesi halinde ilgili kişiler, idari yargıda iptal davası açabileceklerdir. Şehitlik tazminatına ilişkin dava, tazminata ilişkin idari işlemin tebliğ tarihinden itibaren 60 gün içerisinde İdare Mahkemesinde açılmalıdır.
Şehitlik Tazminatı Emsal Karar
Danıştay 10.D., 2017/2450E., 2022/2888K.
“… Dosya kapsamında yer alan Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığının … tarih ve … sayılı yazısında, Kara Kuvvetleri Komutanlığı Malatya 2. Kara Havacılık Alay Komutanlığı emrinde Kr. Plt. Yzb. olarak görev yapmaktayken meydana gelen helikopter kazası sonucunda hayatını kaybeden …’ın vazife (harp) malullüğü kabul edilerek 5434 sayılı Kanun’un 64. maddesine göre eşine, kızına, anne ve babasına 1. derece harp malülüğü dul ve yetim aylığının 15/09/2011 tarihinden itibaren bağlandığı, 5434 sayılı Kanun’un 89. maddesi uyarınca eşine 43.821,61 TL, kızına 21.910,77 TL, annesi ve babasına ayrı ayrı 10.955,39 TL emekli ikramiyesinin ödendiği, ayrıca aynı Kanun’un Ek 79. maddesi gereğince ek ödeme tahakkuk ettirildiği bildirilmiştir.
Ayrıca, 2629 sayılı Kanun uyarınca davacılara toplam 36.742,20 TL şehitlik tazminatı ödenmiştir.
Askeri Yüksek İdare Mahkemesince davacıların maddi zararlarının belirlenmesine yönelik yaptırılan ve karara esas alınan bilirkişi raporunda, davacılardan …’ın 364.997,00 TL, …’ın 127.513,00 TL, …’ın 679,00 TL, …’ın 2.741,00 TL maddi zararının bulunduğu belirlenmiştir.
Bakılan davada; dosya kapsamında yer alan 11/01/2016 tarihli bilirkişi ek raporunun; desteğin ve davacıların muhtemel ömürlerinin tespitinde PMF tablosunun esas alınması, olay nedeniyle bağlanan vazife malullüğü aylıklarının tamamının yarar olarak kabul edilmemesi, 2628 sayılı Kanun uyarınca ödenen şehitlik tazminatının yarar hesabında güncel değerinin dikkate alınmaması, desteğin uçuş tazminatlarının zarar hesabına dahil edilmemesi, destek paylarının ve evlenme şansı oranının Dairemiz içtihatlarına uygun olarak belirlenmemesi nedeniyle mahkeme kararına dayanak alınacak mahiyette olmadığı görülmektedir.
Tazminatın amacı uğranılan gerçek zararın tazmin edilmesini sağlamaktır. Bu nedenle tazminat, zarar görenin zenginleşmesi veya zarar verenin cezalandırılması sonucuna yol açmamalıdır. Dolayısıyla hesaplanacak tazminatın azami miktarı gerçek zarar ile sınırlıdır. Öte yandan dinamik bir yapıya sahip olan tazminat hukuku çerçevesinde zarar ve yarar kalemleri belirlenirken, tazminat tutarının hesaplanabilmesi yerleşik yargı uygulamasında da kabul edildiği üzere hukuk bilimi dışında özel bilgi gerektirmektedir. Bu sebeple özellikle aktüeryal yönden maddi tazminat hesaplanması gereken davalarda mahkemeler bilirkişinin görüşünün alınmasına ihtiyaç duymaktadır.
Bakılan davada; dosya kapsamında yer alan 28/09/2015 tarihli bilirkişi raporu ve 11/01/2016 tarihli bilirkişi ek raporu denetime elverişli olmadığı gibi, aşağıda belirtilen nedenlerle mahkeme kararına dayanak alınacak mahiyette de bulunmamaktadır.
Bu itibarla, davacıların zararlarının ortaya konulması için gereken hesaplamalarda gözetilmesi gereken ilke ve unsurlar, son dönem Dairemiz yerleşik içtihatları uyarınca aşağıda belirtilen şekilde olup, bu veriler ışığında bilirkişi tarafından yeniden hesaplanmalıdır.
Aktif dönemde işlemiş dönem zararı, desteğin ölüm tarihinden bilirkişi raporunun düzenlendiği tarihe kadar olan dönemi ifade eder. Bu dönemde, desteğin emsali Kr. Plt. Yzb.’nın aylar itibariyle aldığı uçuş tazminatları dahil görev aylıkları ile SGK tarafından davacılara bağlanan ve aylar itibariyle ödenen vazife malullüğü aylıkları dikkate alınarak, desteğin görev aylığı ve uçuş tazminatları üzerinden her bir davacıya ayıracağı destek tutarı ile SGK tarafından her bir davacıya bağlanan vazife malulüğü aylık tutarı arasındaki fark, davacıların destek zararını oluşturmaktadır. Bu dönemdeki zarar kalemlerinin -fiilen gerçekleşmiş olması nedeniyle- peşin sermaye değerinin hesaplanmayacağı da dikkate alınmalıdır.
Aktif dönemde işleyecek dönem zararı, bilirkişi raporunun düzenlendiği tarihten desteğin yasal emeklilik yaşını dolduracağı tarihe kadar olan dönemi ifade eder. Bu dönemde de, desteğin emsali Kr. Plt. Yzb.’nın aylar itibariyle alabileceği uçuş tazminatları dahil görev aylıkları ile SGK tarafından davacılara bağlanan ve aylar itibariyle ödenecek vazife malulüğü aylıkları dikkate alınarak, desteğin görev aylığı ve uçuş tazminatları üzerinden her bir davacıya ayıracağı destek tutarı ile SGK tarafından her bir davacıya bağlanan vazife malulüğü aylık tutarı arasındaki fark, davacıların destekten yoksun kalma zararını oluşturmaktadır. Bu dönemdeki zarar kalemlerinin -fiilen gerçekleşmemiş olması nedeniyle- peşin sermaye değerinin (her yıl %10 artırılmak ve %10 iskontoya tabi tutulmak suretiyle 1/kn formülü uygulanarak) dikkate alınması gerekmektedir.
Pasif dönemdeki zararı, desteğin yasal emeklilik yaşını tamamladığı tarih ile muhtemel ömrünün sonuna (TRH 2010 tablosuna göre) kadar olan dönemi ifade eder. Bu dönemde, yasal emeklilik yaşını tamamladığı ve yasal emekli olma koşullarına sahip olduğu farz edilen desteğin alacağı emekli aylıkları ile SGK tarafından davacılara bağlanan ve aylar itibariyle ödenecek vazife malullüğü aylıkları dikkate alanarak, desteğin emekli aylığı üzerinden her bir davacıya ayıracağı destek tutarı ile SGK tarafından her bir davacıya bağlanan vazife malulüğü aylık tutarı arasındaki fark, davacıların destek zararını oluşturmaktadır. Bu dönemdeki zarar kalemlerinin -fiilen gerçekleşmemiş olması nedeniyle- peşin sermaye değerlerinin (her yıl %10 artırılmak ve %10 iskontaya tabi tutulmak suretiyle 1/kn formülü uygulanarak) dikkate alınması gerekmektedir.
Yapılacak hesaplamada, desteğin kendisine ve eşine 2’şer, kızı ve annesi ile babasına 1’er pay ayıracağının kabulü suretiyle destek yararının tespit edilmesi, ayrıca davalı idarece ödenen nakdi tazminat (şehit tazminatı) tutarının yarar olarak kabul edilip yeniden düzenlenecek rapor tarihindeki güncel değerinin de hesaplanan maddi zarar tutarından indirilmesi gerekmektedir.
Öte yandan, maddi zararın bilirkişi raporunun düzenlendiği tarih itibarıyla gerçeğe en uygun şekilde tespiti gerektiğinden, medeni durumunda değişiklik olmayan davacı …’ın evlenme şansının yeniden düzenlenecek rapor tarihindeki yaşı esas alınarak hesaplanması gerektiği de tabiidir.
Buna göre, İdare Mahkemesince, yukarıdaki açıklamalar doğrultusunda, yaptırılacak bilirkişi incelemesi sonrası düzenlenecek rapora göre davacıların maddi tazminat istemleri hakkında yeniden bir karar verilmesi gerektiğinden, temyize konu kararın maddi tazminat istemlerinin kısmen kabulüne, kısmen reddine dair kısmında hukuki isabet bulunmamaktadır…”
Şehitlik tazminatı konusunda hukuki destek almak istiyorsanız askeri konularda uzman Reform Ankara Hukuk Bürosu ile iletişime geçebilirsiniz
Sıradaki Makalemiz:Ankara Kira Avukatı
