Fazla Mesai Nedir? işçinin yasal düzenlemede öngörülen azami çalışma süresinden fazla çalıştırılması halidir. İşverenin işçiyi, yasal çalışma süresinin üzerinde çalıştırması halinde işçinin fazla mesai ücreti hakkı doğar.
Fazla mesai sınırının getirilmesi ile hem işçinin ruhsal ve fiziksel sağlığı korunmak istenmiş hem de işveren için verimli bir hizmet temininin gerçekleşmesi amaçlanmıştır. Nitekim belirli bir süreden sonraki çalışmalarda işçinin verimi düşmekte ve ortaya çıkan ürünün kalitesi de düşmektedir. Bu açıdan bakınca sözkonusu fazla mesai düzenlemesi ile toplumsal faydanın da amaçlandığı görülmektedir.
İşçilerin en çok maruz kaldığı sorunlardan biri de işverenden kaynaklı olarak fazla mesaiye kalmaları ve fazla mesai ücretlerinin kendilerine tam olarak ödenmemesidir. Peki hangi durumlarda işçi fazla mesaiye kalmış olur, Fazla Mesai Nedir? kalan işçinin fazla mesai ücreti ne kadar olur, bayram mesaisi nasıl hesaplanır… gibi soruların yanıtlarını aşağıda bulabilirsiniz.
HAFTALIK ÇALIŞMA SAATİ
Türkiye’de haftalık çalışma saati en çok 45 saat olarak düzenlenmiştir. Taraflarca aksi kararlaştırılmamışsa söz konusu 45 saatlik çalışma süresi, çalışma günlerine eşit bir şekilde dağıtılır. Bu itibarla haftalık 45 saatin üzerinde çalışan bir işçinin fazla mesai ücreti hakkı doğar.
Bununla birlikte birtakım ağır işler vardır ki kanun koyucu bu meslek grupları için daha düşük çalışma saati öngörmüştür. İş Kanununda yer alan düzenlemeye göre yeraltı maden işçileri bir günde en fazla 7.5 saat ve bir haftada en fazla 37.5 saat çalıştırılabilir. Kanun koyucu burada yeraltı maden işçileri için yapılan işin ağır olması ve tehlike oranının yüksek olması nedeni ile böyle bir düzenlemeye gitmiştir.
Haftalık Çalışma Süresi Günlere Nasıl Dağıtılır?
Yukarıda da belirttiğimiz gibi haftalık çalışma süresi, aksi taraflarça kararlaştırılmadıkça çalışma günlerine eşit dağıtılır. Peki taraflar, günlük çalışma sürelerini diledikleri gibi kararlaştırabilirler mi?
Hayır. İşçinin günlük çalışması hiçbir şekilde 11 saati geçemez ve taraflarça bunun aksi kararlaştırılamaz.
Netice itibariyle tarafların yazılı anlaşması ile haftalık normal çalışma süresi, işyerinde haftanın çalışılan günlerine günde 11 saati aşmamak koşuluyla farklı şekilde dağıtılabilir
FAZLA MESAİ HESAPLAMA
Fazla mesai süresi, işçinin haftalık olarak 45 saatlik çalışma süresinin üzerinde kalan çalışmasıdır. İşçi her ne şekilde olursa olsun haftalık 45 saatin üzerinde çalıştırılamaz. Bu sebeple işçinin haftalık olarak 45 saatin üzerinde çalıştığı her süre, fazla mesaidir.
Fazla mesai hesaplamasında en önemli faktör, azami 45 saat sınırıdır.
Ayrıca günlük çalışma saati de hiçbir şekilde 11 saati geçemez.
Yeraltı maden işçileri için bu süre günlük 7.5, haftalık 37.5 saattir. Yeraltı maden işçilerinin haftada 37.5 saatten fazla çalıştırılması halinde fazla mesai ücreti hakkı doğar.
Fazla Mesai Hesaplamasına İlişkin Örnekler:
Örnek 1: Fabrikada çalışan bir işçimiz olsun. Bu işçimiz farklı vardiyalar ile haftanın ilk 3 günü 10 saat, diğer 3 günü ise 7 saat çalışmaktadır. İşçimiz bu itibarla haftada 51 saat çalıştırılmış olup 6 saatlik fazla mesai alacağı meydana gelmiştir.
Örnek 2: Yine fabrikada çalışan bir işçi, haftada 3 gün ve günde 15 saat çalıştırılmış olsun. İşçi, haftada toplam 45 saat çalışmıştır ancak yine de fazla mesai alacağı meydana gelmiştir. Nitekim bir işçi her ne sebeple olursa olsun günde 11 satten fazla çalıştırılamaz. Örneğimizde işçi, günde 15 saat çalıştırılmıştır ve dolayısıyla 4*3=12 saatlik fazla mesai alacağı doğmuştur.
Örnek 3: Soma’da bir maden ocağında çalışan işçi, haftada 6 gün boyunca günde 7 saat çalıştırılmış olsun. Maden işçisinin haftalık çalışma süresi bu kapsamda toplam 42 saat olmuştur ve fazla mesai yapmıştır. Nitekim maden işçileri haftada en fazla 37.5 saat çalıştırılabilirler. Örneğimizdeki maden işçisinin haftalık 4.5 saat fazla mesaisi bulunmaktadır.
MESAİ ÜCRETİ HESAPLAMA
Fazla mesai yapan işçinin, fazla mesai yaptığı saatler için alacağı ücret ne olacaktır?
Fazla mesai yapılan saat için işçinin alacağı ücret, normal mesai saatinde alınan ücretin %50 fazlasıdır. Normal mesai ücreti, brüt ücret üzerinden hesaplanır. Yani işçinin almış olduğu maaşın üstüne yol, yemek, prim gibi ücretleri de eklenir ve çalışma saatine bölünerek 1 saatlik mesai ücreti bulunur. Bu itibarla fazla mesai ücreti hesaplaması yapılırken;
İşçinin normal mesai ücreti hesaplanır.
İşçinin normal mesai ücretine söz konusu ücretin %50’si eklenerek fazla mesai ücreti değeri bulunur.
İşçinin fazla mesai yaptığı süre ile fazla mesai ücreti değeri çarpılarak mesai ücreti hesaplaması bitirilir.
Örnek: Aylık 13.000 TL alan maaş alan bir işçimiz olsun. İşçinin almış olduğu ücret, prim, yol ve yemek yardımı gibi kalemler ile 18.000 TL olsun. İşçi, haftada 5 saat fazla mesai yapıyor olsun. Bu durumda işçinin;
Fazla Mesai Süresi (Aylık) : 20 Saat
Normal Mesai Ücreti (Saatlik) : 400 TL
Fazla Mesai Ücreti (Saatlik) : 600 TL
Fazla Mesai Alacağı (Aylık) : 12.000 TL
BAYRAM MESAİSİ HESAPLAMA
Ulusal Bayram ve Gün Tatillerinde işçilerin de tatil ve bayram hakkı bulunmaktadır. Bununla birlikte Ulusal Bayram ve Gün tatillerinde çalıştırılan işçiler, brüt mesai ücretlerinin 2 katını alırlar.
Ulusal Bayram ve Tatil Günleri
23 Nisan
1 Mayıs
1 Ocak
15 Temmuz
29 Ekim
30 Ağustos
19 Mayıs
Ramazan Bayramı : 3.5 gün
Kurban Bayramı : 3.5 gün
Sıradaki Makelemiz : Ankara kira avukatı
