2024 İnfaz Değişikliği

2024 İnfaz Değişikliği Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’un bazı maddelerinde değişiklik yapmayı amaçlayan kanun teklifi 13 Temmuz 2023 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulu’nda kabul edildi. Geriye sadece kanun teklifinin tam olarak kanunlaşması ve yürürlüğe girmesi kaldı. Söz konusu düzenleme “af” tartışmalarını yeniden gündeme taşımış oldu. Zira getirilmesi planlanan düzenleme af benzeri hükümler barındırmakta. Ancak bu düzenleme Adalet Bakanı’nın da ifade ettiği gibi bir “af düzenlemesi” değildir. 14.07.2023 yılında yürürlüğe giren söz konusu değişikliğe göre cezaların infazı açısından belli farklılıklar ortaya çıkmıştır. Peki bu değişiklik bir genel af mıdır? Genel af çıkacak mı?

Adalet Bakanı’nın da ifade ettiği üzere bu değişiklik ile Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanuna eklenen Geçici 10.madde bir af düzenlemesi değildir. Bu düzenlemeyle genel olarak Covid-19 iznine ayrılan hükümlülerden iyi halli olanların cezalarının geri kalanının denetimli serbestlik altında geçirilmesini amaçlamaktadır.

Düzenleme Neleri İçeriyor?

14.07.2023 tarihli değişiklik genel hatlarıyla aşağıdaki düzenlemeleri içermektedir:

• 31/7/2023 tarihi itibarıyla Covid-19 izninde bulunan hükümlülerden denetimli serbestliğe ayrılmalarına 5 yıl veya daha az süre kalanlar, tekrar cezaevine dönmeyecek ve kalan sürelerini denetimli serbestlik altında infaz edecektir.
• 31/7/2023 tarihi itibarıyla kapalı ceza infaz kurumunda bulunan ve cezasının belirli bir süresini bu kurumlarda geçiren hükümlüler ise iyi halli olmak şartıyla 3 yıl daha erken açık ceza infaz kurumuna ayrılabilecektir.
• Ayrıca, bu hükümlüler cezalarının süresine göre en az 3 ay açık ceza infaz kurumunda kalmak şartıyla 3 yıl daha erken denetimli serbestliğe ayrılabilecektir.
• 31/7/2023 tarihi itibarıyla denetimli serbestlikte olup da izinli sayılanların yükümlülükleri kalkacak. Ancak bu kişiler suç işlerse doğrudan cezaevine alınacak. Covid-19 izninde olup da bu düzenlemeyle denetimli serbestliğe ayrılanların tüm yükümlülükleri devam edecek.

Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’a eklenen geçici maddeyle getirilen düzenlemenin genel özeti yukarıdaki gibidir. Ancak bu durumda kafalarda belli soru işaretleri de oluşmaktadır. Dolayısıyla 14.07.2023 tarihinde yürürlüğe giren Geçici 10.maddenin detaylı olarak incelenmesi gerekmektedir.

Geçiçi 10.Madde

Geçici 10.madde, getirdiği düzenlemelerle birlikte genel affın çıkıp çıkmadığını, çıkıp çıkmayacağını yeniden gündeme getirdi. Ancak bu düzenleme herhangi bir şekilde af düzenlemesi değildir. Özellikle de genel af niteliği kesinlikle yoktur. Ancak etkilediği infaz hükümlüsü sayısı nerdeyse 120.000 olduğu için affa yönelik tartışmalar hız kazanmıştır.

Geçici 10.maddenin hükümleri aşağıdaki gibidir:

1. “31/7/2023 tarihi itibarıyla geçici 9 uncu maddenin beşinci fıkrası uyarınca Covid-19 salgın hastalığı nedeniyle izinde bulunan hükümlüler, izin bitimini takip eden on beş gün içinde infaz işlemlerinin devam ettiği kurumlara dönmek zorundadır.”
   Maddenin ilk fıkrasına göre Covid-19 dolayısıyla cezaevlerinin boşaltıldığı dönemde izne çıkarılan hükümlüler, izinlerinin bittiği tarihten sonraki 15 gün içinde açık veya kapalı, cezalarının infaz edildiği kurumlara dönmek zorundadırlar. Bu sayede Covid-19 iznine ayrılanların 31 Temmuz 2023 itibariyle geri dönmeleri kararlaştırılmıştır.
2. “31/7/2023 tarihi itibarıyla geçici 9 uncu maddenin beşinci fıkrası uyarınca Covid-19 salgın hastalığı nedeniyle izinde bulunan ve ilgili mevzuat uyarınca cezalarının denetimli serbestlik tedbiri uygulanmak suretiyle infazına beş yıl ve daha az süre kalan hükümlülerin talebi aranmaksızın, cezalarının koşullu salıverilme tarihine kadar olan kısmının denetimli serbestlik tedbiri uygulanmak suretiyle infazına infaz hâkimi tarafından karar verilebilir.”

Düzenlemenin belki de en çok tartışma yaratan hükmü budur. Zira bu hükümle beraber affın çıkıp çıkmadığı tartışılmaktadır. Ancak yukarıda da belirtildiği üzere bu düzenleme af niteliğinde değildir. Peki bu düzenlemenin niteliği nedir? 2.fıkraya göre; denetimli serbestlik uyarınca 5 veya daha az yıl ceza infaz süresi kalan mahkumlar, Covid-19 izinlerinden dönmek zorunda değillerdir. Zira madde metninde de geçtiği üzere bu mahkumların talepleri olmasa dahi, cezalarının kalan kısmını denetimli serbestlik kapsamında çekebilirler. Tabi bu durum açısından infaz hakiminin karar vermesi gerekmektedir. İnfaz hakiminin de bu konuda takdir yetkisi bulunmaktadır.

3. “105/A maddesi kapsamında denetimli serbestlik tedbiri uygulanmak suretiyle cezası infaz edilip geçici 9 uncu maddenin beşinci fıkrası uyarınca Covid-19 salgın hastalığı nedeniyle 31/7/2023 tarihi itibarıyla izinde bulunan hükümlüler, koşullu salıverilme tarihine kadar olan süreleri 105/A maddesinin beşinci fıkrasında belirtilen yükümlülüklere tabi olmadan geçirirler.”
105/A’nın 5.fıkrası uyarınca koşullu salıverilen hükümlüler hakkında belli yükümlülükler söz konusu olmaktadır. İşte yukarıdaki değişiklik kapsamında Covid-19 izninde bulunan mahkumlar koşullu salıverilecekleri zamana kadar bu yükümlülüklere uymak zorunda değillerdir. Diğer bir ifadeyle bu kapsamda olan kişiler için aşağıdaki yükümlülükler uygulanmayacaktır:

• Kamuya yararlı bir işte ücretsiz olarak çalıştırılma (-)
• Bir konut veya bölgede denetim ve gözetim altında bulundurulma (-)
• Belirlenen yer veya bölgelere gitmeme (-)
• Belirlenen programlara katılma (-)

4. “Geçici 9 uncu maddenin altıncı fıkrası uyarınca açık ceza infaz kurumuna gönderilen hükümlüler, 31/7/2023 tarihi itibarıyla açık ceza infaz kurumuna ayrılmış sayılır.”
Açık ceza infaz kurumuna gönderilen hükümlüler için Geçici 9.maddenin 6.fıkrası geçici bir düzenlemeydi. Bu düzenleme 31 Temmuz 2023 tarihinde geçerliliğini kaybedecekti. İşte 2023 İnfaz Değişikliği de bu durumu gözeterek Geçici m.9/6 kapsamında açık ceza evine gönderilen hükümlülerin açık cezaevine ayrılmış sayılacaklarını hükme bağlamaktadır. Bu kapsamda ilgili hükümlüler artık açık cezaevlerinde cezalarının infazına devam edeceklerdir.

5. Düzenlemenin en detaylı kısmı Geçici 10.maddenin 6.fıkrasıdır. İlgili maddeye göre Türk Ceza Kanunu’nun İkinci Kitap Dördüncü Kısım Dördüncü, Beşinci, Altıncı ve Yedinci Bölümünde tanımlanan suçlar, Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlar ve örgüt faaliyeti kapsamında işlenen suçlar hariç olmak üzere, 31 Temmuz 2023 tarihinde kapalı cezaevlerinde bulunan hükümlülerden;

• Toplam hapis cezası 10 yıldan az olanlar 1 ayını,
• Toplam hapis cezası 10 yıldan fazla olanlar 3 ayını,

Bu kurumlarda geçirmişlerse ve açık cezaevlerine geçmesine 3 yıldan az bir süre kalmış olanlar yukarıdaki şartların tamamı gerçekleştiğinde açık cezaevine ayrılabilirler. Bu şekilde açık cezaevine sevk edilmiş olan mahkumlar 3 ay açık cezaevinde kalmış olmaları şartıyla talepte bulunarak 3 yıl erken olacak şekilde denetimli serbestlikten yararlanabilirler. Görüldüğü üzere burada 2.fıkradaki düzenlemenin tersine mahkumların talepleri aranmaktadır. Kişi bu şartları sağlıyor olsa dahi talepte bulunmamışsa bu imkândan yararlanamayacaktır. Ayrıca bu maddeye ilişkin olanaklar 16, 16A ve 17.madde kapsamında cezası ertelenenler ile hapis cezası durdurulmuş olanlar için de uygulanmaktadır. 31 Temmuz 2023 itibariyle kesinleşmiş olan cezalar açısından da bu madde hükümleri uygulanabilecektir.

Son olarak koşullu salıverilmesi geri alınmış olanlar ile ikinci defa mükerrer olanlar açısından bu imkanlar geçerli olmayacaktır. Diğer bir ifadeyle bu kişiler açısından koşullu salıverilmeden 3 yıl erken yararlanma imkânı bulunmayacaktır.

Yeni İnfaz Değişikliği Bir Af Mıdır?

Özel veya genel olsun fark etmeksizin af, bir cezanın bütün sonuçlarıyla ortadan kalkmasını gerektirmektedir. Ancak Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’a eklenen Geçici 10.maddeyle getirilen düzenlemeler hiç kimse açısından cezanın bütün sonuçlarını ortadan kaldırmamaktadır. Bazı düzenlemeler koşullu salıverilmeyi kolaylaştırırken bazıları da açık cezaevine geçme olanağını artırmaktadır. Dolayısıyla bu değişiklik kapsamına giren kişilerden hiçbiri açısından cezanın bütün sonuçları ortadan kalkmamaktadır. Cezanın sonuçları da ortadan kalkmadığı için bu düzenlemeyi af olarak nitelemek doğru olmayacaktır. Ancak yine de Adalet Bakanı Yılmaz Tunç’un da belirttiği gibi bu değişiklik koşullu salıverilme tarihine belli bir süre kalmış olan iyi halli hükümlülerin kalan cezasının denetimli serbestlik altında çektirilmesidir. Bu yönüyle de iyi halli hükümlüler için olumlu sonuçlar doğuran ve cezaevlerinin doluluk oranını azaltan önemli bir düzenlemedir.

Açık Cezaevine Geçme Şartları

Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’a eklenen Geçici 10.maddede bazı hükümlülere de açık ceza evine geçme imkânı getirilmiş olduğu için açık cezaevine geçmeye ilişkin bazı durumlar da değerlendirilmelidir. Buna göre kapalı cezaevinden açık cezaevine geçebilmek için aşağıdaki şartların oluşması gerekmektedir:

• Hükümlü hakkında kesinleşen toplam hapis cezası 10 yıldan az olmalıdır.
• Cezanın en az 1 ayının kapalı cezaevinde geçirilmiş olması gerekmektedir.
• Hükümlünün iyi halli olması.
• Koşullu salıverilme süresine 7 yıl veya daha az kalmış olmalıdır.
• Toplam cezası 10 yıldan fazla olan hükümlüler açısından ise cezanın onda birinin kapalı cezaevinde geçirilmesi, iyi halli olunması ve koşullu salıverilme süresine 7 yıl veya daha az kalmış olması gerekmektedir.

Denetimli Serbestlik İçin Neler Gerekir ?

Geçici 10.maddeyle getirilen değişiklikler denetimli serbestliğe ilişkin durumlar için önem arz ettiğinden denetimli serbestlik hakkında da fikir sahibi olunması önemlidir. Denetimli serbestliğin uygulanabilmesi için aşağıdaki durum ve şartların birlikte gerçekleşmesi gerekmektedir:

• Mahkûmun koşullu salıverilmesine 1 yıl veya daha az bir süre kalmış olması gerekmektedir.
• Hakkında denetimli serbestlik uygulanacak hükümlü iyi halli olmalıdır. Bu konudaki değerlendirme ilgili makamlar tarafından yapılacaktır. Ancak genel olarak cezaevindeyken vukuatı bulunmayan kişilerin iyi halli oldukları kabul edilmektedir.
• Hükümlünün talebinin bulunması gerekmektedir. Talepte bulunmayan hükümlü hakkında kendiliğinden denetimli serbestlik uygulaması yapılamaz. Ancak Geçici 10.maddenin 2.fıkrası uyarınca, o kapsama giren kişilerin talepleri aranmamaktadır. Normal durumlarda denetimli serbestlik aranırken bu durumlar açısından talep aranmıyor olması tartışma yaratmaktadır.
• Ceza İnfaz Kurumu idaresince bir değerlendirme raporu hazırlanır. Hükümlü hakkında hazırlanan bu rapor incelenir ve sonucunda denetimli serbestliğe ilişkin şartların oluştuğuna kanaat getirilirse denetimli serbestlik kararı verilir. Yani süreç aslında bu değerlendirme raporu doğrultusunda da etkilenmektedir.
• Hükmün infazına ilişkin işlemleri yapan Cumhuriyet başsavcılığının bulunduğu yer infaz hâkimi tarafından karar verilmesi de gerekmektedir. Bu infaz hâkimi durumu değerlendirme raporu ve iyi hal durumlarını dikkate alarak karar verecektir.

Yukarıda sayılan şartların tamamının beraber şekilde oluşması durumunda takdir yetkisi kapsamında denetimli serbestlik kararı verilebilir. Diğer bir ifadeyle ilgili infaz hâkimi denetimli serbestlik kararı vermek zorunda değildir. Değerlendirme raporu ve diğer hususlar beraber değerlendirilecek, sonrasında gerekli görülürse denetimli serbestlik kararı verilecektir.

İzinden Dönmeyenler Hakkında

Geçici 10.maddenin ilk fıkrasına göre Covid-19 uyarınca izinli sayılanlar 31 Temmuz 2023 tarihinde geri dönmek zorundadırlar. Peki bu izinlilerin geri dönmemeleri veya geç dönmeleri halinde nasıl bir usul izlenecektir?

Bu konuda Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkına Kanun’un 97.maddesi hükmü uygulanacaktır. Buna göre izinden dönmeyen veya iki gün geçtikten sonra geç dönen kişiler hakkında Türk Ceza Kanunu’nun 292 vd. maddelerindeki “Hükümlü veya Tutuklunun Kaçmasına” ilişkin hükümler uygulanır. İzin süresinin bitiminden sonra 2 gün içinde veya daha erken dönen hükümlüler açısından ise disiplin işlemleri uygulanmaktadır.

İzinden firar eden veya dönmeyen hükümlüler hakkında özel veya genel olsun bir daha izin uygulaması yapılamayacaktır. Covid-19 izni durumu için de aynı şey geçerlidir. Firar sayılan veya geç dönen hükümlüler hakkında tekrardan izin uygulaması yapılamaması gerekir.

Sıradaki Makelemiz : Ankara Kira Avukatı